Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw

Należy  wskazać,  że  na  koniec  grudnia  2012  r.  wśród  14,6  mln  osób  podlegających 
ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym 815,8 tys. stanowiły osoby wykonujące pracę 
na podstawie umowy zlecenia lub  umowy  agencyjnej,  lub  innej umowy o świadczenie 
usług,  do  których  zgodnie  z  przepisami  Kodeksu  cywilnego  stosuje  się  przepisy 
dotyczące zlecenia (łącznie z osobami współpracującymi), w tym 98 tys. osób posiadało 
dwie  lub  więcej  umów  zlecenia,  a  prawie  28  tys.  osób  było  jednocześnie 
ubezpieczonych  jako  osoby  prowadzące  pozarolniczą  działalność.  W  przypadku  osób 
prowadzących pozarolniczą działalność (ok. 1,4 mln osób) podstawą wymiaru składki 
dla  prawie  80%  ogółu  tej  grupy  jest  minimalny  przychód  na  poziomie  60% 
przeciętnego  wynagrodzenia.  Prawie  19%  opłaca  składkę  od  podstawy  wymiaru 
wynoszącej 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (ok. 280 tys. osób).  
Proponowane  regulacje  dotyczyć  będą  osób  posiadających  co  najmniej  dwie  umowy 
zlecenia  oraz  osób  prowadzących  pozarolniczą  działalność  dodatkowo  wykonujących 
pracę  na  podstawie  umowy  zlecenia,  których  podstawa  wymiaru  jest  niższa  niż 
minimalne  wynagrodzenie.  Szacując  skutek  finansowy  proponowanych  zmian, 
wykorzystano  dane  o  liczbie  osób  z  następujących  grup  ubezpieczonych  za  ostatnie 
miesiące  kwartałów  2012  r.  (tzn.  za  marzec,  czerwiec,  wrzesień  i  grudzień  2012 r.). 
UwzględnionoŚ 
1)  osoby  podlegające  ubezpieczeniom  społecznym  i  zdrowotnym  tylko  i  wyłącznie 
z tytułu  umów  zlecenia.  Przy  czym  ograniczono  się  do  osób,  dla  których  suma 
podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest mniejsza niż minimalne 
wynagrodzenie oraz liczba umów zlecenia, z tytułu których opłacana jest składka 
na  ubezpieczenie  zdrowotne,  jest  większa  niż  liczba  umów  zlecenia,  z  tytułu 
których opłacana jest składka na ubezpieczenia społeczne (grupa 1)ś 
2)  osoby  podlegające  ubezpieczeniom  społecznym  i  zdrowotnym  z  tytułu  umowy 
o pracę  oraz  z  umowy  zlecenia  i  jednocześnie  podlegające  ubezpieczeniom 
zdrowotnym z innych umów zlecenia. Przy czym ograniczono się do osób, których 
suma  podstaw  wymiaru  składek  na  ubezpieczenia  społeczne  jest  mniejsza  niż 
minimalne  wynagrodzenie  oraz  liczba  tytułów  ubezpieczeń  na  ubezpieczenie 
zdrowotne  z  umów  zlecenia  jest  większa  niż  liczba  tytułów  ubezpieczeń  na 
ubezpieczenia społeczne z umów zlecenia (grupa 2); 
3)  osoby  prowadzące  pozarolniczą  działalność  gospodarczą,  dla  których  podstawa 
wymiaru  składek  na  ubezpieczenia  społeczne  wynosi  co  najmniej 
14 
30% minimalnego  wynagrodzenia,  które  jednocześnie  posiadają  umowy  zlecenia. 
Przy czym ograniczono się do osób, dla których suma podstaw wymiaru składek na 
ubezpieczenia  społeczne  jest  mniejsza  niż  minimalne  wynagrodzenie  oraz  liczba 
tytułów  ubezpieczeń  na  ubezpieczenie  zdrowotne  jest  większa  niż  liczba  tytułów 
ubezpieczeń na ubezpieczenia społeczne (grupa 3)ś 
4)  osoby  prowadzące  pozarolniczą  działalność,  inną  niż  gospodarcza,  wykonujące 
jednocześnie  umowy  zlecenia.  Przy  czym  ograniczono  się  do  osób,  które  nie 
podlegają  ubezpieczeniom  społecznym  z  tytułu  prowadzonej  działalności,  dla 
których suma podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest mniejsza 
niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (grupa 4). 
Wybierając dane dla powyższych grup ograniczono się do co najwyżej dwóch umów, 
z tytułu  których  odprowadzane  były  składki  na  ubezpieczenia  społeczne,  i  do  co 
najwyżej  sześciu  umów,  z  tytułu  których  odprowadzano  składki  na  ubezpieczenie 
zdrowotne.  
 
Szacunkowe  skutki  finansowe  proponowanych  zmian  przepisów  dla  Funduszu 
Ubezpieczeń  Społecznych,  Departament  Statystyki  i  Prognoz  Aktuarialnych  Zakładu 
Ubezpieczeń Społecznych obliczył przy następujących założeniach1):  
                                                          
1)  Założenia makroekonomiczne przygotowane w maju 2013 r. przez Departament Polityki Finansowej, 
Analiz  i  Statystyki  Ministerstwa  Żinansów  wykorzystano  z  uwagi  na  horyzont  czasowy 
prezentowanych wyników. 
15 
rednioroczny 
wska nik cen 
Wska nik realnego 
Stopa bezrobocia 
Wska nik realnego 
Rok 
towarów i usług 
wzrostu przeciętnego 
rejestrowanego na 
wzrostu PKB 
konsumpcyjnych 
wynagrodzenia 
koniec roku 
ogółem 
2013 
101,60% 
101,19% 
13,80% 
101,50% 
2014 
102,40% 
101,05% 
13,80% 
102,50% 
2015 
102,50% 
102,11% 
13,30% 
103,80% 
2016 
102,50% 
102,65% 
12,80% 
104,30% 
2017 
102,50% 
103,25% 
12,21% 
104,21% 
2018 
102,40% 
103,23% 
11,47% 
104,09% 
2019 
102,40% 
103,23% 
10,79% 
103,75% 
2020 
102,40% 
103,22% 
10,17% 
103,34% 
2021 
102,40% 
103,22% 
9,55% 
103,19% 
2022 
102,40% 
103,22% 
8,94% 
103,09% 
2023 
102,30% 
103,22% 
8,38% 
103,00% 
2024 
102,30% 
103,20% 
7,95% 
102,91% 
2025 
102,30% 
103,20% 
7,71% 
102,84% 
2026 
102,30% 
103,19% 
7,58% 
102,84% 
2027 
102,30% 
103,19% 
7,45% 
102,84% 
2028 
102,20% 
103,19% 
7,40% 
102,83% 
2029 
102,20% 
103,16% 
7,40% 
102,71% 
2030 
102,20% 
103,14% 
7,40% 
102,67% 
2031 
102,20% 
103,11% 
7,40% 
102,65% 
2032 
102,20% 
103,08% 
7,40% 
102,63% 
2033 
102,10% 
103,05% 
7,40% 
102,59% 
2034 
102,10% 
103,03% 
7,40% 
102,55% 
2035 
102,10% 
103,00% 
7,40% 
102,51% 
2036 
102,10% 
102,97% 
7,40% 
102,45% 
2037 
102,10% 
102,94% 
7,40% 
102,37% 
2038 
102,00% 
102,92% 
7,40% 
102,29% 
2039 
102,00% 
102,89% 
7,40% 
102,21% 
2040 
102,00% 
102,86% 
7,40% 
102,13% 
 
Powyższe  założenia  zastosowano  zarówno  w  warunkach  obecnych  przepisów,  jak 
i w warunkach proponowanych zmian. 
1)  Przyjęto,  że  od  2013  r.  średnioroczny  wska nik  cen  towarów  i  usług 
konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów będzie większy 
od  średniorocznego  wska nika  cen  towarów  i  usług  konsumpcyjnych  ogółem 
o 0,3 pkt procentowego. 
2)  W  celu  wykonania  szacunków  zbudowany  został  dedykowany  model  służący  do 
16 
prognozowania  dodatkowych  wpływów  składkowych  z  tytułu  proponowanych 
zmian. 
3) 
ciągalność składek na ubezpieczenia społeczne przyjęto na poziomie 99,0%. 
4)  Wska niki  waloryzacji  świadczeń  przyjęto  na  najniższym  poziomie,  tzn.  na 
poziomie wska ników cen towarów i usług konsumpcyjnych zwiększonych o 20% 
realnego  wzrostu  przeciętnego  wynagrodzenia.  Przy  czym  przy  obliczaniu 
wska ników waloryzacji świadczeń przyjęto, że sformułowanie „zwiększenie o co 
najmniej  20%  realnego  wzrostu  przeciętnego  wynagrodzenia”  oznacza  działanie 
dodania  składnika  wynoszącego  co  najmniej  20%  stopy  realnego  wzrostu 
przeciętnego wynagrodzenia. 
5)  W  prognozie  wykorzystano  prognozę  demograficzną  źurostatu  z  wariantu 
bazowego  obliczeń  wykonywanych  dla  żrupy  Roboczej  do  Spraw  Starzenia  się 
Społeczeństwa przy Komisji źuropejskiej. 
6)  W  celu  wykonania  szacunków  dotyczących  zwiększenia  wydatków  na  emerytury 
i renty  z  FUS  odpowiednio  przekształcony  został  model  prognostyczny  ŻUS11. 
Wyniki  z  modelu  prognostycznego  ŻUS11  wykorzystano  także  pomocniczo  przy 
szacowaniu zwiększenia wpływów składkowych do ŻUS. 
7)  Miesięczną  kwotę  zwiększenia  podstawy  wymiaru  składek  na  ubezpieczenia 
społeczne  w  wyniku  proponowanych  zmian  dla  danej  osoby  z  wymienionych 
powyżej  pierwszych  trzech  grup  przyjęto  na  poziomie  sumy  podstaw  wymiaru 
składek  na  ubezpieczenie  zdrowotne  z  tylu  tytułów  umów  zleceń  (z  których  nie 
opłacono składek na ubezpieczenia społeczne) i ewentualnie z tytułu prowadzenia 
pozarolniczej działalności gospodarczej (w przypadku grupy 3), aby łączna suma 
podstaw  na  ubezpieczenia  społeczne  wyniosła  co  najmniej  minimalne 
wynagrodzenie.  Jeżeli  poziom  ten  nie  był  możliwy  do  uzyskania,  zwiększenia 
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przyjmowano na poziomie 
sumy  podstaw  wymiaru  składek  na  ubezpieczenie  zdrowotne  z  tych  tytułów, 
z których  dana  osoba  nie  podlegała  ubezpieczeniom  społecznym,  a  dla  grupy  3 
również  z  tytułu  prowadzonej  pozarolniczej  działalności  gospodarczej. 
W przypadku  osób  prowadzących  pozarolniczą  działalność  (z  wyłączeniem 
działalności gospodarczej), które podlegają ubezpieczeniom społecznym wyłącznie 
z  tytułu  umowy  zlecenia  i  których  podstawa  wymiaru  składek  na  ubezpieczenia 
społeczne  jest  mniejsza  niż  wysokość  podstawy  wymiaru  składek  z  tytułu 
17 
prowadzonej  działalności,  za  kwotę  zwiększenia  podstawy  wymiaru  składek  na 
ubezpieczenia  społeczne  przyjmowano  różnicę  między  kwotą  60% 
prognozowanego  przeciętnego  wynagrodzenia,  a  aktualną  podstawą  wymiaru 
składek na ubezpieczenia społeczne. 
Przyjmowano  przy  tym  najmniejszą  kwotę  z  dopuszczalnych  kwot  zwiększenia 
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Oznacza to, że do objęcia 
ubezpieczeniami  społecznymi  wybierano  takie  umowy,  aby  koszt  proponowanej 
zmiany przepisów dla ubezpieczonego/płatnika składek był najmniejszy. 
8)  Przyjęto,  że  ostatnie  miesiące  kwartałów  2012  r.  są  reprezentatywne  dla  całego 
roku  zarówno  jeżeli  chodzi  o  liczbę  osób,  których  dotyczyłaby  zmiana,  jak 
i o kwotę zwiększenia podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.  
9)  Przyjęto,  że  osoby  opłacające  składkę  na  ubezpieczenie  chorobowe  w  warunkach 
obecnych  przepisów,  w  warunkach  proponowanych  zmian  będą  opłacały  składkę 
na ubezpieczenie chorobowe także od dodatkowej podstawy wymiaru składek. 
10)  Dla każdej kohorty wiekowo-płciowej przyjęto w przyszłości stałą proporcję liczby 
osób,  których  dotyczyć  będą  proponowane  zmiany,  do  liczby  osób  objętych 
ubezpieczeniami  emerytalnym  i  rentowymi  (proporcja  z  2012  r.).  Zachowano 
również  stałą  proporcję  średniego  zwiększenia  podstawy  wymiaru  składek  na 
ubezpieczenia  społeczne  w  wyniku  proponowanych  zmian  do  średniej  podstawy 
wymiaru składek. 
11)  Szacunki  przeprowadzono  przy  założeniu,  że  wprowadzenie  proponowanych 
przepisów nie spowoduje zmian w indywidualnych zachowaniach ludzi (np. jeżeli 
dana  osoba  obecnie  ma  trzy  umowy  zlecenia  zawarte  na  pewne  kwoty,  to  po 
zmianie przepisów nadal będzie miała trzy umowy zlecenia na te same kwoty).  
Przyjmując powyższe założenia i zakładając, że proponowane zmiany weszłyby w życie 
od  1  stycznia  2014  r.,  szacunkowe  zwiększenie  wpływów  składkowych  do  ŻUS 
w 2014 r. wyniosłoby 350 mln zł. 
 
 
18