Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Służbie Celnej, ustawy o urzędach i izbach skarbowych oraz niektórych innych ustaw

podmiotu przed upływem 14-dniowego terminu, podmiot ten będzie mógł podjąć
niezwłocznie działalność objętą urzędowym sprawdzeniem, bez narażenia się na zarzut
naruszenia terminu, o którym mowa art. 64 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej.
W art. 1 pkt 13 projektu w zakresie dotyczącym art. 40 ust. 4 ustawy zawarto zmianę
polegającą na jednoznacznym rozstrzygnięciu, że protokoły z czynności kontrolnych
przeprowadzanych w miejscach, o których mowa w art. 36 ust. 2 i 3 ustawy, są
sporządzane jedynie w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości lub na żądanie
podmiotu. Z obecnego brzmienia art. 40 ust. 4 ustawy o Służbie Celnej wynika, że
protokoły z czynności kontrolnych wykonywanych w miejscach, o których mowa
w art. 36 ust. 2 i 3 ustawy, są sporządzane jedynie w przypadku stwierdzenia
nieprawidłowości oraz na żądanie podmiotu podlegającego kontroli, chyba że czynności
te zostały udokumentowane w sposób określony w przepisach odrębnych. Proponowana
zmiana polega na zastąpieniu w części końcowej tego przepisu spójnika „oraz”
spójnikiem „lub”. Z brzmienia obecnie zaproponowanego przepisu będzie
jednoznacznie wynikać, że protokół z czynności kontrolnych należy sporządzić
w przypadku ujawnienia nieprawidłowości, natomiast w innych przypadkach – na
żądanie podmiotu podlegającego kontroli, a zatem obie przesłanki mogą wystąpić
jednocześnie albo niezależnie od siebie.
W art. 1 pkt 14 projektu zamieszczono propozycję zmiany tytułu rozdziału 4 ustawy,
polegającą na dodaniu w tytule wyrazu „monitorowanie”, co będzie odpowiadało treści
niniejszego rozdziału ustawy.
W rozdziale tym wprowadzono szereg zmian polegających na wprowadzeniu do
porządku prawnego nowych przepisów regulujących tryb przeprowadzania czynności
monitorowania – spełniania przez podmioty posiadające zezwolenia wydane w trybie
postępowania audytowego, warunków i kryteriów wymaganych do stosowania
wydanego im zezwolenia.
Regulacje w zakresie monitorowania mają na celu:
1) utworzenie podstawy prawnej do przeprowadzania czynności monitorowania;
2) dostosowanie regulacji krajowych do zaleceń i wytycznych Komisji Europejskiej
opartych na regulacjach unijnych (rozporządzenie Komisji (EWG) nr 2454/93
z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiające przepisy w celu wykonania rozporządzenia
Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny);

17
3) wykonanie postanowień rozporządzenia (WE) nr 648/2005 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 13 kwietnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie
Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. Urz. UE
L 117 z 04.05.2005, str. 13) oraz zaleceń określonych w tzw. Ramowych
Standardach w sprawie Bezpieczeństwa i Ułatwienia Globalnego Handlu Światowej
Organizacji Ceł w zakresie bezpieczeństwa w obrocie międzynarodowym
i wdrożenia polityki zarządzania ryzykiem podmiotowym, wzmocnienia roli
i znaczenia ryzyka i zarządzania ryzykiem związanym z przemieszczaniem towarów
znajdujących się w międzynarodowym łańcuchu dostaw;
4) wzmocnienie skuteczności zarządzania ryzykiem podmiotowym opartym na
wspólnych kryteriach ryzyka związanych ze statusem AEO i pozwoleniem na
stosowanie procedury uproszczonej;
5) wdrożenie i ujednolicenie trybu przeprowadzania czynności monitorowania
w stosunku do podmiotów posiadających zezwolenie wydane w trybie
postępowania audytowego, tj. świadectwo AEO, pozwolenie na stosowanie
procedury uproszczonej, pojedyncze pozwolenie na stosowanie procedury
uproszczonej (SASP);
6) stworzenie przejrzystych dla przedsiębiorców i organów Służby Celnej zasad,
metod i narzędzi służących do przeprowadzenia czynności monitorowania;
7) określenie zasad współpracy organów Służby Celnej z przedsiębiorcą w okresie
prowadzonych czynności monitorowania;
8) ułatwienie wykonywania działalności gospodarczej poprzez wzmacnianie
współpracy i zaufania przedsiębiorców do organów Służby Celnej;
9) dążenie do ochrony interesów przedsiębiorców, Służby Celnej i Unii Europejskiej
poprzez wzmocnienie bezpieczeństwa przepływów towarów i środków finansowych
dotyczących tych towarów, realizowanych przez „wiarygodnych przedsiębiorców”.
W art. 1 pkt 15 projektu dokonano zmiany brzmienia art. 58 ust. 1 i 6 ustawy. Zmiana
art. 58 ust. 1 ustawy, polegająca na dodaniu zwrotu „oraz oceny”, ma na celu nadanie
organom Służby Celnej możliwości dokonywania oceny materiałów zebranych w toku
postępowania, pozwalając na sprawdzanie warunków i kryteriów, o których mowa
w art. 14g–14k rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r.
ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92
ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny.

18
Nowelizacja w art. 58 ust. 6 ustawy wynika z konieczności doprecyzowania
postępowania organów Służby Celnej w następstwie wydanych podmiotowi zaleceń
podjęcia określonych działań naprawczych. Na podstawie dotychczasowej regulacji
dochodziło do sytuacji, kiedy zalecenia były przez podmiot realizowane, mimo że nie
powiadamiał on o tym fakcie organu Służby Celnej. Organ Służby Celnej niepotrzebnie
występował do podmiotu o przekazanie informacji o podjętej przez niego decyzji
w celu możliwości wyznaczenia terminu na wykonanie tych zaleceń, w sytuacji kiedy
czasami były one już zrealizowane. Proponowana regulacja zachowuje dotychczasowe
uprawnienia podmiotu związane z możliwością wypowiedzenia się przez niego w tej
sprawie, a jednocześnie usprawnia działania organu Służby Celnej. Dodatkowo
regulacja ta określa formę zaleceń wydawanych przez organ Służby Celnej wskazując,
iż są one wydawane w formie postanowienia, oraz zobowiązuje organ Służby Celnej do
wyznaczenia podmiotowi terminu na poinformowanie o podjęciu lub zamiarze podjęcia
działań, z uprawnienia którego podmiot może skorzystać. Korzystając ze swojego
uprawnienia dotyczącego powiadamiania organu Służby Celnej o swojej decyzji
w zakresie sformułowanych przez organ Służby Celnej zaleceń, podmiot powinien, co
wynika z ogólnej zasady pisemności, stosować formę pisemną. Niezależnie jednak, czy
podmiot skorzysta z przysługującego mu prawa, organ Służby Celnej, po upływie
wyznaczonego terminu, ma poinformować o decyzji podmiot i wyznaczyć podmiotowi
termin na realizację zaleceń, zaś po jego upływie sprawdzić wykonanie zaleceń. Takie
rozwiązania prawne mają na celu zagwarantowanie ścisłej współpracy z podmiotem
w związku
z koniecznością podjęcia przez niego odpowiednich działań
dostosowujących dotychczasowy stan faktyczny do zaleceń organu Służby Celnej.
Dwuetapowe wyznaczanie przez organ Służby Celnej terminu na realizację zaleceń ma
bowiem umożliwić podmiotowi ich wykonanie w terminie stosownym do zakresu tych
zaleceń.
Zaproponowane w art. 1 pkt 16 projektu przepisy (określone w art. 61a–61g ustawy)
kompleksowo regulują instytucję monitorowania. W art. 61a ust. 1 wprowadzono do
krajowego porządku prawnego podstawę prawną umożliwiającą organowi Służby
Celnej prowadzenie czynności monitorowania, określając jednocześnie, iż polega ono
na badaniu procesu zarządzania ryzykiem związanym z działalnością gospodarczą
prowadzoną w zakresie określonym przepisami prawa celnego i przeprowadzeniu
oceny, czy posiadacz zezwolenia nadal spełnia warunki i kryteria, o których mowa

19
w art. 14g–14k rozporządzenia (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r.
ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92
ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny, uznane przez organ Służby Celnej za
spełnione w postępowaniu audytowym lub określone w zezwoleniu.
Przepisy prawa Unii Europejskiej nakładają na organy celne obowiązek monitorowania,
czy upoważnieni przedsiębiorcy spełniają wymagane warunki i kryteria, nie wskazując
przy tym zasad i trybu, w jakim proces ten powinien być realizowany. Zatem konieczne
było określenie trybu monitorowania w przepisach krajowych. W art. 61a ust. 2
określono zakres monitorowania, wskazując zamknięty katalog czynności, jakie organ
Służby Celnej będzie podejmował w ramach procesu monitorowania. Czynności te
ściśle związane są z istotą i celem monitorowania określonym w ust. 1, czyli – co do
zasady – dotyczą zarządzania ryzykiem związanym z działalnością posiadacza
zezwolenia. Regulacja art. 61a ust. 3 określa obowiązki organu Służby Celnej
w procesie monitorowania. Katalog obowiązków nałożonych na organ Służby Celnej
ma na celu podkreślenie roli organu, jaką pełni on w procesie monitorowania
w stosunku do upoważnionych/wiarygodnych podmiotów gospodarczych. Rolą organu
Służby Celnej jest głównie współpraca z posiadaczem zezwolenia, która powinna
zapewniać posiadaczowi zezwolenia bezterminowe korzystanie ze statusu
wiarygodnego podmiotu gospodarczego oraz wynikających z tego statusu ułatwień
w kontroli oraz uproszczeń w stosowaniu przepisów prawa. Określony w art. 61a
w ust. 2–3 zakres czynności monitorowania prowadzonych przez organ Służby Celnej
jest związany z koniecznością zapewnienia spójnego systemu monitorowania
umożliwiającego odpowiedzialne, zarówno po stronie organu Służby Celnej, jak
i podmiotu podlegającego monitorowaniu, zarządzanie ryzykami stwierdzonymi
w działalności gospodarczej objętej zezwoleniem, w celu zapewnienia możliwości
nieograniczonego czasowo korzystania z udzielonego zezwolenia.
W dodanym art. 61b ust. 1 określono właściwość miejscową i rzeczową organu Służby
Celnej do monitorowania, wskazując, iż jest to organ Służby Celnej właściwy ze
względu na siedzibę podmiotu podlegającego monitorowaniu. Wprowadzona regulacja
normuje dotychczas stosowaną w tym zakresie praktykę organów Służby Celnej.
Regulacja art. 61b ust. 2 uprawnia organ Służby Celnej do przeprowadzenia czynności
monitorowania w siedzibie podmiotu i w miejscach wykonywania przez niego
działalności gospodarczej, uzależniając ich wykonanie od analizy ryzyka wskazującej,

20
że posiadacz zezwolenia może nie spełniać warunków i kryteriów wymaganych do
korzystania z zezwolenia, których spełnienie zostało stwierdzone w postępowaniu
audytowym lub warunków określonych w zezwoleniu. Ograniczenie możliwości
wykonania czynności monitorowania w siedzibie podmiotu i w miejscach wykonywania
przez niego działalności gospodarczej do konkretnej przesłanki wykluczy
nieuzasadnione zakłócanie przez organ Służby Celnej wykonywania działalności
gospodarczej podmiotu. Zasadą generalną bowiem jest wykonywanie czynności
monitorowania w siedzibie organu Służby Celnej. Przepis art. 61b ust. 3 uprawnia
podmiot do wystąpienia z wnioskiem do organu Służby Celnej o przeprowadzenie
czynności monitorowania w jego siedzibie i w miejscach wykonywania przez niego
działalności gospodarczej w sytuacji dokonania oceny ryzyka wskazującego na
możliwość niespełniania warunków lub kryteriów wymaganych do stosowania
zezwolenia i określonych w zezwoleniu. Regulacja przedmiotowa umożliwia
podmiotowi wystąpienie do organu Służby Celnej z wnioskiem o zbadanie i dokonanie
oceny zidentyfikowanego przez niego ryzyka w celu ustalenia, czy nadal spełnia on
wymagane do stosowania zezwolenia warunki i kryteria. Regulacja ta wprowadza
jednocześnie ograniczenia dla nieuzasadnionych działań w podmiocie. Warunkiem
podjęcia czynności monitorowania na wniosek podmiotu będzie bowiem wynik
przeprowadzonej przez organ Służby Celnej analizy ryzyka wskazujący na zasadność
ich wykonania.
W zaproponowanym art. 61c ust. 1 ustawy określono obowiązki podmiotu
podlegającego monitorowaniu. Zamiarem ustawodawcy jest określenie w normie
prawnej zadań podmiotu, realizowanych w związku z zarządzaniem swoim
przedsiębiorstwem. Zarządzając własnym przedsiębiorstwem, przedsiębiorca zarządza
ryzykiem związanym z wykonywaną przez siebie działalnością gospodarczą, w tym
objętą zezwoleniem. Zatem prowadzone przez przedsiębiorcę zarządzanie ryzykiem
w zakresie obejmującym zezwolenie będzie elementem współpracy przedsiębiorcy
z organem Służby Celnej, polegającej na przekazywaniu informacji dotyczących
sposobu zarządzania ryzykiem oraz jego wyników. W regulacji tej zaimplementowano
do krajowego porządku prawnego obowiązek podmiotu wynikający z art. 14
w rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiającego
przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego
Wspólnotowy Kodeks Celny. Przepis ten zobowiązuje podmiot do informowania

21