Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo atomowe oraz niektórych innych ustaw

skrócona definicja akcentuje zwłaszcza ponowne wydobycie odpadów
promieniotwórczych, będące integralnym etapem przechowywania, którego
warunki określone są w zezwoleniu na wykonywanie przechowywania.
4. Art. 1 pkt 1 lit. e projektu
Proponowane poszerzenie definicji przetwarzania odpadów promieniotwórczych
o segregowanie ich również według podkategorii pozwala uzgodnić zakres
przedmiotowej definicji ze zmienianym art. 47 ustawy, który stanowi, że kategorie,
do których kwalifikowane są odpady promieniotwórcze, mogą być podzielone na
podkategorie według wskazanych kryteriów.
5. Art. 1 pkt 1 lit. f projektu
Proponowane zmiany w definicji składowania odpadów promieniotwórczych łączą
się ze zmianą definicji odpadów promieniotwórczych zawartą w art. 1 pkt 1 lit. b
projektu. Wobec zawarcia wypalonego paliwa jądrowego przeznaczonego do
składowania w definicji odpadów promieniotwórczych, konieczne było usunięcie
z dotychczasowej definicji składowania odrębnego pojęcia wypalonego paliwa
jądrowego. Zastąpienie pojęcia składowania w „obiekcie do tego przeznaczonym”
konkretnym obiektem, tj. składowiskiem odpadów promieniotwórczych, jest
konieczne, zważywszy na fakt, że odpady mogą być i będą składowane tylko
w takiej właśnie instalacji.
6. Art. 1 pkt 1 lit. g projektu
Zmiany w definicji wynikają z modyfikacji definicji odpadów promieniotwórczych
i zawarcia w niej również kategorii wypalonego paliwa jądrowego przeznaczonego
do składowania.
7. Art. 1 pkt 2 lit. a i b projektu
Dyrektywa w art. 6 stanowi, że każde państwo ustanawia i utrzymuje właściwy
w tym zakresie organ regulacyjny. Jednym z zadań organu jest wydawanie
zezwoleń na prowadzenie działalności związanej z narażeniem, do jakiej ustawa
zalicza gospodarowanie odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem
jądrowym. Mając na uwadze implementację przepisów dyrektywy, proponuje się
modyfikację art. 4 ust. 1 ustawy w celu wyodrębnienia jako oddzielnego punktu
wymagających zezwolenia czynności, składających się na gospodarowanie
odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym, co wpłynie na
przejrzystość regulacji i pozwoli na usunięcie występujących w praktyce
11

wątpliwości interpretacyjnych pojawiających się na tle dotychczasowego stanu
prawnego.
Jednocześnie, dla wzmocnienia projektowanej w art. 48a ust. 1 zasady
odpowiedzialności finansowej za odpady promieniotwórcze jednostki
organizacyjnej, w której odpady te powstały (zgodnie z zasadą „zanieczyszczający
płaci” – art. 4 ust. 3 lit. e dyrektywy), proponuje się wprowadzenie zakazu
prowadzenia działalności polegającej na obrocie odpadami promieniotwórczymi.
8. Art. 1 pkt 3 lit. a i b projektu
W zmienionym art. 47 ust. 1 ustawy proponuje się zmiany dotyczące kryterium
klasyfikacji odpadów promieniotwórczych. Zgodnie z projektem, będą one obecnie
klasyfikowane według stężenia promieniotwórczego izotopów promieniotwórczych
w nich zawartych. Do tej pory klasyfikacja odbywała się ze względu na poziom
aktywności lub moc dawki na powierzchni. Proponowane kryteria klasyfikacji
odpadów promieniotwórczych są zgodne z zaleceniem Komisji Europejskiej z dnia
15 września 1999 r. w sprawie systemu klasyfikacji stałych odpadów
promieniotwórczych (Dz. Urz. WE L 265 z 13.10.1999, str. 37).
9. Art. 1 pkt 4 projektu
Proponuje się dodanie kolejnego punktu w art. 48 ust. 2 ustawy do katalogu
sytuacji, w których kwalifikacji odpadów promieniotwórczych może dokonać
Prezes Agencji. Zgodnie z projektem będzie to możliwe również w sytuacji
niedokonania przez kierownika jednostki organizacyjnej kwalifikacji odpadów
promieniotwórczych. Ponieważ kwalifikacja odpadów promieniotwórczych jest
niezbędna do dalszego postępowania z nimi, należy przewidzieć i zapobiec
wszelkim sytuacjom, w których nie zostałaby ona przeprowadzona. Kwalifikacja
odpadów do konkretnych kategorii jest jednym z najważniejszych zadań
kierownika jednostki organizacyjnej, na której terenie się one znajdują, należy więc
zakładać, że przewidziana sytuacja ma charakter absolutnie wyjątkowy, jednak,
stosując się do zasady zupełności regulacji prawnych, nie można przypadku takiego
pominąć. Ponadto proponowany ust. 4 szczegółowo reguluje zasady ponoszenia
kosztów kwalifikacji odpadów promieniotwórczych, obciążając nimi odpowiednio
kierownika jednostki organizacyjnej, który dokonał błędnej kwalifikacji, oraz
kierownika jednostki organizacyjnej, który nie dokonał kwalifikacji, czyli
12

podmioty, które zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy powinny w ramach swojej
działalności dokonać takiej kwalifikacji.
10. Art. 1 pkt 5 projektu
Proponuje się dodać nowe art. 48a–48c, które wprowadzają do ustawy
postanowienia dyrektywy (art. 4 ust. 2 i ust. 3 lit. a, c i e, art. 5 ust. 1 lit. b i f, art. 7
ust. 1). Projektowany art. 48a dotyczy odpowiedzialności za zapewnienie
postępowania, w tym za finansowanie postępowania z odpadami
promieniotwórczymi oraz za spełnienie wymagań bezpieczeństwa w postępowaniu
z odpadami promieniotwórczymi. Zgodnie z projektowanym art. 48a ust. 1–4, za
zapewnienie możliwości postępowania z odpadami promieniotwórczymi oraz
z wypalonym paliwem jądrowym od momentu ich powstania aż po ich oddanie do
składowania, w tym za zapewnienie finansowania tego postępowania łącznie
z finansowaniem kosztów składowania, odpowiada jednostka organizacyjna,
w której powstały odpady promieniotwórcze lub wypalone paliwo jądrowe.
Jednostka ta ponosi również odpowiedzialność za odpady pochodzące z przerobu
powstałego w niej wypalonego paliwa jądrowego, chyba że przerobu dokonała inna
jednostka organizacyjna, która jednocześnie, na podstawie pisemnego
oświadczenia, przejęła odpowiedzialność za powstałe w tym procesie odpady.
Natomiast za zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony radiologicznej podczas
postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym
odpowiada kierownik jednostki, która podejmuje te działania. Jak wskazano
wcześniej, regulacje te stanowią wdrożenie do prawa krajowego postanowień
dyrektywy. Obowiązek dotyczący finansowania kosztów składowania przez
jednostkę, która wytworzyła odpady promieniotwórcze, jest zgodny z przyjętą
w prawie międzynarodowym i zaleceniach MAEA zasadą „zanieczyszczający
płaci”. Należy zakładać, że nałożenie na wytwórcę odpadów obowiązków
finansowych wpłynie pozytywnie na jego zdyscyplinowanie i dążenie do
produkowania odpadów w jak najmniejszych ilościach.
Przepis projektowanego art. 48b ust. 3 nakazuje, aby w procesie lokalizacji,
projektowania, budowy, eksploatacji i zamknięcia składowiska odpadów
promieniotwórczych stosować się do zasady optymalizacji, określonej w art. 9
ust. 1 ustawy, która stanowi, że działalność związaną z narażeniem należy
wykonywać tak, aby przy rozsądnym uwzględnieniu wszystkich czynników
13

ekonomicznych i społecznych, liczba narażonych pracowników i osób z ogółu
ludności była jak najmniejsza, a otrzymywane przez nich dawki promieniowania
jonizującego możliwie małe. Regulacja ta, podobnie jak wcześniejsze jednostki
redakcyjne proponowanego artykułu, ma na celu minimalizację wszelkich trudności
i problemów wynikających z postępowania z odpadami promieniotwórczymi,
również poprzez ograniczanie zakresu działalności, która może je powodować.
Zwiększeniu bezpieczeństwa przez ścisłe egzekwowanie wymogów zawartych
w zezwoleniu udzielonym podmiotowi wykonującemu działalność związaną
z narażeniem służy również proponowany art. 48c, którego ust. 1 stanowi, że
kierownik jednostki organizacyjnej, w której powstały odpady promieniotwórcze,
ma obowiązek przekazać te odpady do składowania lub przetwarzania w terminie
określonym w zezwoleniu, co ma zastosowanie również do wypalonego paliwa
jądrowego, chyba że stało się ono przedmiotem obrotu (art. 48c ust. 2).
Projektowany przepis ma też na celu zapobieganie nieuzasadnionemu gromadzeniu
odpadów promieniotwórczych na terenie jednostki organizacyjnej, co może
powodować zagrożenie bezpieczeństwa.
11. Art. 1 pkt 6 lit. a i b projektu
Proponuje się uzupełnienie art. 49 ust. 1 ustawy oraz dodanie ust. 1a–1d w celu
doprecyzowania przepisów dotyczących sposobu prowadzenia ewidencji odpadów
promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego. Zgodnie z art. 49 ust. 1
obowiązek prowadzenia takiej ewidencji na kartach ewidencyjnych spoczywa na
kierowniku jednostki organizacyjnej, w której powstały lub do której zostały
przekazane odpady promieniotwórcze lub wypalone paliwo jądrowe. Projektowane
ust. 1a i 1b określają, kiedy ma on obowiązek sporządzić kartę ewidencyjną oraz jej
kopię, a także wskazują sytuację, kiedy jest on zwolniony od obowiązku
sporządzania karty ewidencyjnej. Należy podkreślić, że nawet jeżeli kierownik
danej jednostki organizacyjnej nie musi sporządzać karty ewidencyjnej, gdyż
zostało to zrobione wcześniej, nadal ma on obowiązek sporządzić kopię karty
ewidencyjnej otrzymanej wraz odpadami promieniotwórczymi lub wypalonym
paliwem jądrowym. Dzięki temu dana jednostka organizacyjna będzie zawsze
posiadać pełną dokumentację dotyczącą odpadów promieniotwórczych lub
wypalonego paliwa jądrowego, które znajdowały się bądź znajdują się na jej
terenie. W nowym ust. 1c określono natomiast zakres informacji umieszczanych
14

w karcie ewidencyjnej. Szczegółowo informacje te zostaną wskazane we wzorze
karty ewidencyjnej zawartym w przepisach wykonawczych do ustawy.
Projektowane przepisy w dużej mierze stanowią przeniesienie na szczebel
ustawowy regulacji zawartej dotąd w akcie wykonawczym do ustawy.
12. Art. 1 pkt 6 lit. c projektu
Uchylenie przepisu art. 49 ust. 2 ustawy wynika z przeniesienia jego
zmodyfikowanej treści do projektowanego art. 49a.
13. Art. 1 pkt 6 lit. d projektu
Proponuje się modyfikację art. 49 ustawy przez dodanie ust. 3–8. Przepisy te
dotyczą prowadzenia wspólnej ewidencji dla wszelkich działań w postępowaniu
z odpadami promieniotwórczymi lub z wypalonym paliwem jądrowym. Obowiązek
prowadzenia wspólnej ewidencji wynika z art. 12 ust. 1 lit. c dyrektywy. Przede
wszystkim projektowane ust. 3, 5 i 6 nakładają na ściśle określone podmioty
obowiązek prowadzenia wspólnej ewidencji oraz tworzenia jej kopii. Wynika to
z faktu, że tylko te jednostki organizacyjne posiadają na tyle dużą ilość odpadów
promieniotwórczych lub wypalonego paliwa jądrowego, że prowadzenie przez nie
wspólnej ewidencji jest celowe. Należy podkreślić, że zawarta w ust. 3 lista
podmiotów obowiązanych do prowadzenia wspólnej ewidencji jest zamknięta.
Projektowany ust. 4 wskazuje dane, które muszą być zawarte we wspólnej
ewidencji. Zakres danych nie jest wyczerpujący i może być przez podmiot
prowadzący ewidencję poszerzany w zależności od potrzeb. W art. 49 ust. 4
wymieniono tylko podstawowe i zarazem niezbędne do opisu odpadów
promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego dane, co gwarantuje, że
ewidencja będzie tworzona według czytelnego schematu. Prowadzenie wspólnej
ewidencji w systemie informatycznym ułatwia cały proces, pozwalając
jednocześnie na szybsze uaktualnianie i przekazywanie danych w niej zawartych.
Obowiązek przekazywania w określonym terminie danych zawartych w ewidencji
Prezesowi Agencji (art. 49 ust. 7) jest dodatkowym elementem dyscyplinującym
i kontrolnym w stosunku do tworzenia ewidencji. Działanie to oraz wprowadzone
w art. 49 ust. 8 dokonywanie przez Prezesa Agencji bilansu odpadów
promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego na podstawie otrzymanych
danych gwarantuje, że organ dozoru jądrowego będzie odpowiednio
poinformowany
o bieżącej gospodarce odpadami promieniotwórczymi
15