Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

Stosowane  dotychczas  określenie  „seria  podręczników”  okazało  się  mylące  zarówno  dla 
wydawców, nauczycieli i innych osób zainteresowanych zasadami dopuszczania 
podręczników szkolnych.  
Podstawowym  warunkiem,  jakie  musi  spełnić  każdy  podręcznik  dopuszczony  do  użytku 
szkolnego,  jest  uwzględnienie  celów  i  treści  nauczania  określonych  w  podstawie 
programowej  danego  przedmiotu  na  danym  etapie  edukacyjnym,  zatem  musi  w  pełni 
umożliwić  uczniowi  uzyskanie  wiadomości  i  umiejętności  wymaganych  w  podstawie 
programowej, bez konieczności korzystania z dodatkowych, uzupełniających materiałów.  
Wśród  warunków,  jakie  musi  spełniać  podręcznik  dopuszczony  do  użytku  szkolnego, 
wprowadza  się  również  wymóg  dotyczący  niezamieszczania  w  podręczniku  informacji 
o sprawdzianie, egzaminie gimnazjalnym, maturalnym lub zawodowym.  Wszelkie niezbędne 
dla uczniów i nauczycieli informacje na temat sprawdzianu i egzaminów są  publikowane 
przez Centralną Komisję Egzaminacyjną, która zgodnie z art. 9a ust. 2 pkt 1b ustawy z dnia 
7 września  1991  r  o  systemie  oświaty,  opracowuje  i  ogłasza  informatory  o  sprawdzianie, 
egzaminie gimnazjalnym, maturalnym lub zawodowym,  jak  również  publikuje  i  udostępnia 
szkołom przykładowe  zestawy zadań i arkusze egzaminacyjne oraz inne materiały pomocne 
w przygotowaniach do sprawdzianu egzaminów.  
 
2.  Doprecyzowanie  wymagań  dotyczących  dopuszczania  do  użytku  szkolnego 
podręczników w postaci elektronicznej (§ 6 ust. 3 i § 7 ust. 11) 
W  projektowanym  rozporządzeniu  odstąpiono  od  określenia  „podręcznik  w  formie 
elektronicznej” zastępując je określeniem „podręcznik w postaci elektronicznej”. Zmiana ta 
uwzględnia  uwagi  zgłoszone  przez  Ministerstwo  Administracji  i  Cyfryzacji  do projektu 
ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw.  
W projektowanym rozporządzeniu wprowadzono przepis regulujący warunki jakie, powinny 
spełniać  podręczniki  w  postaci  elektronicznej,  aby  umożliwić  ich  odczyt  przez  uczniów 
z różnymi  rodzajami  niepełnosprawności.  Rozwiązanie  to  jest  odpowiedzią  na uwagi 
zgłoszone  przez  Ministerstwo  Pracy  i  Polityki  Społecznej  do  projektu  ustawy  o  zmianie 
ustawy  o  systemie  oświaty  oraz  niektórych innych ustaw,  dotyczące  dostosowania  formy 
elektronicznej podręcznika do potrzeb osób niepełnosprawnych.  
Dotychczasowa  praktyka  dopuszczania  do  użytku  szkolnego  podręczników  w  postaci 
elektronicznej wykazała, że podręczniki te nie są opracowywane w sposób pozwalający  na 
zastosowanie  rozwiązań  umożliwiających  odczyt  przez  osoby  z  różnymi  rodzajami 
 
19 
niepełnosprawności (uczniowie niewidomi, słabowidzący, niesłyszący). Stąd też w projekcie 
proponuje się, aby podręcznik w postaci elektronicznej zawierał (§ 6 ust. 3): 
1) jednoznaczne i unikalne tytuły oraz śródtytuły; 
2) oznaczenia języka treści; 
3) poprawne semantycznie struktury; 
4) wyraźnie oddzielone akapity tekstu; 
5) wyraźne odstępy pomiędzy elementami aktywnymi; 
6) możliwość zmiany wielkości czcionki bez zmiany układu treści; 
7) teksty alternatywne dla elementów nietekstowych; 
8) napisy dla niesłyszących; 
9) etykiety dla elementów interaktywnych; 
10)  możliwość  używania  więcej  niż  jednej  własności  zmysłowej  podczas przekazywania 
informacji;  
11) możliwość obsługi nawigacji oraz elementów interaktywnych za pomocą klawiatury, 
12) brak elementów migoczących częściej niż trzy razy na sekundę. 
Spełnienie powyższych warunków będzie wymagane w stosunku do podręczników w postaci 
elektronicznej,  złożonych  z  wnioskiem  o  dopuszczenie  do  użytku  szkolnego,  od dnia 
1 stycznia 2015 r.  
Ponadto  podręcznik  w  postaci  elektronicznej,  tak  jak  dotychczas,  powinien  zawierać  opis 
sposobu jego uruchomienia albo opisu  sposobu instalacji i uruchomienia, systemu pomocy 
zawierającego  opis  użytkowania  podręcznika,  mechanizmy  nawigacji i wyszukiwania 
pozwalające  na  sprawne  posługiwanie  się  podręcznikiem,  czyli  spis  treści  i  skorowidz 
w postaci  hiperłączy,  tak  aby  korzystanie  z  podręcznika  było  proste  i  wygodne  oraz 
możliwość drukowania jego treści (w zależności od potrzeb użytkownika, fragmentów strony, 
poszczególnych  stron  i  całego  podręcznika),  z  wyłączeniem  dynamicznych  elementów 
multimedialnych, których wydrukowanie nie jest możliwe – elementy ruchome i animowane, 
interaktywne, filmy itp. (§ 6 ust. 2). 
W § 7  ust. 11,  w  związku  z  dodatkowymi  wymaganiami  wobec  podręczników  w  postaci 
elektronicznej,  określa  się,  że  warunkiem  dopuszczenia  do  użytku  szkolnego  podręcznika  w 
postaci  elektronicznej  będzie  uzyskanie pozytywnej opinii rzeczoznawcy, specjalisty z 
zakresu pedagogiki specjalnej, zawierającej szczegółową ocenę spełnienia przez podręcznik 
warunków określonych dla podręczników opracowywanych w postaci elektronicznej.  
 
 
 
20 
II. 
Dokumenty, jakie należy dołączyć do wniosku o wpis na listę rzeczoznawców  
Zgodnie z upoważnieniem  zawartym  w  art.  22aw  ust.  1  ustawy  o  systemie  oświaty, 
w brzmieniu nadanym ustawą o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych 
innych ustaw,  w  §  13  projektowanego  rozporządzenia  zostały  wyszczególnione dokumenty, 
jakie osoba zainteresowana załącza  do  wniosku  o  wpisanie  na  listę  rzeczoznawców 
skierowanego do ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.  
 
III.  Wysokość  opłat  wnoszonych  w  postępowaniu  o  dopuszczenie  podręcznika  do 
użytku szkolnego 
W  §  17  projektowanego  rozporządzenia  proponuje  się,  aby  wnioskodawca  ubiegający  się 
o dopuszczenie  do  użytku  szkolnego  podręcznika  wnosił  opłatę,  tak  jak  dotychczas, 
w wysokości  4 800  zł.  W  przypadku  podręczników opracowanych w postaci elektronicznej, 
dostosowanych do potrzeb uczniów niepełnosprawnych, w stosunku do wniosków składanych 
po dniu 1 stycznia 2015 r.,  proponuje  się  wnoszenie  opłat  podwyższonych  o  1200  zł 
w stosunku  do  opłat  ustalonych  odpowiednio  dla  podręczników  w  postaci  papierowej. 
Podwyższenie  opłaty  jest  niezbędne  z  uwagi  na  konieczność  zaopiniowania  podręcznika 
przez specjalistę z zakresu pedagogiki specjalnej. 
 
IV.  Tryb  wnoszenia  i  zwrotu  opłat  w  postepowaniu  o  dopuszczenie  podręcznika  do 
użytku szkolnego (§ 17 ust 5.)  
Rozporządzenie  niniejsze  wprowadza  regulacje  dotyczące  zwrotu  opłat  wnoszonych  przez 
wydawców.  Opłaty  wnoszone  przez  wydawców  z  wnioskiem  o  dopuszczenie  do  użytku 
szkolnego mogą być zwracane na wniosek, w przypadku cofnięcia przez wydawcę wniosku 
w sprawie  dopuszczenia  do  użytku  szkolnego  podręcznika  lub    złożenia  przez  wydawcę 
wniosku  o  umorzenie  postępowania  w  sprawie  dopuszczenia  do  użytku  szkolnego 
podręcznika,  jeżeli  jeszcze  nie  zostali  wskazani rzeczoznawcy do opiniowania danego 
podręcznika, albo  gdy  w  drodze  decyzji  administracyjnej  nastąpiła  odmowa  wszczęcia 
postępowania w sprawie dopuszczenia podręcznika do użytku szkolnego. 
 
V. 
Przepis końcowy  
Termin wejścia w życie rozporządzania będzie związany z terminem wejścia w życie ustawy 
o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. 
 
21 
Data 
sporządzenia 
Nazwa projektu 
Rozporządzenie w prawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników
14-04-2014 r. 
 
 
 
Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące
Źródło:  
 
Inne 
Ministerstwo Edukacji Narodowej 
 
 
Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu  Nr w wykazie prac: 
lub Podsekretarza Stanu  
 
Joanna Berdzik, Podsekretarz Stanu 
 
Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu 
Małgorzata Szybalska, tel. (22) 34 74 792 
OCENA SKUTKÓW REGULACJI 
1.  Jaki problem jest rozwiązywany? 
Konieczność wydania nowego rozporządzenia wynika z nowego upoważnienia ustawowego, planowanego w projekcie ustawy 
o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw.  
 
2.  Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt 
W procedurze dopuszczania do użytku szkolnego podręczników przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania nie 
wprowadza się zasadniczych zmian w stosunku do przepisów obowiązującego rozporządzenia. 
Proponowane  w  projektowanym  rozporządzeniu  zmiany–  w  stosunku  do  obowiązującego  rozporządzenia  Ministra  Edukacji 
Narodowej  z  dnia  21  czerwca  2012  r.  w  sprawie  dopuszczania  do  użytku  w  szkole  programów  wychowania  przedszkolnego 
i programów  nauczania  oraz  dopuszczania  do  użytku  szkolnego  podręczników  (Dz.  U.  poz. 752) –  polegają  na  odejściu  od 
dopuszczania do użytku szkolnego:  
1. 
podręczników do zajęć z zakresu edukacji muzycznej, plastycznej, zajęć komputerowych i zajęć technicznych dla klas 1–3 
szkoły podstawowej,  
2.  podręczników do zajęć edukacyjnych z przedmiotów uzupełniających: 
1) zajęcia techniczne i zajęcia artystyczne na III etapie edukacyjnym; 
2) ekonomia w praktyce na IV etapie edukacyjnym. 
Zgodnie z zalecanymi warunkami i sposobem realizacji ww.  zajęć  edukacyjnych  określonymi  w  rozporządzeniu  Ministra 
Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia 
ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 977), realizacja tych zajęć powinna mieć charakter praktyczny.  
Przedmiotowe  rozporządzenie  nie  przewiduje  ponadto  możliwości  zamieszczania  w  podręcznikach  informacji  o  sprawdzianie 
i egzaminach.  Wszelkie  niezbędne  dla  nauczycieli  i  uczniów  informacje  na  temat  zasad  przeprowadzania  sprawdzianu 
i egzaminów  są  publikowane  przez  Centralną  Komisję  Egzaminacyjną,  która  zgodnie  z  art.  9a  ust.  2 pkt 1b ustawy z dnia 
7 września 1991 r o systemie oświaty, opracowuje i ogłasza informatory o sprawdzianie, egzaminie gimnazjalnym, maturalnym 
lub  zawodowym,  jak  również  publikuje  i  udostępnia  szkołom  przykładowe  zestawy  zadań  i  arkusze egzaminacyjne  oraz  inne 
materiały pomocne w przygotowaniach do sprawdzianu i egzaminów.  
W  projektowanym  rozporządzeniu  wprowadza  się  dodatkowe  wymagania,  jakie  powinny  spełniać  podręczniki  w  postaci 
elektronicznej,  aby  umożliwić  ich  odczyt  przez  uczniów  z  różnymi  rodzajami  niepełnosprawności.  Rozwiązanie  to  dotyczy 
dostosowania formy elektronicznej podręcznika do potrzeb osób niepełnosprawnych. Obecna praktyka dopuszczania do użytku 
szkolnego podręczników  w postaci  elektronicznej  wykazała,  że  podręczniki  te  nie  są  opracowywane  w  sposób pozwalający  na 
zastosowanie  rozwiązań  umożliwiających  odczyt  przez  uczniów  z  różnymi  rodzajami  niepełnosprawności  (niewidomych, 
słabowidzących, niesłyszących).  
W związku z tym, warunkiem dopuszczenia do użytku szkolnego podręcznika w postaci elektronicznej będzie uzyskanie, oprócz 
wymaganych obecnie trzech pozytywnych opinii rzeczoznawców: dwóch merytoryczno-dydaktycznych  i  jednej  językowej, 
jeszcze jednej pozytywnej  opinii  rzeczoznawcy,  specjalisty  z  zakresu  pedagogiki  specjalnej,  zawierającej  szczegółową  ocenę 
spełnienia przez podręcznik warunków określonych dla podręczników opracowywanych w postaci elektronicznej.  
3.  Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?  
Poszczególne  kraje  członkowskie  OECD/UE  mają  w  zakresie  dopuszczania  podręczników  do  użytku  szkolnego  własne, 
zróżnicowane  rozwiązania.    W  Finlandi ,  Wielkiej  Brytanii  nie  dopuszcza  się  podręczników  do  użytku  szkolnego  –  o wyborze 
podręcznika decydują nauczyciele wraz z dyrektorami szkół. Podobnie w niektórych krajach związkowych RFN, gdzie wymagane 
jest 
jedynie 
oświadczenie 
wydawcy, 
że 
dany 
podręcznik 
jest 
zgodny 
z 
podstawą 
programową  
i konstytucją. Natomiast we Włoszech, Chorwacji, Czechach, Słowacji i w Polsce obowiązuje system dopuszczania podręczników do 
użytku szkolnego. 
4.  Podmioty, na które oddziałuje projekt 
Grupa 
Wielkość 
Źródło danych  
Oddziaływanie 
Minister  właściwy  1 
 
Minister Edukacji Narodowej 
do spraw oświaty i 
dopuszcza  do użytku szkolnego 
wychowania 
podręczniki. 
 
22 
Konieczność 
pozyskania 
rzeczoznawców z zakresu 
pedagogiki specjalnej do oceny 
przystosowania  podręczników 
do odczytu przez uczniów 
niepełnosprawnych. 
Wydawcy 
80 
MEN 
Konieczność 
uwzględniania 
podręczników 
przy opracowywaniu 
szkolnych 
podręczników 
nowych 
warunków dopuszczania do 
użytku 
szkolnego 
podręczników 
w 
postaci 
papierowej i elektronicznej. 
Rzeczoznawcy 
350 
MEN 
Konieczność 
uwzględniania 
opiniujący 
przy opiniowaniu 
podręczniki   
podręczników 
nowych 
warunków dopuszczania do 
użytku 
szkolnego 
podręczników 
w 
postaci 
papierowej i elektronicznej. 
Dodatkowo  projekt  oddziałuje 
na rzeczoznawców 
opiniujących podręczniki, które 
nie  będą  już  podlegały 
dopuszczeniu 
do 
użytku 
szkolnego. 
5.  Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji 
Projekt rozporządzenia zostanie przekazany do zaopiniowania przez związki zawodowe w trybie przewidzianym w ustawie z dnia 
23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, z późn. zm.) i partnerów społecznych, tj. przez: 
1.  Chrześcijański Związek Zawodowy „Solidarność im. ks. Jerzego Popiełuszki", 
2.  Forum Związków Zawodowych, 
3.  Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność 80", 
4.  Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność", 
5.  Komisja Krajowa Federacji Regionów i Komisji Zakładowych „Solidarność 80, 
6.  Krajowy Sekretariat Pracowników Oświaty NSZZ „Solidarność"– 80, 
7.  Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, 
8.  Sekcja Krajowa Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność", 
9.  Sekcja Oświaty KNSZZ „Solidarność 80", 
10.  Wolny Związek Zawodowy „Sierpień 80" Komisja Krajowa, 
11.  Wolny Związek Zawodowy „Solidarność-Oświata", 
12.  Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego, 
13.  Związek Zawodowy Pracowników Oświaty i Wychowania „Oświata", 
14.  Federacja Inicjatyw Oświatowych, 
15.  Fundacja „Edukacja dla przyszłości", 
16.  Fundacja „Rodzice Szkole", 
17.  Fundacja Instytut Nowoczesnej Edukacji, 
18.  Fundacja Panoptykon, 
19.  Fundacja Rozwoju Kapitału Społecznego, 
20.  Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, 
21.  Fundacja SYNAPSIS, 
22.  Gdańskie Forum Rad Szkół i Rad Rodziców, 
23.  Komitet Nauk Pedagogicznych PAN, 
24.  Konferencja Rektorów Akademickich Szkól Polskich, 
25.  Krajowe Forum Oświaty Niepublicznej, 
26.  Krajowe Porozumienie Rodziców i Rad Rodziców, 
27.  Krajowy Fundusz na Rzecz Dzieci, 
28.  Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, 
 
23