Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo atomowe oraz niektórych innych ustaw

Prezesa Agencji jest jednocześnie dniem zakończenia zamknięcia składowiska
odpadów promieniotwórczych. Ustalenie konkretnej daty zakończenia zamknięcia
składowiska jest konieczne choćby ze względów finansowych – w przypadku
KSOP zamknięcie wpływa bowiem na zmianę kwot dotacji przyznawanych
z budżetu państwa. Projektowane przepisy art. 55i i art. 55j stanowią element
wdrożenia art. 7 ust. 3 dyrektywy.
Kolejna grupa regulacji mająca wpływ na bezpieczeństwo dotyczy procedury
wydawania przez Prezesa Agencji zezwoleń na budowę, eksploatację i zamknięcie
składowiska odpadów promieniotwórczych. Jej kształt zapewnia skrupulatne
zbadanie przesłanek wydania właściwej decyzji, po uwzględnieniu wszystkich
czynników mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo.
Przede wszystkim, w projektowanym art. 55l ust. 1 ustala się terminy wydania
zezwoleń. Ich długość jest adekwatna do stopnia skomplikowania materii będącej
przedmiotem decyzji i likwiduje ryzyko pośpiechu i pobieżnej analizy materiałów
stanowiących podstawę wydania decyzji oraz odpowiada międzynarodowej
praktyce w tym zakresie.
Prezes Agencji jako organ administracji publicznej, wydaje zezwolenie będące
decyzją administracyjną w trybie przewidzianym przez ustawę z dnia 14 czerwca
1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267)
z pewnymi modyfikacjami wynikającymi z charakteru przedmiotu wydawanej
decyzji (art. 55m projektu ustawy). W celu wypełnienia obowiązku informowania,
po wpłynięciu wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności
związanej z narażeniem, polegającej na budowie składowiska odpadów
promieniotwórczych, Prezes Agencji niezwłocznie ogłasza na swoich stronach
podmiotowych w Biuletynie Informacji Publicznej treść wniosku o wydanie
zezwolenia wraz ze skróconym raportem bezpieczeństwa oraz informacje wskazane
w projektowanym art. 55n ust. 1 pkt 1–4. Obowiązek ten wynika z przepisów
ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U.
Nr 112, poz. 1198, z późn. zm.). Za element informowania społeczeństwa oraz
umożliwiania mu uczestnictwa w procesie decyzyjnym można uznać również
przewidzianą w projektowanym art. 55n ust. 3 otwartą dla społeczeństwa rozprawę.
Istotnym uzupełnieniem przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks
postępowania administracyjnego, dotyczących treści decyzji, jest proponowany
26

art. 55n ust. 4–5, wdrażający postanowienia art. 10 ust. 2 dyrektywy, który
nakazuje zawrzeć w uzasadnieniu decyzji informację o udziale społeczeństwa
w postępowaniu oraz o tym, jak zostały rozpatrzone zgłoszone wnioski i uwagi,
a następnie ogłosić tę informację w lokalnej prasie na terenie gminy objętej
zezwoleniem i gmin sąsiednich.
Ponieważ decyzja o wydaniu zezwolenia na budowę składowiska niesie ze sobą
długotrwałe i poważne konsekwencje dla środowiska, dany podmiot, przed
wystąpieniem z wnioskiem o jej wydanie, musi uzyskać decyzję o środowiskowych
uwarunkowaniach inwestycji, na zasadach określonych w ustawie z dnia 3
października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko oraz opinię Komisji Europejskiej, wydaną na podstawie art. 37
Traktatu Euratom dotyczącą ryzyka skażenia przez inwestycję wód, gleby lub
powietrza w innym państwie (projektowany art. 55s ust. 1 pkt 1–2). Ponieważ
projektowana ustawa nakłada na organ wydający decyzję o środowiskowych
uwarunkowaniach inwestycji obowiązek zasięgnięcia w tej sprawie opinii Prezesa
Agencji, dowiaduje się on o danej sprawie jeszcze przed formalnym złożeniem
wniosku o wydanie zezwolenia, co umożliwia mu systematyczne zapoznawanie się
i monitorowanie zagadnienia. Obowiązek zasięgnięcia opinii jest uzasadniony,
gdyż organem właściwym do wydania decyzji środowiskowej jest wójt (burmistrz,
prezydent miasta), czyli organ co do zasady nie posiadający fachowej wiedzy
w zakresie objętym przedmiotem decyzji.
Ze względu na wagę przedmiotowej decyzji oraz specjalistyczny charakter
zagadnienia, oceniając złożony wniosek, Prezes Agencji może korzystać nie tylko
z informacji zawartych w dokumentacji złożonej z wnioskiem, ale również
podejmować dodatkowe, wskazane w proponowanym art. 55o ust. 1 pkt 1–3
czynności w celu zdobycia niezbędnych informacji. Projekt ustawy przewiduje, że
jeżeli wykonywanie tych czynności jest uzasadnione, ich koszty ponosi
wnioskodawca (projektowany art. 55o ust. 2).
Wydanie przez Prezesa Agencji zezwolenia będącego przedmiotem wniosku jest
warunkiem koniecznym do uzyskania przez inwestora pozwolenia na budowę
składowiska, udzielanego przez właściwego miejscowo starostę na podstawie
27

przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r.
Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.).
Przepisy art. 1 pkt 16 projektu wdrażają, o ile nie wskazano inaczej, wymagania
art. 5 ust. 1 lit. b dyrektywy.
25. Art. 1 pkt 17 projektu
Proponuje się dodanie do ustawy art. 57a. Dodanie przedmiotowego artykułu jest
konsekwencją propozycji usunięcia art. 51 i art. 55 ustawy, zawierających
upoważnienia ustawowe dla Rady Ministrów do wydania rozporządzeń.
Projektowany art. 57a zawiera upoważnienie dostosowane zakresem do
nowelizowanej ustawy. Akt wykonawczy wydawany na podstawie projektowanego
art. 57a będzie uszczegóławiał przepisy ustawy w zakresie niezbędnym do jej
prawidłowego funkcjonowania.
Proponuje się dodać do ustawy art. 57b, zezwalający na składowanie odpadów
w państwie członkowskim Unii Europejskiej oraz w państwie trzecim, jeżeli
zostało z nim zawarte porozumienie o używaniu składowiska odpadów
promieniotwórczych. Zgodnie z dyrektywą, składowania w państwie trzecim na
podstawie porozumienia można dokonywać po spełnieniu kryteriów zawartych
w art. 16 ust. 2 dyrektywy Rady 2006/117/EURATOM z dnia 20 listopada 2006 r.
w sprawie nadzoru i kontroli nad przemieszczaniem odpadów promieniotwórczych
oraz wypalonego paliwa jądrowego (Dz. Urz. UE L 337 z 05.12.2006, str. 21).
Minister właściwy do spraw gospodarki będzie przekazywał porozumienie Komisji
Europejskiej przed dokonaniem przemieszczenia odpadów promieniotwórczych lub
wypalonego paliwa jądrowego. Przepis transponuje obowiązek informacyjny ujęty
w art. 4 ust. 4 dyrektywy.
Projekt ustawy zakłada dodanie art. 57c–57g regulujących kompleksowo kwestię
krajowego planu postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym
paliwem jądrowym, zwanego dalej „krajowym planem postępowania z odpadami”.
Jak wspomniano wcześniej, wprowadzony przez dyrektywę (art. 4 ust. 1, art. 5
ust. 1 lit. a) obowiązek tworzenia takich planów jest w krajowym porządku
prawnym nową regulacją.
Obowiązek opracowania krajowego planu postępowania z odpadami spoczywa na
ministrze właściwym do spraw gospodarki (projektowany art. 57c). Krajowy plan
postępowania z odpadami ma być przyjmowany uchwałą Rady Ministrów
28

i ogłoszony w Dzienniku Urzędowym „Monitor Polski”, co stanowi realizację
obowiązku informowania społeczeństwa. Podmioty odpowiedzialne za jego
realizację, zgodnie z projektowanym art. 57c ust. 2 pkt 7, zostaną wskazane
w samym dokumencie, podobnie jak koszty jego realizacji (projektowany art. 57c
ust. 2 pkt 8).
Krajowy plan postępowania z odpadami zawiera część prognostyczną obejmującą
okres minimum 20 lat od dnia przyjęcia albo od ostatniej aktualizacji oraz program
działań wykonawczych wraz z instrumentami jego realizacji. Taka struktura czyni
dokument przejrzystym oraz pozwala na ciągłe monitorowanie procesu
gospodarowania odpadami promieniotwórczymi. Zgodnie z postanowieniami
dyrektywy, w projekcie ustawy (art. 57c ust. 2 pkt 1–12) określono dokładnie
zawartość krajowego planu postępowania z odpadami.
W projektowanym art. 57c ust. 4 pkt 2 przewidziano, że krajowy plan
postępowania z odpadami będzie aktualizowany co 4 lata, co jest optymalną
częstotliwością dla tego typu dokumentów i pozwala na uwzględnianie w kolejnych
wersjach zmian zachodzących w danej dziedzinie.
Obowiązek poddawania realizacji krajowego planu postępowania z odpadami
międzynarodowej kontroli zewnętrznej minimum co 10 lat ma dodatkowo
zapewnić właściwą jakość tych działań. Wyniki kontroli mają być przekazywane
Komisji Europejskiej oraz odpowiednim organom państw członkowskich
Euratomu. Przepis ustanawiający powyższy obowiązek ma na celu implementację
art. 14 ust. 3 dyrektywy Rady 2011/70/EURATOM z dnia 19 lipca 2011 r.
ustanawiającej ramy wspólnotowe w zakresie odpowiedzialnego i bezpiecznego
gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi.
26. Art. 1 pkt 18 projektu
Proponuje się dodanie w art. 62e ustawy nowych ust. 1a i 1b, stanowiących
uszczegółowienie regulacji dotyczących zakazu wywozu z terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa
jądrowego w celu składowania. Proponowane przepisy implementują przepisy
art. 4 ust. 4 dyrektywy.
Obecnie problem przywozu, wywozu i tranzytu odpadów promieniotwórczych
i wypalonego paliwa jądrowego w Polsce jest szczegółowo regulowany
w rozdziałach 8 i 8a ustawy. W celu zapewnienia bezpieczeństwa, zawarte we
29

wskazanych rozdziałach przepisy w restrykcyjny sposób określają zasady i warunki
dokonywania wskazanych czynności. Przede wszystkim zakazany jest przywóz na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wypalonego paliwa jądrowego i odpadów
promieniotwórczych w celu ich składowania. Ustawa przewiduje tylko jeden
wyjątek od tej zasady, mianowicie sytuację, gdy na podstawie zezwolenia lub
zgody Prezesa Agencji uprzednio dokonano przywozu, wywozu lub tranzytu
odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego w celu ich
przetworzenia lub przerobu na terenie Polski. Wynika z tego, że dozwolone jest
jedynie składowanie tych substancji, które zostały wygenerowane w Polsce.
Proponowane wprowadzenie w ust. 1a pkt 1 zakazu wywozu przedmiotowych
substancji przed zawarciem porozumienia o składowaniu odpadów
promieniotwórczych w składowisku odpadów promieniotwórczych z innym
państwem jest konsekwencją wprowadzenia przepisu pozwalającego na zawieranie
tego typu umów (proponowany art. 57b) i zabezpieczeniem jego przestrzegania.
Natomiast proponowany w projekcie ustawy zakaz wywozu odpadów
promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego do państw niebędących
stronami umowy ze Wspólnotą Euratom, obejmującej gospodarowanie wypalonym
paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi lub stroną Wspólnej
konwencji bezpieczeństwa gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym
i bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi, sporządzonej
w Wiedniu dnia 5 września 1997 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 202, poz. 1704) wyklucza
wywóz odpadów do państw, które nie dają rękojmi, że przestrzegają elementarnych
zasad bezpieczeństwa jądrowego zawartych w wymienionych aktach oraz wywóz
do państw, w których istnieje ryzyko, że wywiezione substancje mogą zostać
wykorzystane w sposób niewłaściwy.
Wprowadza się także zakaz wywozu odpadów do państw, które nie posiadają
odpowiedniej jakości programu gospodarowania odpadami (ust. 1a pkt 2 lit. b),
w których składowisko prowadzone jest bez stosownego zezwolenia (ust. 1a pkt 2
lit. c) oraz w których składowisko nie działa przed dniem przemieszczenia lub
działa niezgodnie z programem gospodarowania odpadami promieniotwórczymi
i wypalonym paliwem jądrowym obowiązującym w takim państwie (ust. 1a pkt 2
lit. d). Podmiotem oceniającym, czy w danym państwie trzecim nie występują
wskazane utrudnienia uniemożliwiające wywóz odpadów promieniotwórczych
30