Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Federacyjną Republiką Brazylii o przekazywaniu osób skazanych, podpisanej w Brasilii dnia 26 listopada 2012 r.

 
Druk nr 2247 
 
 
Warszawa, 10 marca 2014 r. 
SEJM  
 
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 
VII kadencja 
Prezes Rady Ministrów 
 
RM-10-4-14 
 
 
 
Pani  
 
Ewa Kopacz 
 
Marszałek Sejmu 
 
Rzeczypospolitej Polskiej 
 
 
Szanowna Pani Marszałek 
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 
2  kwietnia  1997  r.  przedstawiam  Sejmowi  Rzeczypospolitej  Polskiej  projekt 
ustawy 
 
 - 
o  ratyfikacji  Umowy  między 
Rzecząpospolitą  Polską  a  Federacyjną 
Republiką  Brazylii  o  przekazywaniu 
osób  skazanych,  podpisanej  w  Brasilii 
dnia 26 listopada 2012 r.. 
 
W  załączeniu  przedstawiam  także  opinię  dotyczącą  zgodności 
proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej. 
Ponadto  uprzejmie  informuję,  że  do  prezentowania  stanowiska  Rządu  w 
tej  sprawie  w  toku  prac  parlamentarnych  zostali  upoważnieni  Minister 
Sprawiedliwości i Minister Spraw Zagranicznych. 
 
Z poważaniem 
 
(-) Donald Tusk 
Projekt 
 
U S T AWA  
z dnia 
o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Federacyjną Republiką Brazylii 
o przekazywaniu osób skazanych, podpisanej w Brasilii  
dnia 26 listopada 2012 r. 
 
Art.  1.  Wyraża  się  zgodę  na  dokonanie  przez  Prezydenta  Rzeczypospolitej  Polskiej 
ratyfikacji  Umowy  między  Rzecząpospolitą  Polską  a  Federacyjną  Republiką  Brazylii 
o przekazywaniu osób skazanych, podpisanej w Brasilii dnia 26 listopada 2012 r. 
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
02/40rch 
  
 
UZASADNIENIE 
 
 
1.  Potrzeba i cel ratyfikacji Umowy 
W stosunkach między Rzecząpospolitą Polską a  Federacyjną Republiką  Brazylii brak 
dotychczas podstawy prawnej do przekazywania osób skazanych celem odbycia kary w 
państwie  ojczystym  skazanego.  Nie  obowiązuje  umowa  dwustronna  czy  wielostronna 
łącząca obydwa państwa, która regulowałaby tę tematykę. Zgodnie z ustawodawstwem 
Brazylii,  nie  istnieje  możliwość  przekazywania  osób  skazanych  przy  braku  podstaw 
traktatowych,  tj.  gdy  nie  ma  umowy  dotyczącej  przekazywania  skazanych,  łączącej 
obydwa kraje. 
Umowa,  określając  zasady  wzajemnego  przekazywania  skazanych,  stworzy  podstawy 
umożliwiające  obywatelom  RP  skazanym  w  Brazylii  powrót  do  kraju.  Jest  to 
szczególnie  istotne  z  uwagi  na  bardzo  trudne  warunki  odbywania  kary  pozbawienia 
wolności w Brazylii. Z informacji nadesłanej przez polską placówkę dyplomatyczną w 
Brazylii  wynika,  że  w  październiku  2013  r.  w  aresztach  tymczasowych  i  zakładach 
karnych Brazylii przebywało 12 obywateli RP. 
Z  danych  Centralnego  Zarządu  Służby  Więziennej  wynika,  że  w  zakładach  karnych 
oraz aresztach tymczasowych na terytorium RP nie przebywa żaden obywatel Brazylii. 
Umowa  będzie  miała  zastosowanie  do  obywateli  jednego  państwa,  wobec  których 
orzeczono na terytorium drugiego państwa karę lub środek polegający na pozbawieniu 
wolności.  
2.  Różnice między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym 
Aby  ułatwić  stosowanie  Umowy  i  uniknąć  sporów  interpretacyjnych,  w  art.  1  zostały 
zawarte definicje najważniejszych pojęć.  
Istotną gwarancję praw skazanego przewiduje art. 3, który nakłada na państwo skazania 
obowiązek informowania odbywającego karę o treści Umowy, tak aby mógł on podjąć 
decyzję  w  przedmiocie  odbywania  kary  w  swoim  kraju  ojczystym.  Zgodnie  z  art.  3 
ust. 2 z inicjatywą podjęcia czynności mających na celu przekazanie może wystąpić do 
każdej ze Stron osoba skazana lub jej przedstawiciel ustawowy. 
Warunki,  których  spełnienie  jest  niezbędne  dla  przekazania  skazanego  określa  art.  4. 
Wprowadza  on  m.in.  zasadę  podwójnej  karalności  czynu  stanowiącego  podstawę 
skazania  (ust.  1  lit.  e)  oraz  zasadę  wyrażenia  zgody  przez  skazanego  na  przekazanie 
(ust. 1 lit. d). Art. 8 Umowy wprowadza mechanizm kontroli dobrowolności wyrażenia 
takiej  zgody.  Art.  4  ust.  1  lit.  c  wprowadza  natomiast  zasadę,  że  przekazanie  osoby 
skazanej  nastąpić  może  wówczas,  gdy  minimalny  okres  kary  jaki  pozostaje  jej  do 
odbycia, wynosi co najmniej 1 rok lub jest nieokreślony (np. przy karze dożywotniego 
pozbawienia  wolności).  Ustalenie  minimalnego  okresu  na  1  rok  jest  uzasadnione, 
bowiem  procedury  związane  z  przekazaniem  osoby  skazanej  są  długotrwałe.  Umowa 
dopuszcza  jednak  możliwość,  aby  w  szczególnych  wypadkach  Strony  uzgodniły 
przekazanie  nawet  wówczas,  gdy  okres  kary  pozostałej  skazanemu  do  odbycia  jest 
krótszy niż 1 rok (art. 4 ust. 2). 
Przepisy dotyczące obowiązku przekazania informacji, formy wniosków i załączanych 
dokumentów  (art.  5–7)  oparte  zostały  na  podstawie  przepisów  Konwencji  
o  przekazywaniu  osób  skazanych,  sporządzonej w  Strasburgu  dnia  21  marca  1983  r., 
której Polska jest stroną od 1995 r. (Dz. U. Nr 51, poz. 279). 
Wzór  dla  regulacji  dotyczących  wykonywania  kary  po  przejęciu  skazanego  do  kraju 
ojczystego (art. 9) stanowił art. 6 ratyfikowanej Umowy między Rzecząpospolitą Polską 
a  Królestwem  Tajlandii  o  przekazywaniu  przestępców  i  współpracy  w  wykonywaniu 
orzeczeń  w  sprawach  karnych,  sporządzonej  w  Bangkoku  dnia  19  kwietnia  1997  r. 
(Dz. U. z 1999 r. Nr 61, poz. 658).  
Skutki  przekazania  i  związane  z  tym  gwarancje  dla  osoby  skazanej  przewidziane 
zostały w art. 10 Umowy. Po przejęciu skazanego do Polski automatycznie kończy się 
wykonywanie  kary  w  Brazylii.  Jest  to  istotny  przepis  również  z  uwagi  na  brzmienie 
ust. 3,  zgodnie  z  którym  „Państwo  skazania  nie  może  wykonać  kary,  jeśli  została  ona 
uznana  za  wykonaną  przez  państwo  wykonania”.  Przepis  ten  reguluje  także 
postępowanie  w  sytuacji,  gdy  osoba  skazana,  pragnąc  uniknąć  wykonywania  kary 
w państwie  wykonania,  opuściła  jego  terytorium  i  powróciła  na  terytorium  państwa 
skazania.  Jedynie  w  takiej  sytuacji  państwo  skazania  jest  uprawnione  do  wykonania 
pozostałej części kary (art. 10 ust. 2). 
Równie ważny pozostaje art. 11 dotyczący obowiązku wzajemnego zawiadamiania się 
przez Strony Umowy o okolicznościach mających wpływ na wykonanie skazania. 
2 
 
W tego typu umowach przewiduje się zwyczajowo również przepisy dotyczące tranzytu 
skazanych  przekazywanych  państwom  trzecim.  Regulacja  przyjęta  w  przedmiotowej 
Umowie  (art.  12)  nie  odbiega  w  swej  treści  od  podobnych  artykułów  istniejących 
w umowach międzynarodowych obowiązujących Polskę. 
W Umowie przewidziano zasadę, iż Strony będą się porozumiewały za pośrednictwem 
organów  centralnych  (art.  13  ust.  1).  Organy  te  zostały  wskazane  w  ust.  2,  ze  strony 
Polski  będzie  to  Minister  Sprawiedliwości.  Taki  sposób  komunikowania  się  nie 
wyklucza jednak możliwości porozumiewania się drogą dyplomatyczną (art. 13 ust. 3). 
Art. 15 określa zasadę ponoszenia kosztów stosowania Umowy, regulując, jakie koszty 
ponosi państwo wykonania (ust. 1). Należy przy tym wyjaśnić, że jeśli chodzi o koszty 
przekazania,  związane  ze  stosowaniem  tej  Umowy  przez  Rzeczpospolitą  Polską,  to 
w praktyce  sprowadzają  się  one  do  kosztów  tłumaczeń  pism  i  dokumentów 
przekazywanych  między  Stronami  oraz  kosztów  transportu.  Koszty  te  tymczasowo 
ponosi  Skarb  Państwa.  Ust.  2  przewiduje  możliwość  odzyskania  od  osoby  skazanej 
całości lub części kosztów poniesionych przez państwo wykonania. Taka regulacja jest 
zgodna z postanowieniami działu XIV kpk. 
Umowę stosuje się również do orzeczeń wydanych przed jej wejściem w życie (art. 17). 
Z  punktu  widzenia  ochrony  obywateli  polskich,  którzy  odbywają  aktualnie  kary 
pozbawienia  wolności  w  Brazylii,  oznacza  to  możliwość  podjęcia  starań  o  ich 
przekazanie do Polski. 
Strona  polska  dążyła  do  przejęcia  w  Umowie  terminologii  użytej  w  europejskiej 
Konwencji  o  przekazywaniu  osób  skazanych,  uznając,  iż  tekst  tej  Konwencji, 
opublikowany  w  Dzienniku  Ustaw  w  języku  polskim,  stanowi  oficjalne  tłumaczenie 
Konwencji z języka angielskiego. 
3.  Skutki związane z ratyfikacją Umowy 
W  zakresie  skutków  prawnych  zawarcie  Umowy  umożliwi  wprowadzenie  procedury 
przekazywania  skazanych  między  Polską  a  Brazylią.  Możliwość  lepszej resocjalizacji 
skazanego, poprzez zapewnienie mu odbywania kary w państwie ojczystym, kontaktów 
z rodziną i uczestniczenie w innych zadaniach resocjalizujących w zrozumiałym języku, 
jest najistotniejszym skutkiem społecznym zawarcia tej Umowy.  
3