Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw

4.
Omówienie projektowanych zmian

1. Projekt ustawy przewiduje rozszerzenie zakresu podmiotowego ustawy o jednostki
organizacyjne niemające osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną. Takie
rozszerzenie zakresu podmiotowego, w porównaniu z obecnie obowiązującą ustawą,
umożliwi uczestniczenie w obrocie takim podmiotom, jak np. jednostki organizacyjne MON
(jednostki wojskowe) i MSWiA. Obowiązujące przepisy uniemożliwiają ww. podmiotom
występowanie z wnioskiem o wydanie zezwolenia na obrót z zagranicą towarami o znaczeniu
strategicznym. Zaznaczyć należy, iż zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami
wyprowadzenie towaru o znaczeniu strategicznym z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
powinno być możliwe dopiero po wydaniu zezwolenia przez organ kontroli obrotu,
niezależnie od tego, czy wyprowadzenie to związane jest z działalnością gospodarczą, czy też
ma charakter niehandlowy.
2. Zmiany ustawy w zakresie przedmiotowym dotyczą przede wszystkim:
a) wprowadzenia nowej formy obrotu, tj. transferu wewnątrzunijnego, oraz określenia zasad
jego dokonywania,
b) wprowadzenia w odniesieniu do obrotu uzbrojeniem zezwoleń generalnych,
c) wprowadzenia w ramach transferów wewnątrzunijnych instytucji świadectwa
wiarygodnego odbiorcy uzbrojenia mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej,
d) zmian w zakresie kontroli tranzytu towarów podwójnego zastosowania i usług
pośrednictwa; nastąpi ograniczenie tej kontroli do sytuacji określonych w rozporządzeniu
nr 428/2009,
e) wprowadzenia obowiązku uwzględniania przy licencjonowaniu obrotu uzbrojeniem
kryteriów wskazanych przez wspólne stanowisko Rady 2008/944/WPZiB.
3. Istotnym elementem proponowanych w projekcie zmian jest uporządkowanie pojęć,
którymi posługuje się ustawa, w szczególności dostosowanie do terminologii zawartej
w rozporządzeniu nr 428/2009, dyrektywie 2009/43/WE i wspólnym stanowisku Rady
2008/944/WPZiB. Ponieważ przepisy rozporządzenia nr 428/2009 dotyczą obrotu towarami
podwójnego zastosowania, a przepisy ustawy dotyczą także uzbrojenia, dlatego niezbędne jest
rozróżnienie w ustawie terminologii odnoszącej się do produktów podwójnego zastosowania
7

i uzbrojenia. Wprowadzenie w ustawie zmian w terminologii spowoduje zachowanie pełnej
zgodności ustawy z terminami stosowanymi w rozporządzeniu nr 428/2009, dyrektywie
2009/43/WE i wspólnym stanowisku Rady 2008/944/WPZiB. W tekście całej ustawy nastąpi
zamiana wyrazów „towary podwójnego zastosowania” na „produkty podwójnego
zastosowania” (zmiana ta nie wywoła zmiany w sensie merytorycznym), termin „eksport”
zostanie zastąpiony terminem „wywóz”, a „import” zostanie zastąpiony terminem „przywóz”.
Ze względu na uchylenie rozporządzenia nr 1334/2000 przez rozporządzenie nr 428/2009,
odwołania do rozporządzenia nr 1334/2000 w obrębie całej ustawy zostaną zastąpione
odwołaniami do rozporządzenia nr 428/2009.
4. Ponadto zostały wprowadzone liczne zmiany mające na celu uporządkowanie i poprawę
krajowych przepisów, które zostały szczegółowo omówione w dalszej części uzasadnienia.

5. Omówienie poszczególnych przepisów projektowanej ustawy

1. W art. 1 pkt 1 projektu został uchylony art. 1a ustawy, który wskazywał, że ustawa służy
wykonaniu postanowień rozporządzenia Rady (WE) nr 1334/2000 z dnia 22 czerwca 2000 r.
ustanawiającego wspólnotowy system kontroli eksportu produktów i technologii podwójnego
zastosowania. Wymienione rozporządzenie od dnia 27 sierpnia 2009 r. zostało zastąpione
rozporządzeniem nr 428/2009. Do ustawy został wprowadzony odnośnik, który informuje,
jakie akty prawne wdraża lub wykonuje projektowana ustawa.
2. W art. 1 pkt 2 projektu zostało nadane nowe brzmienie art. 2 ustawy. Zmiana tego
przepisu ma charakter dostosowujący i polega na powołaniu rozporządzenia Rady (WE)
nr 428/2009 r.

3. Art. 1 pkt 3 projektu dotyczy zmian w słowniczku ustawy, tj. art. 3.
W art. 1 pkt 3 lit. a zostało nadane nowe brzmienie art. 3 pkt 1 – 3 ustawy:
a) w art. 3 pkt 1 ustawy – w celu dostosowania terminów ustawy do terminologii
rozporządzenia nr 428/2009 wyrazy „towary podwójnego zastosowania” zostały zastąpione
wyrazami „produkty podwójnego zastosowania”; ponadto zamieszczone zostało aktualne
odesłanie do definicji produktów podwójnego zastosowania występującej w rozporządzeniu
nr 428/2009;
8

b) w art. 3 pkt 2 ustawy – została wprowadzona zmiana dostosowująca polegająca na
powołaniu aktualnego odesłania; zgodnie z projektem wykaz uzbrojenia będzie określany na
podstawie art. 6a ust. 3;
c) w art. 3 pkt 3 ustawy – została wprowadzona definicja towarów o znaczeniu strategicznym
rozumianych jako towary o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla
utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, będące produktami podwójnego
zastosowania lub uzbrojeniem.
W art. 1 pkt 3 lit. b zostało nadane nowe brzmienie art. 3 pkt 4b – 5a ustawy:
a) w art. 3 pkt 4b ustawy – została wprowadzona zmiana polegająca na zastąpieniu wyrazów
„obszar celny Wspólnoty” wyrazami „obszar celny Unii Europejskiej”;
b) w art. 3 pkt 4c ustawy – została wprowadzana zmiana polegająca na zastąpieniu wyrazu
„Wspólnoty” wyrazami „Unii Europejskiej”;
c) w art. 3 pkt 5 ustawy – definicja eksportu została zastąpiona definicją wywozu. Zmiana ta
podyktowana jest potrzebą stosowania jednolitej terminologii. Pojęciem wywozu posługuje
się rozporządzenie nr 428/2009, wspólne stanowisko Rady 2008/944/WPZiB, a także
Wspólnotowy Kodeks Celny. Zastąpienie terminu „eksport” terminem „wywóz” nie wiąże się
ze zmianą zakresu treści pojęcia eksportu. Zarówno eksport, jak i wywóz, odwołują się do
Wspólnotowego Kodeksu Celnego. Zaznaczyć jednak należy, że wywóz w systemie kontroli
obrotu z zagranicą towarami o znaczeniu strategicznym, zgodnie z międzynarodowymi
standardami wynikającymi z postanowień międzynarodowych porozumień
nieproliferacyjnych, oznacza nie tylko wywóz za granicę w związku z transakcją handlową,
ale każdy przypadek opuszczenia przez towar o znaczeniu strategicznym terytorium danego
kraju (np. w wyniku sprzedaży, darowizny, ale też wywóz na wystawy, targi, pokazy, testy,
naprawy itp.);
d) w art. 3 pkt 5a ustawy – definicja usługi pośrednictwa, z uwagi na konieczność
dostosowania do postanowień rozporządzenia nr 428/2009, została określona odrębnie dla
produktów podwójnego zastosowania oraz uzbrojenia. W odniesieniu do produktów
podwójnego zastosowania oznacza usługę pośrednictwa w rozumieniu art. 2 pkt 5
rozporządzenia nr 428/2009. W przypadku uzbrojenia będą to działania dotyczące
przemieszczania uzbrojenia między dwoma państwami, przy czym żadnym z tych państw nie
jest Rzeczpospolita Polska, polegające na:
9

– negocjowaniu, doradztwie handlowym oraz pomocy w zawieraniu umów oraz
uczestnictwie w jakiejkolwiek formie w czynnościach związanych z wywozem,
przywozem, tranzytem lub zawarciem umowy leasingu, darowizny, pożyczki,
użyczenia oraz wniesieniem aportu do spółki,
– zakupie,
sprzedaży lub organizacji transferu, a w szczególności spedycji, z jednego
państwa do innego państwa, przy czym żadnym z tych państw nie jest Rzeczpospolita
Polska.

W wyniku zmiany definicji usługi pośrednictwa nie będzie konieczne, jak dotychczas,
uzyskanie zezwolenia na świadczenie usługi pośrednictwa dla krajowego podmiotu
wykonującego taką usługę, jeżeli zlecający usługę będzie posiadał zezwolenie na obrót.
W art. 1 pkt 3 lit. c projektu zostało nadane nowe brzmienie art. 3 pkt 6 i 7 ustawy:
a) w art. 3 pkt 6 ustawy – definicję importu zastąpił przywóz. Przywóz oznacza
wprowadzenie towaru o znaczeniu strategicznym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
z kraju trzeciego. Obejmuje on wprowadzenie towaru lub technologii na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej wynikające z transakcji handlowej, jak również związane z
targami, wystawami, naprawą. Ograniczenie definicji przywozu do przywozu z kraju
trzeciego wynika z wprowadzenia instytucji transferu wewnątrzunijnego, który dotyczy
przemieszczania pomiędzy państwami Unii Europejskiej;
b) w art. 3 pkt 7 ustawy – definicja tranzytu, z uwagi na konieczność dostosowania do
rozporządzenia nr 428/2009, została określona odrębnie dla produktów podwójnego
zastosowania oraz uzbrojenia. W odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania
oznacza tranzyt w rozumieniu art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 428/2009. Natomiast
w przypadku uzbrojenia tranzyt określony został jako przemieszczanie pomiędzy państwem
członkowskim Unii Europejskiej, z wyłączeniem Rzeczypospolitej Polskiej, i krajem trzecim
lub pomiędzy krajami trzecimi, przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
W art. 1 pkt 3 lit. d projektu został dodany pkt 7a. Przepis ten wprowadza definicję transferu
wewnątrzunijnego. Definicja ta została wprowadzona w celu implementacji dyrektywy
2009/43/WE oraz dostosowania polskich przepisów do postanowień rozporządzenia
nr 428/2009. Odnosi się zarówno do uzbrojenia, jak i produktów podwójnego zastosowania.
Istota tego pojęcia jest taka sama dla obu rodzajów towarów.
Transfer wewnątrzunijny został określony jako każde przekazanie lub przemieszczenie
towaru o znaczeniu strategicznym od podmiotu w jednym państwie członkowskim do
10

podmiotu w innym państwie członkowskim bez opuszczania obszaru celnego
Unii Europejskiej. Wprowadzenie do ustawy pojęcia transferu wewnątrzunijnego umożliwi
wydawanie zezwoleń na transfer produktów podwójnego zastosowania objętych załącznikiem
IV do rozporządzenia nr 428/2009 oraz na transfer uzbrojenia, w tym wydawanie zezwoleń
generalnych na transfer wewnątrzunijny uzbrojenia do odbiorców posiadających świadectwo
wiarygodnego odbiorcy, a także zezwoleń globalnych.
W art. 1 pkt 3 lit. e projektu zostało nadane nowe brzmienie art. 3 pkt 8 ustawy. Zmieniona
została definicja obrotu. W stosunku do obecnie obowiązującej definicji obrót został
uzupełniony o transfer wewnątrzunijny, a pojęcie eksport i import zostały zastąpione
odpowiednio przez „wywóz” i „przywóz”.
W art. 1 pkt 3 lit. f projektu dodane zostały punkty 8a – 8h. W przepisach tych zostały
zamieszczone odpowiednio definicje, podmiotu, dostawcy, odbiorcy, eksportera, importera,
pośrednika, zezwolenia indywidualnego i zezwolenia globalnego.
W słowniczku została zamieszczona definicja podmiotu. Termin „podmiot” został
wprowadzony na określenie osoby fizycznej, osoby prawnej i jednostki organizacyjnej
niemającej osobowości prawnej, a posiadającej zdolność prawną. Wprowadzenie tego terminu
wynika z rozszerzenia zakresu podmiotowego ustawy i konieczności wielokrotnego używania
wymienionych osób i jednostek.
Z uwagi na pojęcia występujące w art. 3 dyrektywy 2009/43/WE do słowniczka
zostały dodane pojęcia dostawcy i odbiorcy.
Dostawca oznacza podmiot, który jest uprawniony do przekazania uzbrojenia.
Odbiorca oznacza podmiot, który jest uprawniony do odbioru uzbrojenia.
Słowniczek został uzupełniony także o definicję eksportera, importera i pośrednika.
Pojęcie eksportera i pośrednika zostało zdefiniowane odrębnie dla produktów
podwójnego zastosowania oraz uzbrojenia.
Eksporterem
będzie eksporter w rozumieniu art. 2 pkt 3 rozporządzenia nr 428/2009,
lub – w przypadku uzbrojenia:
a) podmiot zamieszkujący albo mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
który:
11