Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny

 
 
Liczba sprawców przemocy domowej 
Liczba sprawców 
2005 
2006 
2007 
2008 
2009 
przemocy domowej  
Liczba sprawców 
przemocy domowej 
97.142 
96.775 
81.743 
 86.568 
81.472 
ogółem 
w tym: kobiety 
4.153 
4.074 
3.632 
 3.942 
3.926 
w tym: mężczyźni 
92.776 
92.526 
77.937 
 82.425 
77.326 
Nieletni 
213 
175 
170 
 201 
220 
 
  
1999 
2000 
2001 
2002 
2003 
2004 
Liczba 
sprawców 
przemocy 
56.847 
70.457 
69.138 
76.991 
83.330 
91.920 
domowej 
ogółem 
w tym: 
1.838 
2.571 
2.361 
2.903 
2.861 
3.501 
kobiety 
w tym: 
54.669 
67.309 
66.376 
73.759 
80.233 
88.180 
mężczyźni 
Nieletni 
340 
577 
401 
329 
236 
239 
 
 
Tzw. przemoc domowa ma znaczenie szczególne, bo dochodzi do niej w 
miejscu, które zwyczajowo powinno stanowić  ostoję  spokoju  i  bezpieczeństwa. 
Sprawcami przemocy domowej są niemal wyłącznie osoby znane pokrzywdzonym - 
to ojcowie, bracia, synowie, mężowie i konkubenci. 
Jak można wnioskować z powyższego, motywacja sprawców przestępczości 
wymierzonej w kobiety jest specyficzna, ale wpisuje się w motywację występującą w 
przypadku innych hate crimes. Sprawcy atakują osoby, które postrzegają jako uległe, 
po  których  oczekują  posłuszeństwa  i  podporządkowania,  a  jednocześnie  słabsze 
fizycznie i psychiczne, których opór - jeśli w ogóle wystąpi - będzie łatwo przełamać. 
25 
 
Ocena ofiary jako gorszej od sprawcy  (bo  -  kulturowo  -  zajmującej  niższą  pozycję, 
mniej  prestiżową,  ograniczoną  do  ściśle  wybranych  ról  społecznych), jako 
„zasługującej”  na  atak,  jako  „proszącej”  się  o  atak, jako „naturalnego celu ataku” 
następuje  zatem  na  takich  samych  zasadach,  jak  w  przypadku  innych  przestępstw 
motywowanych uprzedzeniami. 
Stereotypy  dotyczące  kobiet  są  częścią  kulturowego  opisu  kobiet  -  tak jak 
stereotypy  dotyczące  innych  grup,  które  doświadczają  hate crimes,  są  częścią 
kulturowego opisu tych grup. Wynikają z przynależności do grupy, z posiadania płci, 
a  nie  są  podyktowane  warunkami  indywidualnymi  danej osoby.  Stereotypy  te  są 
podstawą uprzedzeń, czyli nastawienia wobec całej grupy i wszystkich należących do 
niej  osób  (do  wszystkich  kobiet),  a  uprzedzenia  są  podstawą  dyskryminacji  i 
przestępczości. Należy przy tym wyraźnie podkreślić i zaznaczyć, że przestępczość, 
której ofiarą padają kobiety, w przeważającym stopniu nie jest podyktowana tym, że 
dla  sprawców  są  one  jedynie  „bezpieczniejszymi”  celami  ataku  fizycznego  czy 
psychicznego. Nie jest tak, że sprawcy - przed dokonaniem przestępstwa - analizują, 
jaka osoba będzie odpowiednią ofiarą i wybierają kobiety, jako łatwiejsze cele ataku. 
Nie dochodzi do świadomego wyboru pomiędzy potencjalnymi pokrzywdzonymi, atak 
jest bowiem z samego założenia wymierzony w kobietę, a nie w mężczyznę; celem 
sprawcy jest uderzyć kobietę, a nie uderzyć jakąś osobę, przy czym tylko kalkulacja 
sprawcy prowadzi do  wyboru kobiety jako ofiary, bo  daje  ona  mniejszą  szansę  na 
niepożądaną reakcję, w tym obronę. 
Wyodrębniona penalizacja przestępstw motywowanych uprzedzeniami wobec 
kobiet jest konieczna, bo dotychczasowe regulacje nie stanowią skutecznej tamy dla 
tego zjawiska.  Pokazują  to  w  szczególności  przytoczone  wyżej  statystyki  przemocy 
domowej,  które  przez  lata  konsekwentnie  utrzymują  się  na  zbliżonym  poziomie. 
Specyfiką  przestępstw  wymierzonych  w  kobiety  jest  także  to,  że  sprawcami  są 
bardzo często osoby najbliższe (w rozumieniu art. 115 § 11 kk) dla pokrzywdzonych. 
Do ich ścigania w trybie prywatnoskargowym (art. 212 kk, art. 216 kk i art. 217 kk) lub 
na wniosek pokrzywdzonej (art. 190 § 1 kk) niezbędna jest inicjatywa pokrzywdzonej. 
Bardzo często jest to wymóg niemożliwy do spełnienia. 
Omawiając  problem  hate crimes  wymierzonych w kobiety nie sposób nie 
odnieść się do jedynej różnicy pomiędzy tą grupą a innymi, które projektuje się objąć 
ochroną prawno karną: jest nią liczebność grupy. W Polsce kobiety stanowią około 
52% populacji. Jednocześnie niska pozycja kulturowa kobiet skutecznie niweluje ich 
26 
 
przewagę  liczebną  nad  mężczyznami.  Wprawdzie  przestępstwa  z  nienawiści  nie 
muszą  być  kierowane  przeciw  osobom  należącym  do  mniejszości,  to  w  Polsce 
kobiety są jedyną grupą, która doświadcza takiej przestępczości i zarazem nie jest 
grupą mniejszościową. 
 
Sytuacja osób homoseksualnych i osób biseksualnych 
Stosunek Polek i Polaków do osób homoseksualnych i osób biseksualnych a 
także  sytuacja  i  odczucia  tych  osób  były  w  ostatnich latach przedmiotem szeregu 
badań. Poniżej zaprezentowane zostaną: 
  wybrane  wyniki  badań  opini   publicznej  ukazujące  nastawienie  społeczne  w 
szczególności do osób homoseksualnych (informacje dotyczące danego badania 
każdorazowo towarzyszą przedstawianym wynikom), 
  najważniejsze  ustalenia  raportu  Sytuacja  społeczna  osób  biseksualnych  i 
homoseksualnych w Polsce. Raport za lata 2005 i 2006, przygotowanego 
wspólnie  przez  dwie  organizacje  pozarządowe  walczące  z  dyskryminacją  osób 
homoseksualnych i osób biseksualnych: Stowarzyszenie „Lambda-Warszawa” 
oraz Stowarzyszenie „Kampania Przeciw Homofobii”. 
Brak  statystyk  policyjnych  dotyczących  orientacji  seksualnej  osób  pokrzywdzonych 
(oparty  na  wyjaśnieniu,  że  orientacja  seksualna  to  jedna  z  „danych  wrażliwych”, 
których Policja nie może gromadzić ani przetwarzać) wymusza rekonstrukcję sytuacji 
w oparciu o powyższe dane. 
 
Sytuacja społeczna osób homoseksualnych i osób biseksualnych – badania 
opinii publicznej 
Sondaż  CBOS  z  1-4 lipca 2005 roku przeprowadzony na grupie 1021 
dorosłych Polek i Polaków w ramach badania „Bieżące problemy i wydarzenia”. 
W ramach przedmiotowego sondażu respondentkom i respondentom zadano 
szereg  pytań  dotyczących  osób  homoseksualnych,  tego,  jak  są  postrzegane  oraz 
jakie prawa powinny im przysługiwać. 
  83,0%  osób  uczestniczących  w  badaniu  stwierdziło,  że  nie  zna  żadnej  osoby 
homoseksualnej. 
  78,0%  osób  uczestniczących  w  badaniu  odmówiło  osobom  homoseksualnym 
prawa do zachowania zgodnie z „ich sposobem bycia” w miejscach publicznych. 
27 
 
  osobom uczestniczącym  w  badaniu  zadano  pytanie  „Jak  byś 
zareagowała/zareagował, 
gdyby 
osoba 
homoseksualna 
została…?”, 
przedstawiając  respondentom  i  respondentkom  szereg  sytuacji;  odpowiedzi 
przedstawiono poniżej. 
 
Jak byś zareagowała/zareagował, 
homoseksualny 
Homoseksualna 
gdyby osoba homoseksualna 
mężczyzna 
Kobieta 
została… 
Procenty 
twoim sąsiadem/twoją sąsiadką 
nie miałbym/miałabym nic 
56 
54 
przeciwko 
byłbym/byłabym przeciwko temu 
38 
40 
trudno powiedzieć 
6 
6 
twoim bliskim współpracownikiem/twoją bliską współpracownicą 
nie miałbym/miałabym nic 
45 
42 
przeciwko 
byłbym/byłabym przeciwko temu 
50 
53 
trudno powiedzieć 
5 
5 
twoim przełożonym/twoją przełożoną 
nie miałbym/miałabym nic 
41 
42 
przeciwko 
byłbym/byłabym przeciwko temu 
53 
53 
trudno powiedzieć 
6 
5 
posłem/posłanką z twojego okręgu wyborczego 
nie miałbym/miałabym nic 
37 
38 
przeciwko 
byłbym/byłabym przeciwko temu 
57 
56 
trudno powiedzieć 
6 
6 
nauczycielem/nauczycielką twoich dzieci 
nie miałbym/miałabym nic 
19 
21 
przeciwko 
byłbym/byłabym przeciwko temu 
77 
75 
trudno powiedzieć 
4 
4 
28 
 
opiekunem/opiekunką twoich dzieci 
nie miałbym/miałabym nic 
11 
14 
przeciwko 
byłbym/byłabym przeciwko temu 
86 
83 
trudno powiedzieć 
3 
3 
  Na  pytanie  „co  byś  zrobił/zrobiła,  gdyby  twoje  dziecko  okazało  się  osobą 
homoseksualną?”,  respondenci i respondentki udzielili  następujących 
odpowiedzi: 
o 
zaakceptowałbym/zaakceptowałabym to bez trudu – 6,0% 
o 
zaakceptowałbym/zaakceptowałabym to z trudem – 47,0% 
o 
nie  zaakceptowałbym/nie  zaakceptowałabym  tego  i  próbowałabym/ 
próbowałbym to zmienić – 38,0% 
o 
trudno powiedzieć – 9,0% 
  Zapytane  o  stosunek  do  homoseksualności,  osoby  uczestniczące  w  badaniu 
udzieliły następujących odpowiedzi: 
o 
homoseksualność jest czymś normalnym – 6,0% 
o 
homoseksualność nie jest czymś normalnym, ale powinna być tolerowana – 
55,0% 
o 
homoseksualność nie jest czymś normalnym i nie powinna być tolerowana – 
34,0% 
o 
trudno powiedzieć – 7,0% 
 
Sondaż  CBOS  z  9–12 maja 2008 roku przeprowadzony na grupie 1116 
dorosłych Polek i Polaków w ramach badania „Aktualne problemy i wydarzenia”. 
W ramach przedmiotowego sondażu respondentkom i respondentom zadano 
szereg  pytań  dotyczących  osób  homoseksualnych,  tego,  jak  są  postrzegane  oraz 
jakie prawa powinny im przysługiwać. 
  83,0%  osób  uczestniczących  w  badaniu  stwierdziło,  że  nie  zna  żadnej  osoby 
homoseksualnej (wynik identyczny jak w badaniu z lipca 2005 roku). 
  69,0%  osób  uczestniczących  w  badaniu  odmówiło  osobom  homoseksualnym 
prawa do zachowania zgodnie z „ich sposobem bycia” w miejscach publicznych. 
  Zapytane  o  stosunek  do  homoseksualności,  osoby  uczestniczące w badaniu 
udzieliły następujących odpowiedzi: 
o 
homoseksualność jest czymś normalnym – 8,0% 
29