Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw

Transpozycja  do  polskiego  porządku  prawnego  art.  31  ust.  5  dyrektywy  2011/95/Uź 
została  dokonana  poprzez  dodanie  art.  89ea  w  ustawie  o  udzielaniu  cudzoziemcom 
ochrony,  który  nakłada  na  Szefa  Urzędu  obowiązek  podjęcia  działań,  w  miarę 
możliwości  i  przy  uwzględnieniu  postanowień  art.  9  ustawy  o  udzielaniu 
cudzoziemcom  ochrony,  mających  na  celu  odnalezienie  krewnych  tego  cudzoziemca, 
któremu  nadano  status  uchodźcy  lub  udzielono  ochrony  uzupełniającej.  Przywołany 
przepis  dyrektywy  nakłada  na  państwa  członkowskie  obowiązek  poszukiwania 
członków  rodziny  małoletniego  bez  opieki,  który  otrzymał  ochronę  międzynarodową, 
w przypadku  gdy  tego  rodzaju  działania  nie  zostały  podjęte  na  etapie  postępowania 
uchodźczego. Wskazuje również na konieczność kontynuacji poszukiwań, w przypadku 
gdy  zostały  one  już  rozpoczęte.  Aktualnie  kwestia  poszukiwania  członków  rodziny 
małoletniego  bez  opieki  uregulowana  została  w  art.  61  ust.  3  ustawy  o  udzielaniu 
cudzoziemcom  ochrony,  który  stanowi,  iż  Szef  Urzędu,  w  miarę  możliwości 
i uwzględniając art. 9 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony, podejmuje działania 
mające  na  celu  odnalezienie  krewnych  małoletniego  bez  opieki.  Niniejsza  regulacja 
ogranicza się wyłącznie do etapu postępowania w sprawie o nadanie statusu uchodźcy 
i nie  nakłada  obowiązku  podejmowania  stosownych  czynności  po  zakończeniu 
postępowania  decyzją  o  nadaniu  statusu  uchodźcy  lub  udzieleniu  ochrony 
uzupełniającej.  
Zmiany w art. 2–6 oraz art. 11 i art. 12 mają na celu wdrożenie do polskiego porządku 
prawnego art. 28 dyrektywy 2011/95/Wź dotyczącego dostępu osób objętych ochroną 
międzynarodową  do  procedur  uznawania  kwalifikacji.  Przepis  art.  28  dyrektywy 
2011/95/Wź  odnosi  się  również  do  zapewnienia  dostępu  do  zawodów  regulowanych 
beneficjentom  ochrony  międzynarodowej  oraz  członkom  ich  rodzin.  Zmiany  w  tym 
zakresie obejmują następujące ustawy: 
1)  ustawę z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko- 
-weterynaryjnych (Źz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 767, z późn. zm.); 
2)  ustawę z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (Źz. U. z 2008 r. Nr 136, 
poz. 856, z późn. zm.); 
3)  ustawę  z  dnia  5  grudnia  1996  r.  o  zawodach  lekarza  i  lekarza  dentysty  (Źz.  U. 
z 2011 r. Nr 277, poz. 1634, z późn. zm.); 
4)  ustawę  z  dnia  15  grudnia  2000  r.  o  samorządach  zawodowych  architektów, 
inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Źz. U. z 2013 r. poz. 932); 
4 
 
5)  ustawę  z  dnia  11  kwietnia  2001  r.  o  rzecznikach  patentowych  (Źz.  U.  z  2011  r. 
Nr 155, poz. 925); 
6)  ustawę  z  dnia  1  lipca  2011  r.  o  samorządzie  pielęgniarek  i  położnych  (Źz.  U. 
Nr 174, poz. 1038 oraz z 2013 r. poz. 779 i 1247); 
7)  ustawę z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Źz. U. Nr 174, 
poz. 1039, z późn. zm.). 
Art.  7  projektu  ustawy  dotyczy  zmian  w  ustawie  z  dnia  12  marca  2004  r.  o  pomocy 
społecznej (Źz. U. z 2013 r. poz. 182, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o pomocy 
społecznej”.  Zmiany  te  polegają  na  rozszerzeniu  katalogu  podmiotów,  którym 
przysługuje  prawo  do  świadczeń  z  pomocy  społecznej,  o  członków  rodzin 
beneficjentów  ochrony  międzynarodowej  (tj.  status  uchodźcy  lub  ochrona 
uzupełniająca),  którzy  to  członkowie  rodzin  uzyskali  zezwolenie  na  pobyt  czasowy 
udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d 
ustawy  z  dnia  12 grudnia  2013  r.  o  cudzoziemcach.  Rozszerzenie  ww.  katalogu  osób 
o cudzoziemców, którzy  uzyskali  zezwolenie na  pobyt  czasowy,  udzielone  w  związku 
z okolicznością, o której mowa w art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. 
o  cudzoziemcach,  stanowi  jedynie  dostosowanie  do  zmian  wprowadzanych  w  ustawie 
z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej art. 487 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. 
o cudzoziemcach.  Realizacja  świadczeń  z  zakresu  pomocy  społecznej  dla  tej  grupy 
cudzoziemców będzie zadaniem z zakresu administracji rządowej realizowanym przez 
powiat.  
Wprowadzane zmiany mają na celu wdrożenie do porządku prawnego art. 29 i art. 34 
dyrektywy 2011/95/UE. 
Art.  8  projektu  ustawy  dokonuje  zmian  w  ustawie  z  dnia  27  sierpnia  2004  r. 
o świadczeniach  opieki  zdrowotnej  finansowanych  ze  środków  publicznych,  zwanej 
dalej „ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej”.  
W  toku  konsultacji  prowadzonych  przez  Urząd  do  Spraw  Cudzoziemców 
z Departamentem  Współpracy  Międzynarodowej  Ministerstwa  Zdrowia,  w  celu 
transpozycji  do  polskiego  porządku  prawnego  przepisów  art.  30  dyrektywy 
2011/95/Uź, resort zdrowia poinformował, że obecne przepisy ustawy o świadczeniach 
opieki  zdrowotnej  dają  osobom,  które  uzyskały  w  Rzeczypospolitej  Polskiej  status 
uchodźcy  lub  ochronę  uzupełniającą,  możliwość  wejścia  do  systemu  powszechnego 
5 
 
ubezpieczenia  zdrowotnego  albo  w  drodze  objęcia  obowiązkiem  ubezpieczenia 
zdrowotnego  (np.  ze  względu  na  podjęcie  pracy  na  terytorium  RP  bądź  uzyskanie 
odpowiednich  świadczeń  z  pomocy  społecznej),  albo  w  drodze  dobrowolnego 
ubezpieczenia  zdrowotnego  –  o  ile  posiadać  będą  miejsce  zamieszkania na  terytorium 
Rzeczypospolitej  Polskiej.  Ubezpieczonymi  mogą  być  także  członkowie  ich  rodzin. 
Natomiast  jeżeli  cudzoziemcy,  którzy  uzyskali  w  Rzeczypospolitej  Polskiej  status 
uchodźcy  lub  ochronę  uzupełniającą,  przez  jakiś  czas  nie  będą  posiadali 
w Rzeczypospolitej Polskiej tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego 
(art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej) lub nie będą mogli ubezpieczyć się 
dobrowolnie ze względu na niskie dochody, to nie będą mieli żadnej innej możliwości 
korzystania  z  opieki  zdrowotnej  na  takich  samych  zasadach,  jak  obywatele  polscy,  ze 
względu  na  niespełnienie  warunku  posiadania  „obywatelstwa  polskiego”  zawartego 
w art. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej.  
W związku z powyższym resort zdrowia zaproponował usunięcie  – w odniesieniu do 
osób, którym nadany został w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub udzielona 
została  ochrona  uzupełniająca  –  warunku  posiadania  obywatelstwa  polskiego  z  art.  2 
ust. 1  pkt  2  ustawy  o  świadczeniach  opieki  zdrowotnej,  przy  zachowaniu  warunku 
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i warunku spełnienia kryterium 
dochodowego oraz usunięcie warunku posiadania obywatelstwa polskiego z art. 2 ust. 1 
pkt  3  ustawy  o  świadczeniach  opieki  zdrowotnej.  Tym  samym  wspomniane  osoby 
miałyby  możliwość  uzyskania  statusu  świadczeniobiorców  innych  niż  ubezpieczeni, 
o których  mowa  w  art.  2  ust.  1  pkt  2  i  3  ustawy  o  świadczeniach  opieki  zdrowotnej. 
Osoby  te  mogłyby  otrzymywać  decyzję  władz  gminy  właściwej  dla  miejsca 
zamieszkania  cudzoziemca  na  terytorium  Rzeczypospolitej  Polskiej,  o  której  mowa 
w art.  54  ustawy  o  świadczeniach  opieki  zdrowotnej  oraz  –  w  przypadku  małoletnich 
(do ukończenia 18. roku życia) i kobiet w okresie ciąży, porodu i połogu – korzystać ze 
świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.  
W celu zapewnienia zgodności z art. 23 dyrektywy 2011/95/Uź w zakresie dostępu do 
opieki zdrowotnej rozszerzono art. 2 i art. 54 o członków rodzin beneficjentów ochrony 
międzynarodowej, którzy  sami nie kwalifikują się do uzyskania statusu  uchodźcy lub 
ochrony  uzupełniającej.  Będą  to  cudzoziemcy  posiadający  zezwolenie  na  pobyt 
czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 
lit. c  lub  d  ustawy  z  dnia  12  grudnia  2013  r.  o  cudzoziemcach  (zezwolenie  na  pobyt 
6 
 
czasowy  w  celu  połączenia  się  z  rodziną,  w  tym  przypadku  z  cudzoziemcem 
zamieszkującym  na  terytorium  Rzeczypospolitej  Polskiej,  w  związku  z  nadaniem  mu 
statusu  uchodźcy  lub  udzieleniem  ochrony  uzupełniającej).  Art.  23  dyrektywy 
2011/95/UE  stanowi  bowiem,  że  państwa  członkowskie  zapewniają,  aby  członkowie 
rodziny beneficjenta ochrony międzynarodowej, którzy osobiście nie kwalifikują się do 
otrzymania takiej ochrony, zostali uprawnieni do ubiegania się o świadczenia, o których 
mowa  w  art.  24–35  dyrektywy  2011/95/UE,  zgodnie  z  krajowymi  procedurami 
i w zakresie odpowiednim do osobistego statusu prawnego danego członka rodziny. 
Art.  9  wprowadza  zmiany  w  ustawie  z  dnia  27  lipca  2005  r.  –  Prawo  o  szkolnictwie 
wyższym  (Źz.  U.  z  2012  r.  poz.  572,  z  późn.  zm.),  zwanej  dalej  „ustawą  –  Prawo 
o szkolnictwie wyższym”.  
Art.  28  dyrektywy  2011/95/Uź  nakłada  na  państwa  członkowskie  obowiązek 
zapewnienia równego traktowania beneficjentów  ochrony międzynarodowej i własnych 
obywateli  w  zakresie  obowiązujących  procedur  uznawania  zagranicznych  dyplomów, 
świadectw  i  innych  dowodów  formalnych  kwalifikacji  (ust.  1).  Ponadto  państwa 
członkowskie mają dążyć do ułatwienia beneficjentom ochrony międzynarodowej, którzy 
nie mogą dostarczyć dokumentów potwierdzających ich kwalifikacje, pełnego dostępu do 
odpowiednich  systemów  oceny,  nostryfikowania  i  zaliczania  ich  wcześniejszego 
kształcenia,  przy  zapewnieniu  zgodności  z  art.  2  ust.  2  i  art.  3  ust.  3  dyrektywy 
2005/36/Wź  Parlamentu  źuropejskiego  i  Rady  z  dnia  7  września  2005  r.  w  sprawie 
uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz. Urz. UE  L  255 z 30.09.2005, str. 22, z późn. 
zm.) (ust. 2).  
W  świetle  celów  dyrektywy  2011/95/Wź  wynikających  z  preambuły  (motyw  44)  do 
prawidłowego jej wdrożenia niezbędne jest uelastycznienie w odniesieniu do obywateli 
państw  trzecich  oraz  bezpaństwowców  posiadających  status  uchodźcy  lub  ochronę 
uzupełniającą  pewnych  wymogów  formalnych  związanych  z  procedurą  uznania 
wykształcenia  bądź  stwierdzenia  uprawnień  do  dalszego  kształcenia,  w  tym  również 
w zakresie wymaganych opłat. 
W związku z powyższym  w ustawie – Prawo o szkolnictwie wyższym  wprowadzono 
regulacje  umożliwiające  uzyskanie  potwierdzenia  ukończenia  studiów  wyższych  na 
określonym  poziomie  kształcenia  przez  obywatela  państwa  trzeciego  lub 
bezpaństwowca  posiadającego  status  uchodźcy  lub  ochronę  uzupełniającą,  który  nie 
7 
 
dysponuje  dyplomem  ukończenia  studiów.  Jednocześnie  należy  określić  minimalne 
wymogi,  których  spełnienie  przez  tę  osobę  będzie  skutkowało  potwierdzeniem 
ukończenia studiów wyższych na określonym poziomie kształcenia, a w efekcie dawało 
możliwość  korzystania  z  uprawnień,  jakie  przysługują  w  związku  z  ukończeniem 
studiów  wyższych.  Osoba  zainteresowana  będzie  obowiązana  do  przedłożenia,  wraz 
z wnioskiem  o  przeprowadzenie  postępowania  w  sprawie  potwierdzenia  ukończenia 
przez  nią  studiów  wyższych  na  określonym  poziomie  kształcenia,  dokumentu  lub 
dokumentów, które w sposób bezpośredni lub pośredni pozwolą na ustalenie tego faktu, 
oraz  do  złożenia  oświadczenia  o  ukończeniu  studiów  wyższych  na  określonym 
poziomie kształcenia.  
Ze  względu  na  odstępstwa  od  postępowania  nostryfikacyjnego  sensu  stricte 
postępowanie mające na celu potwierdzenie ukończenia studiów wyższych przez osoby, 
które  nie  posiadają  dokumentów  podlegających  nostryfikacji,  zostanie  uregulowane 
jako postępowanie odrębne.  
W  tym  celu  w  projekcie  ustawy  zaproponowano  zmianę  brzmienia  przepisu 
upoważniającego, zawartego w art. 191 ust. 8 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. 
Powyższa  zmiana  spowoduje  konieczność  wydania  nowego  rozporządzenia  ministra 
właściwego do spraw szkolnictwa wyższego. W rozporządzeniu zostaną wprowadzone 
regulacje  umożliwiające  przeprowadzenie  postępowania  w  sprawie  potwierdzenia 
ukończenia studiów wyższych na określonym poziomie kształcenia. Zostanie również 
uregulowana  kwestia  wysokości  opłat  za  przeprowadzenie  postępowania  w  sprawie 
potwierdzenia ukończenia studiów wyższych na określonym poziomie kształcenia i tryb 
wnoszenia  tych  opłat.  Przepisy  stanowiące  podstawę  pobierania  opłat  oraz  obniżania 
bądź zwalniania z opłat zostały zaprojektowane w samej ustawie. 
Art.  10  dotyczy  zmian  w  ustawie  z  dnia  18  marca  2008  r.  o  zasadach  uznawania 
kwalifikacji  zawodowych  nabytych  w  państwach  członkowskich  Unii  źuropejskiej 
(Dz. U.  Nr  63,  poz.  394),  zwanej  dalej  „ustawą  o  zasadach  uznawania  kwalifikacji 
zawodowych”.  
Zgodnie  z  art.  28  ust.  1  dyrektywy  2011/95/Uź  państwa  członkowskie  zapewniają 
równe  traktowanie  beneficjentów  ochrony  międzynarodowej  i  własnych  obywateli 
w zakresie  obowiązujących  procedur  uznawania  zagranicznych  dyplomów,  świadectw 
i innych  dowodów  formalnych  kwalifikacji.  Art.  1  ust.  1  w  zw.  z  art.  2  ust.  2  
8