Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw

Finansów będzie otwierał rachunki depozytowe, a tym samym sądy nie będą posiadały
możliwości otwierania rachunków indywidualnych dla poszczególnych osób.
Minister Finansów miałby dodatkowo prawo zarządzać wolnymi środkami
zgromadzonymi na rachunkach depozytowych Ministra Finansów. Aktualnie banki
prowadzące rachunki depozytowe sądów dysponują tymi środkami w zamian za
wypłacane oprocentowanie, które ma służyć utrzymaniu wartości przechowywanych
środków pieniężnych w stanie niepogorszonym. Minister Finansów wypłacałby również
takie oprocentowanie w momencie zwrotu depozytu. Rachunek depozytowy Ministra
Finansów byłby oprocentowany na zasadach określonych w projektowanym art. 83a
ustawy o finansach publicznych. Na dzień wejścia w życie ustawy dla każdego sądu
utworzone zostaną rachunki odpowiednio dla przyjmowania środków pieniężnych
w złotych oraz w walutach obcych. Depozyty byłyby zwracane na każde żądanie sądu.
Dyrektor sądu posiadałby prawo pełnego dysponowania tymi rachunkami w zakresie
przyjmowania i dokonywania zwrotu depozytów, przy czym Minister Finansów bez
jakiejkolwiek dyspozycji ze strony dyrektora sądu byłby uprawniony do czasowego
zarządzania środkami zgromadzonymi na rachunkach depozytowych.
Art. 1 pkt 2 i art. 4 projektu przewidują zmiany odpowiednio w ustawie z dnia
27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r.
o działalności leczniczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 217, z późn. zm.). Proponowany zakres
konsolidacji finansów publicznych wymaga zmian w przepisach ustrojowych
niektórych jednostek sektora finansów publicznych. Mając na celu uniknięcie
wątpliwości w zakresie obowiązku lokowania wolnych środków w formie depozytu
u Ministra Finansów przez niektóre jednostki sektora finansów publicznych, w ich
przepisach ustrojowych dodano przepisy wskazujące depozyt jako źródło ich
przychodu. Ze względu na fakt, że przez okres wskazany w art. 5 projektu jednostki
sektora finansów publicznych będą otrzymywały odsetki od lokat terminowych
w bankach czy też z tytułu papierów wartościowych, konieczne jest dokonanie zmian
pozwalających na otrzymanie tego rodzaju przychodu w przepisach ustrojowych tych
jednostek, w których nie ma otwartego katalogu przychodów. W ustawach ustrojowych
pozostałych jednostek sektora finansów publicznych, w których istnieje otwarty katalog
przychodów i przewidziane są przychody z tytułu odsetek, nie istnieje potrzeba
dokonania analogicznych zmian.
8
Art. 5–7 projektu zawierają rozwiązania przejściowe i dostosowujące. Proponuje się
wprowadzenie terminu na otwarcie przez zobowiązane jednostki sektora finansów
publicznych rachunków w BGK oraz terminów na przekazanie określonych wolnych
środków do depozytu Ministra Finansów. Do czasu otwarcia rachunków w BGK
wyłączono możliwość przyjmowania przez Ministra Finansów środków w depozyt na
okres jednego dnia lub krótszy, ponieważ brak rachunków w BGK powoduje, iż
Minister Finansów nie byłby w stanie przyjmować depozytów typu overnight.
W art. 6 proponuje się wprowadzenie po dniu ogłoszenia niniejszej ustawy ograniczenia
w zakresie maksymalnego terminu zawiązywania lokat przez jednostki, które zostaną
objęte obowiązkiem konsolidacji. Rozwiązanie to ma pozwolić na płynne przeniesienie
całości wolnych środków przez jednostki objęte konsolidacją na depozyt u Ministra
Finansów, tak aby odbyło się to w maksymalnym terminie do dnia 28 lutego 2015 r.,
bez konieczności wcześniejszego rozwiązywania tych lokat. Takie rozwiązanie było
zastosowane również w ustawie z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach
publicznych oraz niektórych innych ustaw.
Wprowadzenie nowych zasad przechowywania depozytów sądowych wymaga również
wprowadzenia okresu przejściowego umożliwiającego przeniesienie depozytów
sądowych w pieniądzach, przyjętych przed dniem wejścia w życie ustawy, na
odpowiednie rachunki depozytowe Ministra Finansów. Jednocześnie proponuje się
w zakresie pieniędzy złożonych do dnia wejścia w życie projektowanej ustawy w trybie
art. 752 § 2 zdanie drugie k.p.c., aby sądy przekazywały je na odpowiednie rachunki
depozytowe Ministra Finansów dopiero w dniu zakończenia lokaty. Okres, na który
została założona lokata, począwszy od dnia następującego po dniu ogłoszenia ustawy,
nie będzie jednak mógł być przedłużany. Ponadto proponuje się, aby środki składane
w trybie art. 752 § 2 zdanie drugie k.p.c. po dniu ogłoszenia ustawy mogły być składane
na lokaty terminowe jedynie do dnia 1 kwietnia 2015 r. Ma to na celu skrócenie okresu
przenoszenia depozytów na rachunek depozytowy Ministra Finansów, przy czym
zakłada się, że okres od dnia ogłoszenia niniejszej ustawy do wyżej wskazanej daty
będzie dłuższy niż przewidziany w art. 752 § 2 zdanie drugie k.p.c. okres trzech
miesięcy.
Art. 8 projektu wskazuje dzień wejścia w życie ustawy. Ustawa powinna wejść w życie
z dniem 1 stycznia 2015 r. Pozwoli to zapewnić czas niezbędny na przygotowanie się
9
przez Ministra Finansów, zobowiązane jednostki sektora finansów publicznych oraz
BGK do realizacji przepisów ustawy. Wyjątek stanowi art. 6, który powinien wejść
w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia ustawy, aby objęte projektowanymi
zmianami jednostki sektora finansów publicznych jak najwcześniej zaprzestały
dokonywania lokat, które trzeba będzie rozwiązywać przed terminem, z uwagi na
obowiązek zdeponowania wolnych środków u Ministra Finansów, oraz art. 7 ust. 5 i 6,
które tak jak art. 6 powinny zacząć obowiązywać jak najwcześniej, aby cały proces
przenoszenia depozytów sądowych mógł zamknąć się w możliwie najkrótszym okresie.
Projekt nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu
funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239,
poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597).
Projekt został zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum
Legislacji, zgodnie z § 11a uchwały nr 49 Rady Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. –
Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. Nr 13, poz. 221, z późn. zm.). Żaden podmiot
nie zgłosił zainteresowania pracami nad projektem w trybie przepisów ustawy z dnia
7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U.
Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.).
Projekt ustawy nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.


10
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Podmioty, na które oddziałuje akt normatywny
Proponowane rozwiązania wpłyną bezpośrednio lub pośrednio na funkcjonowanie
całego sektora finansów publicznych, w tym w szczególności na instytucje gospodarki
budżetowej, państwowe i samorządowe instytucje kultury, samodzielne publiczne
zakłady opieki zdrowotnej, Polską Akademię Nauk i tworzone przez nią jednostki
organizacyjne oraz samorządowe osoby prawne, o których mowa w art. 9 pkt 14 ustawy
o finansach publicznych, a także sądy i podmioty składające środki do depozytu
sądowego lub na rachunek depozytowy sądu.
2. Konsultacje społeczne
Projekt ustawy w wersji z dnia 26 lipca 2013 r. był konsultowany z Bankiem
Gospodarstwa Krajowego, Związkiem Banków Polskich, Polską Akademią Nauk oraz
Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetem Jagiellońskim,
Uniwersytetem Warszawskim, Uniwersytetem Łódzkim, Uniwersytetem Gdańskim,
Uniwersytetem Ekonomicznym we Wrocławiu, Politechniką Łódzką, Konferencją
Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych, Konferencją Rektorów Akademickich
Szkół Polskich, Radą Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Konferencją Rektorów
Publicznych Szkół Zawodowych oraz Konferencją Rektorów Uniwersytetów Polskich.
Przedstawiciele środowisk akademickich zgłosili postulaty o wyłączenie uczelni
publicznych spod obowiązku lokowania wolnych środków w depozycie u Ministra
Finansów i przenoszenia obsługi bankowej do Banku Gospodarstwa Krajowego, jako
naruszające autonomię szkół wyższych.
Po konsultacjach z przedstawicielami uczelni publicznych postanowiono wyłączyć
uczelnie publiczne z obowiązku lokowania wolnych środków w depozycie u Ministra
Finansów i przenoszenia rachunków do BGK.
Polska Akademia Nauk (PAN) zgłosiła propozycję wyłączenia z sektora finansów
publicznych instytutów naukowych PAN.
W ocenie Ministra Finansów brak było podstaw, dla których instytuty naukowe Polskiej
Akademii Nauk miałyby zostać wyłączone z sektora finansów publicznych. PAN nie
przedstawiło racjonalnego uzasadnienia takiego rozwiązania. Taka propozycja, jako
wykraczająca poza zakres merytoryczny projektu ustawy, nie została przyjęta.
11
Związek Banków Polskich zgłosił zastrzeżenia, które następnie ponowił przy projekcie
ustawy w wersji z dnia 20 listopada 2013 r. Zostały one omówione poniżej.
Bank Gospodarstwa Krajowego nie zgłosił uwag do przedmiotowego projektu ustawy.
Projekt ustawy w wersji z dnia 20 listopada 2013 r. był konsultowany z Bankiem
Gospodarstwa Krajowego, Związkiem Banków Polskich, Narodowym Bankiem
Polskim oraz Polską Akademią Nauk.
Polska Akademia Nauk wniosła o wyłączenie instytutów naukowych PAN z reżimu
projektowanej ustawy. W ocenie PAN miałoby to ujednolicić przepisy obowiązujące
uczelnie publiczne i jednostki naukowe PAN. Zdaniem PAN wprowadzenie dla
instytutów naukowych PAN odmiennych regulacji niż przyjęte dla szkół wyższych
może przyczynić się do podziałów w środowisku naukowym oraz wyłączenia
instytutów PAN z konkurencji naukowej.
Minister Finansów nie znajduje podstaw, dla których instytuty naukowe PAN miałyby
zostać wyłączone z zakresu projektowanej zmiany ustawy o finansach publicznych.
Instytuty naukowe PAN są jednostkami sektora finansów publicznych i korzystają ze
środków publicznych. Nie znajduje uzasadnienia przedstawiona przez PAN
argumentacja, że proponowane rozwiązania spowodują podziały w środowisku
naukowym i przyczynią się do wyłączenia instytutów PAN z konkurencji naukowej.
Projekt ustawy nie odbiera ani swobody, ani elastyczności lokowania, a jedynie
ogranicza katalog instrumentów, w które m.in. instytuty PAN mogą lokować wolne
środki. Nadal to jednostka swobodnie decyduje, czy ulokować środki i na jaki okres. Po
upływie terminu depozytu środki będą zwracane wraz z oprocentowaniem na rachunek
jednostki. W przypadku braku dyspozycji ulokowania na depozyt terminowy, środki
będą automatycznie przekazywane w depozyt overnight i rano stawiane wraz
z odsetkami do dyspozycji, bez żadnego uszczerbku dla jednostki. Środki przyjmowane
przez MF w depozyt będą oprocentowane, podobnie jak w bankach komercyjnych,
w oparciu o stawki rynkowe. Tym samym za nieuzasadniony należy uznać zarzut braku
możliwości efektywnego zarządzania środkami przez instytuty PAN.
Narodowy Bank Polski (NBP) oraz Związek Banków Polskich (ZBP) zgłosiły
wątpliwości co do obowiązku przechowywania pieniędzy przyjętych do depozytu
sądowego na rachunkach depozytowych Ministra Finansów oraz możliwości
stosowania ustawy o finansach publicznych do środków pieniężnych złożonych do
12