Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne

elektrycznej, z mocy prawa, z dniem wyodrębnienia z tego przedsiębiorstwa jego
części niezwiązanej z działalnością dystrybucyjną i wniesienia jej, przed dniem 1 lipca
2007 r., jako wkładu niepieniężnego na pokrycie kapitału zakładowego innego
przedsiębiorstwa, staje się umową, której stronami są: przedsiębiorstwo energetyczne
wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną
do którego wniesiono wkład niepieniężny oraz odbiorca energii elektrycznej.
2. Dniem wyodrębnienia, o którym mowa w ust. 1, jest dzień wniesienia wkładu
niepieniężnego, o którym mowa w ust. 1. Przedsiębiorstwo energetyczne pełniące
funkcję operatora systemu dystrybucyjnego powiadamia niezwłocznie Prezesa URE
o dniu wyodrębnienia.
3. Za zobowiązania wynikające z umowy, na podstawie której przedsiębiorstwo
zintegrowane pionowo pełniące funkcję operatora systemu dystrybucyjnego dostarcza
energię elektryczną do odbiorcy końcowego, powstałe przed dniem wyodrębnienia,
o którym mowa w ust. 1, odpowiadają solidarnie przedsiębiorstwo zintegrowane
pionowo pełniące funkcję operatora systemu dystrybucyjnego, z którego
wyodrębniono część niezwiązaną z działalnością dystrybucyjną i przedsiębiorstwo
energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią
elektryczną, do którego wniesiono wkład niepieniężny, o którym mowa w ust. 1.
4. Odbiorca końcowy może wypowiedzieć umowę, o której mowa w ust. 1,
bez ponoszenia dodatkowych kosztów, składając do przedsiębiorstwa energetycznego
wykonującego działalność w zakresie obrotu energią elektryczną pisemne
oświadczenie o wypowiedzeniu tej umowy. Umowa ulega rozwiązaniu z ostatnim
dniem drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym oświadczenie odbiorcy
dotarło do tego przedsiębiorstwa energetycznego.
5. Przedsiębiorstwo zintegrowane pionowo pełniące funkcję operatora systemu
dystrybucyjnego w terminie 3 miesięcy od dnia wyodrębnienia, o którym mowa w ust.
1, poinformuje odbiorców końcowych przyłączonych do swojej sieci dystrybucyjnej
o wyodrębnieniu jego części niezwiązanej z działalnością dystrybucyjną oraz
możliwościach, skutkach i terminie złożenia oświadczenia, o którym mowa w ust. 4.".

Z kolei art. 3 ww. ustawy zmieniającej stanowił, że „przedsiębiorstwo energetyczne,
do którego został wniesiony wkład niepieniężny, o którym mowa w art. 2, od dnia
wyodrębnienia, o którym mowa w art. 5b ust. 1 ustawy wymienionej w art. 1, stosuje taryfę

11
dla energii elektrycznej zatwierdzoną przed tym dniem przez Prezesa URE, dla
przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo pełniącego funkcję operatora systemu
dystrybucyjnego, z którego wyodrębniono część przedsiębiorstwa niezwiązaną z działalnością
dystrybucyjną, do czasu wprowadzenia do stosowania nowej taryfy przez przedsiębiorstwo
energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną, nie
dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2007 r.”

Mając na uwadze powyższe, można stwierdzić, że proponowana nowelizacja ustawy –
Prawo energetyczne jest oparta na rozwiązaniach zawartych w przytoczonych wyżej
przepisach uchwalonych w kontekście wydzielenia z przedsiębiorstw zintegrowanych
pionowo operatorów elektroenergetycznych systemów dystrybucyjnych.

6.2 Istnienie przepisów określających sukcesję generalną w polskim porządku
prawnym

Proponowany przepis przewiduje sukcesję praw i obowiązków wynikających
z określonych umów w przypadku zaistnienia przewidzianego w nim zdarzenia. Przepisy
przewidujące przejście na inny podmiot praw i obowiązków w określonych przypadkach nie
są rzadkością w polskim prawie. Przykładowo przepis art. 922 § 1 k.c. przewiduje sukcesję
uniwersalną w przypadku dziedziczenia, natomiast art. 1052 k.c. w przypadku nabycia
spadku. Przepis art. 494 § 1 k.s.h. przewiduje sukcesję uniwersalną w przypadku
przekształceń spółek handlowych, z kolei przepis art. 101 ustawy z dnia
16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze w przypadku połączenia spółdzielni.

Ustawodawca ma jednocześnie swobodę w kreowaniu norm prawnych,
przewidujących przejście praw i obowiązków z określonych umów (sukcesja syngularna).
Dobrym przykładem są przepisy kodeksu morskiego, dotyczące umowy ubezpieczenia.
Zgodnie z art. 306 § 1 k.c., prawa z umowy ubezpieczenia mogą być przeniesione na nabywcę
przedmiotu ubezpieczenia. Natomiast art. 307 § 1 k.c. stanowi, że równocześnie
z przeniesieniem praw z umowy ubezpieczenia na nabywcę przechodzą
na niego obowiązki, które ciążyły na zbywcy. Przejście praw i obowiązków z umowy
ubezpieczenia nie wymaga zgody ubezpieczyciela. Tym samym, np. w razie zbycia
ubezpieczonego ładunku, uprawnionym i zobowiązanym z mocy prawa stać się może jego
nabywca, w miejsce zbywcy, bez konieczności uzyskania zgody ubezpieczyciela. Innego
rodzaju rozwiązania dotyczące wstąpienia w prawa i obowiązki wynikające z umowy bez
zgody kontrahenta znajdują się też w kodeksie cywilnym. Przykładowo, art. 678 § 1 k.c.

12
stanowi, że w razie zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje
w stosunek najmu na miejsce zbywcy.

7. Sukcesja na gruncie prawa podatkowego

Rozdział działalności detalicznej i hurtowej w drodze wkładu niepieniężnego
zorganizowanej części przedsiębiorstwa napotyka trudności natury podatkowej, w związku
z którymi – dla przeprowadzenia go w sposób niezakłócający rozliczeń z odbiorcami –
niezbędne jest dokonanie uzupełniającej noweli Prawa energetycznego również w tym
zakresie. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz.
749, ze zm.) (dalej: „Ordynacja podatkowa”) nie przewiduje bowiem sukcesji podatkowej
przy aporcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Ordynacja podatkowa przewiduje
natomiast sukcesję podatkową m.in. przy połączeniach spółek kapitałowych,
przekształceniach spółek czy też podziale spółek (art. 93 i nast. Ordynacji podatkowej).
Planowane wydzielenie zorganizowanej części przedsiębiorstwa, pomimo iż przyjmuje formę
wkładu niepieniężnego do spółki zależnej, stanowi w swojej istocie transakcję odpowiadającą
podziałowi Spółki przez wydzielenie części przedsiębiorstwa, dla której to operacji, jak
wspomniano, Ordynacja podatkowa przewiduje wprost sukcesje podatkową.

Brak sukcesji podatkowej przy aporcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa
oznacza m.in. konieczność wykazania (zarówno dla celów CIT, jak i VAT), zarówno przez
PGNiG S.A., jak i nowo utworzoną spółkę obrotu detalicznego, sprzedaży/dostaw gazu
faktycznie zrealizowanych przez każdego z tych podatników odpowiednio do i od dnia
aportu.

Sprzedaż gazu realizowana jest w sposób ciągły, z uwzględnieniem przyjętych
okresów rozliczeniowych. Odbiorcy dokonują płatności za gaz w okresach rozliczeniowych
na podstawie prognoz za określony okres, przy czym ostateczne rozliczenie zużycia
(dostarczonego gazu za dany okres) dokonywane jest po dokonaniu odczytu liczników za
okres ustalony umownie. W takiej sytuacji brak sukcesji podatkowej oznaczałby konieczność
ustalenia dokładnej wartości dostaw gazu zrealizowanych przez PGNiG S.A.
do dnia aportu (tj. w trakcie trwania umownego okresu) u każdego odbiorcy i tym samym
konieczność:
• odczytu dostarczonego gazu dokładnie w dniu aportu (niezależnie od odczytów, które
będą dokonywane zgodnie z umowami z klientami),

13
• wystawienia przez PGNiG korekt faktur prognozowych za część okresu
rozliczeniowego przypadającego po dokonaniu aportu do dnia zakładanego pierwotnie
odczytu,
• jednoczesne wystawienie faktur prognozowych przez nowo utworzoną spółkę obrotu
detalicznego za ten sam okres.

W praktyce oznacza to konieczność dokonania w jednym dniu odczytu ok. 6,5 mln
liczników, wystawienie korekt ok. 6,5 mln faktur przez PGNiG oraz jednoczesne wystawienie
ok. 6,5 mln nowych faktur przez nowo utworzoną spółkę obrotu detalicznego. Skala takiej
operacji czyni ją z założenia – jeśli w ogóle wykonalną – to niezwykle trudną do
przeprowadzenia.

Przede wszystkim jednak, pomijając nawet wskazane powyżej bariery, istnieje
uzasadniona obawa destabilizacji relacji sprzedawca – odbiorca, która w niektórych
przypadkach mogłaby doprowadzić do przerw w dostawach gazu.

W konsekwencji konieczna jest niniejsza uzupełniająca nowelizacja Prawa
energetycznego przewidująca sukcesję podatkową, z odwołaniem się do miarodajnych w tym
względzie przepisów art. 93 i 93a Ordynacji podatkowej. Przyjęcie nowelizacji Prawa
energetycznego umożliwi spełnienie wymogu obligo giełdowego bez naruszenia obowiązków
ciążących na PGNiG S.A. oraz nowo utworzonej spółce obrotu detalicznego, wynikających
z przepisów podatkowych. Realizacja praw i obowiązków podatkowych wynikających
z sukcesji podatkowej przy wkładzie niepieniężnym w postaci zorganizowanej części
przedsiębiorstwa będzie analogiczna, jak przy realizacji praw i obowiązków wynikającej
z sukcesji podatkowej przewidzianej przy podziale spółek. Sukcesja podatkowa oznacza
gwarancję niezmienionych wpływów budżetowych z tytułu podatków, w szczególności brak
uszczupleń, wynikających z omyłek (przy dokonywaniu odczytów u 6,5 mln klientów
w jednym dniu oraz korekt 6,5 mln faktur), których, w przypadku braku sukcesji, całkowicie
nie dałoby się wykluczyć.



4 Faktury prognozowe są wystawiane w związku z przewidzianym w IRIESP prawem do pobierania opłat
za dostarczone paliwo gazowe w trakcie okresu rozliczeniowego, tj. pomiędzy odczytami gazomierzy i dotyczą sytuacji, gdy
okres rozliczeniowy jest dłuższy niż 1 miesiąc.


14

Projektowana ustawa stanowi instrument służący wprowadzeniu strukturalnych zmian
na rynku gazu w Polsce. Nałożenie na podmiot, o którym mowa w art. 49b ust. 1 ustawy –
Prawo energetyczne, obowiązku sprzedaży za pośrednictwem giełdowego forum
transakcyjnego docelowo 55% gazu ziemnego wysokometanowego wprowadzanego w danym
roku do sieci przesyłowej służyło wywołaniu tzw. efektu uwolnienia gazu.

Zasadniczym celem obligo giełdowego jest zapewnienie wszystkim uczestnikom
rynku równoprawnego dostępu do gazu na rynku hurtowym. Potrzeba wprowadzenia takiego
mechanizmu prawnego wynika ze struktury polskiego rynku gazu ziemnego, gdzie
podmiotem o najwyższym udziale w rynku, zarówno w segmencie obrotu hurtowego, jak
i obrotu detalicznego, jest PGNiG S.A., która prowadzi działalność gospodarczą w obu
wymienionych segmentach rynku gazu w ramach przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo.
Struktura rynku gazu ziemnego sprawia, że na podstawie obowiązujących przepisów, w tym
przy zastosowaniu art. 49b ustawy – Prawo energetyczne, nie jest możliwe zapewnienie
wszystkim uczestnikom rynku pełnego dostępu do rynku gazu. Likwidacja przewagi
konkurencyjnej przedsiębiorstwa dominującego polegająca na jego pionowym zintegrowaniu
w segmencie obrotu zostanie zlikwidowana przez wymuszenie rozdziału prawnego części
przedsiębiorstwa służącej prowadzeniu obrotu hurtowego od części przedsiębiorstwa służącej
prowadzeniu obrotu detalicznego.

Przekształceniom organizacyjnym w ramach struktury podmiotu dominującego
towarzyszyć musi ochrona stabilności stosunków prawnych, na podstawie których gaz
dostarczany jest do odbiorców końcowych. Wprowadzenie w drodze normy szczególnej
sukcesji generalnej (uniwersalnej) umów oraz sukcesji prawnopodatkowej zagwarantuje
bezpieczeństwo prawne procesu rozdziału działalności hurtowej od działalności detalicznej
w ramach podmiotu dominującego, a w konsekwencji procesu strukturalnej transformacji
polskiego rynku gazu ziemnego.

5 Obligo giełdowe do polskiego porządku prawnego wprowadzone została ustawą z dnia 26 lipca 2013 roku o zmianie
ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 984).
6 Raport: Kierunki rozwoju ochrony konkurencji i konsumentów na rynku gazu w Polsce, UOKiK, Warszawa, sierpień 2012
r., s. 78: „(…) w
warunkach polskich nastąpić powinien dalszy unbundling wyszczególniający
w PGNiG część zajmującą się wprowadzaniem gazu do obrotu i jego sprzedażą na rynku hurtowym oraz część zajmującą się
sprzedażą detaliczną”. Jako jedno z możliwych rozwiązań wskazano „rozdzielenie sprzedaży hurtowej i detalicznej na dwa
całkowicie
oddzielne
podmioty
prawne
z
oddzielnymi
zarządami,
kontrolą
i operacjami, należące jednakże do jednej grupy kapitałowej.”

15