Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw

i w KRUS).  Zgodnie  z  projektowanymi  przepisami  art.  4  regulacją  objęci  zostaną 
rolnicy i domownicy, którzy przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy objęci 
byli podwójnym ubezpieczeniem – w KRUS i w ZUS, bez względu na długość okresu, 
przez  który  trwało  to  podwójne  ubezpieczenie,  jednakże  pod  warunkiem  że  spełniali 
takie same przesłanki, jakie umożliwią im pozostawanie w podwójnym ubezpieczeniu 
na  przyszłość,  tj.  wykonywali  umowy  zlecenia  (lub  odpowiednio  umowy  agencyjne 
albo  inne  umowy  o  świadczenie  usług,  do  których  zgodnie  z  ="http://lexint/lex/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Powszechny.1284582:ver=0&full=1"stosuje  się  przepisy  dotyczące  zlecenia),  z  których  osiągali  miesięczny  przychód  nie 
wyższy niż połowa minimalnego wynagrodzenia.  
W  dniu  1  stycznia  2013  r.  weszły  w  życie  przepisy  art.  87  ust.  9a  ustawy 
o świadczeniach  opieki  zdrowotnej  finansowanych  ze  środków  publicznych 
zobowiązujące  Narodowy  Żundusz  Zdrowia  do  elektronicznego  kontrolowania 
i raportowania  do  KRUS  każdego  przypadku  podwójnego  ubezpieczenia  zdrowotnego 
rolników.  Wprowadzenie  obowiązku  przekazywania  informacji  przez  NŻZ 
doprowadziło  do  ujawnienia  licznych  przypadków  niezgłaszania  do  KRUS  przez 
rolników  faktu  wykonywania  pracy  na  umowach  zlecenia  i  w  związku  z  tym, 
niezgodnego  z  obowiązującym  prawem,  pozostawania  w  podwójnym  ubezpieczeniu 
(w ZUS z tytułu wykonywania tej umowy i w KRUS z tytułu prowadzenia działalności 
rolniczej).  Kontrola  podwójnego  ubezpieczenia  przeprowadzona  przez  NŻZ  objęła 
okres od dnia 1 stycznia 1999 r., co oznacza, że decyzje wydane przez KRUS w 2013 r. 
dotyczą przypadków zbiegu tytułów do ubezpieczenia od dnia wejścia w życie ustawy 
o systemie ubezpieczeń społecznych. 
Po  wejściu  w  życie  projektowanej  ustawy  w  podwójnym  ubezpieczeniu  będą  mogli 
pozostać jedynie rolnicy i domownicy spełniający warunki określone w nowym art. 5b 
ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Natomiast rolnicy i domownicy, wobec 
których  decyzję  o  wyłączeniu  z  ubezpieczenia  społecznego  rolników  już  podjęto, 
w związku  ze  zbiegiem  ubezpieczenia  w  ZUS  i  w  KRUS,  będą  mogli  wnioskować 
o powrót  do  ubezpieczenia  społecznego  rolników,  jeżeli  w  okresie  wyłączenia 
z ubezpieczenia  rolniczego  spełniali  warunki,  o  których  mowa  w  projektowanym 
art. 5b.  Wyłączanie  z  ubezpieczenia  społecznego  rolników  z  okresem  wstecznym 
wiązałoby  się  bowiem  z  utratą  stażu  ubezpieczeniowego  (niezbędnego  do  nabycia 
prawa  do  świadczeń)  nie  zawsze  związanego  ze  zwrotem  składek,  a  w  niektórych 
przypadkach  także  z  utratą  prawa  do  wypłaconych  już  przez  KRUS  świadczeń  i  – 
9 
w konsekwencji – obowiązkiem zwrotu przez rolnika nienależnie pobranych świadczeń. 
Biorąc  pod  uwagę  fakt,  że  obecnie  obowiązujące  przepisy  z  mocy  ustawy  wyłączają 
z ubezpieczenia  społecznego  w  KRUS  rolników  –  członków  ochotniczych  straży 
pożarnych,  którzy  na  podstawie  umowy  zlecenia  są  konserwatorami  lub  kierowcami 
wozów  bojowych  w OSP  za  symboliczne  wynagrodzenie,  wydaje  się,  że  tego  typu 
konsekwencje byłyby niewspółmierne do „winy” ubezpieczonego.  
Proponowane  zmiany  wpisują  się  ponadto  w  przyjętą  w  strategii  źuropa  2020  oraz 
strategii  krajowej  i  strategiach  regionalnych  koncepcję  wykorzystania  całego 
potencjału, w tym zasobów ludzkich, dla zrównoważonego rozwoju. Wychodzi również 
naprzeciw zaleceniom Rady Unii Europejskiej w sprawie Krajowego Programu Reform 
Aktualizacja  2013/2014  i  „Programu  Konwergencji.  Aktualizacja  2013”  w  zakresie 
reformy systemu ubezpieczenia społecznego rolników (KRUS), a dotyczącym poprawy 
międzysektorowej mobilności pracowników, tj. z sektora rolniczego do innych działów 
gospodarki. 
Pozostałe  zmiany  wprowadzane  do  ustawy  mają  charakter  porządkowy 
i dostosowujący.  Taki  charakter  ma  również  zmiana  w  ustawie  z  dnia  27  stycznia 
2004 r.  o  świadczeniach  opieki  zdrowotnej  finansowanych  ze  środków  publicznych 
(Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z pó n. zm.). 
Ustawa  miałaby  wejść  w  życie  pierwszego  dnia  miesiąca  następującego  po  upływie 
3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy.  
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej i nie 
podlega procedurze notyfikacji w rozumieniu przepisów dotyczących notyfikacji norm 
i aktów prawnych. 
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie 
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z pó n. zm.) projekt został zamieszczony 
w  Biuletynie  Informacji  Publicznej.  W  trakcie  prac  nad  projektem  do  Ministerstwa 
Pracy  i  Polityki  Społecznej  nie  wpłynęły  zgłoszenia  podmiotów  zainteresowanych 
pracami nad projektem w trybie ww. ustawy. 
 
 
 
 
 
10 
OCENA SKUTKÓW RźżULACJI 
 
1.  Podmioty, na które oddziałuje projektowana ustawa 
Rozwiązania przedstawione w ustawie będą miały wpływ naŚ 
1)  Żundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS); 
2)  ZUS; 
3)  KRUS; 
4)  NFZ; 
5)  ubezpieczonych w systemie powszechnym i w systemie rolniczym; 
6)  płatników składek – podmioty gospodarcze i instytucje, w których funkcjonują rady 
nadzorcze, osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz zleceniodawców; 
7)  budżet państwa. 
 
2.  Zakres konsultacji społecznych 
Projekt  aktu  prawnego  został  przesłany  do  zaopiniowania  w  trybie  przepisów  ustawy 
z dnia  23  maja  1991  r.  o  związkach  zawodowych  (Dz.  U.  z  2011  r.  Nr  79,  poz.  854, 
z pó n. zm.) oraz ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz. U. 
Nr 55, poz. 235, z pó n. zm.).  
Organizacje związkoweŚ 
1)  NSZZ „Solidarność”, ul. Wały Piastowskie 24, 80-855 żdańskś 
2)  Ogólnopolskie  Porozumienie  Związków  Zawodowych,  ul.  Kopernika  36/40, 
00-924 Warszawa; 
3)  Żorum Związków Zawodowych, ul. Pl. Teatralny 4, 85-049 Bydgoszcz. 
Organizacje pracodawcówŚ 
1)  Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej, ul. Brukselska 7, 03-973 Warszawa; 
2)  Konfederacja Lewiatan, ul. Zbyszka Cybulskiego 3, 00-727 Warszawa; 
3)  Związek Rzemiosła Polskiego, ul. Miodowa 14, 00-246 Warszawa; 
4)  Związek  Pracodawców  Business  Centre  Club,  Plac 
elaznej  Bramy  2, 
00-136 Warszawa.  
NSZZ  „Solidarność”  uznała,  że  zaproponowane  w  projekcie  rozwiązania  są 
niewystarczające  i  widzi  konieczność  wprowadzenia  dalej  idących  zmian  w  zasadach 
podlegania  ubezpieczeniom  społecznym,  szczególnie  objęcia  ubezpieczeniami 
11 
społecznymi  osób  stale  wykonujących  pracę  na  podstawie  umów  o  dzieło.  NSZZ 
„Solidarność” podnosi też konieczność wprowadzenia zmian w zakresie ubezpieczenia 
twórców i artystów oraz ujednolicenia zasad ustalania podstawy wymiaru składek osób 
wykonujących  pracę  w  ramach  stosunku  pracy,  umowy  zlecenia  i  prowadzących 
pozarolniczą działalność, co zdaniem opiniodawcy powinno skutecznie wyeliminować 
praktykę nieuczciwego wykorzystywania formuły tzw. „samozatrudnienia” lub umowy 
cywilnoprawnej w celu obniżenia kosztów pracy. 
Ogólnopolskie  Porozumienie  Związków  Zawodowych  pozytywnie  oceniło 
projektowane  zmiany,  zwracając  jednocześnie  uwagę,  że  rząd  powinien  przygotować 
kolejne  propozycje  ustawowe  zmierzające  do  objęcia  ubezpieczeniami  osób 
zasiadających  w  zarządach  spółek  oraz  część  umów  o  dzieło.  Dodatkowo  OPZZ 
opowiada  się  za  finansowaniem  z  budżetu  państwa  składek  emerytalnych  osób 
pobierających świadczenia przedemerytalne oraz składek na ubezpieczenie wypadkowe 
studentów wykonujących umowy cywilnoprawne. 
Konfederacja Lewiatan rozumie potrzebę objęcia obowiązkiem składkowym niektórych 
umów  cywilnoprawnych  i  wyraża  wstępne  poparcie  dla  proponowanej  nowelizacji. 
Jednakże  jej  ostateczna  akceptacja  może  nastąpić,  pod  warunkiem  że  projektowana 
regulacja  będzie  jedną  z  pakietu  regulacji  zmierzających  do  likwidacji  przywilejów 
emerytalnych  dotychczas  uprzywilejowanych  grup.  Dodatkowo  Konfederacja  widzi 
konieczność  24-miesięcznego  vacatio  legis  i  konieczność  wprowadzenia  zmian 
w przepisach  ustawy  o  zamówieniach  publicznych  umożliwiających  dostosowanie 
istniejących  kontraktów  do  ewentualnych  zmian  wynikających  ze  zmiany  podatków, 
wysokości składek i płacy minimalnej. Uwagi Konfederacji w zakresie zmian w ustawie 
o  zamówieniach  publicznych  zostały  przesłane  do  Prezesa  Urzędu  Zamówień 
Publicznych zgodnie z właściwością z prośbą o opinię w przedmiotowym zakresie. 
Prezes Urzędu Zamówień Publicznych w odpowiedzi wskazał, że nie widzi możliwości 
wprowadzenia przepisów zaproponowanych przez Konfederację Lewiatan w ustawie – 
Prawo zamówień publicznych, wskazując, że takie przepisy powinny być zamieszczane 
bezpośrednio  w  aktach  prawnych  zmieniających  wysokość  danin  publicznoprawnych 
czy wysokość płacy minimalnej. Dodatkowo wskazał, że zmiany takie dotyczą nie tylko 
stosunków prawnych zaistniałych na podstawie ustawy – Prawo zamówień publicznych, 
ale  również  zamówień  publicznych  udzielanych  poza  ustawą  i  stosunków  cywilnych. 
Jednocześnie  Prezes  UZP  zauważył,  że  w  przypadku  zmiany  wysokości  płacy 
12 
minimalnej  lub  stawek  ubezpieczenia  społecznego  i  zdrowotnego,  nie  można  mówić 
o automatyzmie  zmiany  umowy  w  związku  ze  zmianą  ich  wysokości,  lecz 
w okolicznościach  realizacji  konkretnej  umowy  należy  ustalić  wzrost  uzasadnionych 
kosztów wykonawcy wynikających ze zmiany prawa, a niezbędnych do prawidłowego 
wykonania zamówienia publicznego.  
Pracodawcy  Rzeczypospolitej  Polskiej  wyrazili  pogląd,  że  regulacje  zmierzające  do 
objęcia  ubezpieczeniami  społecznymi  osób  wykonujących  umowy  zlecenia  oraz 
członków  rad  nadzorczych  spowodują  wzrost  pozapłacowych  kosztów  pracy, 
a w konsekwencji mogą przyczynić się do wzrostu bezrobocia. Dodatkowo organizacja 
widzi  trudności  po  stronie  ubezpieczonych,  płatników  i  ZUS.  Pracodawcy 
Rzeczypospolitej Polskiej sprzeciwiają się wprowadzanym regulacjom. 
Projekt  został  skierowany  do  zaopiniowania  przez  Komisję  Wspólną  Rządu 
i Samorządu  Terytorialnego.  Komisja  na  posiedzeniu  w  dniu  20  listopada  2013  r., 
rozumiejąc szczytny cel, który przyświecał projektodawcy,  zgłosiła jednakże wniosek 
o wydłużenie  okresu  obowiązywania  vacatio  legis  z  3  miesięcy  do  1  roku.  Wskazała 
jednocześnie  na  brak  przepisu  dotyczącego  ródeł  pokrycia  niedoboru  powstałego 
w budżetach  jednostek  samorządowych,  spowodowanego  nowymi  zasadami 
składkowania umów zlecenia, co może wywołać wykazane w uzasadnieniu negatywne 
skutki finansowe dla tych jednostek.  
 
3.  Wpływ  regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa  i budżety 
jednostek samorządu terytorialnego 
Projektowane  zmiany  wpłyną  na  zwiększenie  się  przychodów  FUS,  ale  również  na 
zwiększenie wydatków płatników, którzy zgodnie z dotychczasowym stanem prawnym 
nie  opłacali  składek  na  ubezpieczenia  społeczne,  a  tym  samym  na  Fundusz  Pracy 
i Żundusz  żwarantowanych  wiadczeń  Pracowniczych.  Rozszerzenie  kręgu  osób,  za 
które  opłacane  są  składki,  oraz  objęcie  ubezpieczeniami  kolejnych  umów  zlecenia 
do wysokości  co  najmniej  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  będzie  się  wiązało 
z jednej  strony  ze  zwiększeniem  przychodów  z  tytułu  składek,  a  z  drugiej  z  wypłatą 
wyższych  świadczeń  emerytalnych,  rentowych,  zasiłków  dla  bezrobotnych  oraz 
ewentualnych  wypłat  z  tytułu  niewypłacalności  pracodawcy  w  przypadku  jej 
zaistnienia.  
13