Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw

się wysokim standardem podejścia do klienta i zwiększeniem dostępu do usług
pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego.
W celu umożliwienia stopniowego dostosowania się powiatowych urzędów pracy do
zachodzących zmian, do projektu ustawy wprowadzone zostały przepisy mające na celu
złagodzenie w 2014 r. kryteriów otrzymania dodatkowych 2% kwoty środków (limitu)
Funduszu Pracy ustalonej na rok poprzedni na realizację programów na rzecz promocji
zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej, tak aby środki te
otrzymało 75% powiatowych urzędów pracy w skali kraju.
Proponowana regulacja ma na celu stworzenie powiatowym urzędom pracy możliwości
przystosowania się do funkcjonowania w nowym, zmienionym otoczeniu prawnym,
tj. – w przedmiotowym przypadku – zgodnie z nowymi regulacjami w zakresie
efektywności działania urzędów pracy.
Po upływie dwóch lat przeprowadzona i podjęta zostanie odpowiednio ewaluacja
i decyzja o ewentualnym utrzymaniu rozwiązania bądź rezygnacji z niego.
Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw
Proponowana regulacja będzie miała pozytywny, choć niewielki wpływ na
konkurencyjność gospodarki. Relatywnie niewielkie, w stosunku do liczby pracujących
w gospodarce, zwiększenie odpływu nie powinno mieć wpływu na presję płacową ani
też na zwiększenie produktywności.
Rozwiązania przyjęte w innych krajach UE/OECD
Proefektywnościowe rozwiązania w zakresie gospodarowania środkami publicznymi
(środkami Funduszu Pracy) przeznaczonymi na działania aktywizacyjne na rzecz
bezrobotnych są zbieżne z tendencjami obserwowanymi w krajach OECD i Unii
Europejskiej.
II.
Poprawa jakości usług świadczonych bezrobotnym stosownie do ich potrzeb
IIa.
Profilowanie pomocy dla bezrobotnych oraz poprawa standardów działania
urzędów pracy



83

Cel regulacji:
Zapewnienie szybszej i lepiej dostosowanej pomocy dla bezrobotnych, a także
zwiększenie efektywności podejmowanych działań przez urzędy.
Podmioty objęte regulacją:
–
bezrobotni,
–
powiatowe urzędy pracy.
Proponowane rozwiązania
Na podstawie wskazanych w uzasadnieniu doświadczeń proponuje się wprowadzenie
nowego podejścia do indywidualizacji form pomocy kierowanych do bezrobotnych
przez ich profilowanie. Pomoc ta uzależniona będzie od rodzaju potrzeb bezrobotnego
i powiązana z charakterem działań, jakie można bezrobotnemu zaproponować po
zdiagnozowaniu jego aktualnej sytuacji.
Połączenie koncepcji profilowania i adresowania odpowiedniej pomocy prowadzi do
standaryzacji sposobu świadczenia usług zatrudnieniowych i doboru aktywnych
programów rynku pracy do bezrobotnych. Przekłada się to na poprawę jakości oraz
przejrzystości dostępu do usług i instrumentów wykorzystywanych do aktywizacji
bezrobotnych i sprzyjać będzie poprawie efektywności i adekwatności udzielanej
pomocy.
Przewiduje się wprowadzenie trzech profili pomocy. Pierwszym profilem pomocy
objęci zostaną bezrobotni aktywni, dla których podstawowym wsparciem będą usługi
z zakresu pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego oraz w ograniczonym
zakresie inne formy wsparcia. Drugim profilem pomocy objęci zostaną bezrobotni
wymagający wsparcia, którzy korzystać będą ze wszystkich usług i instrumentów rynku
pracy, jakie oferują urzędy pracy. Trzecim profilem pomocy objęci zostaną bezrobotni
oddaleni od rynku pracy, zarówno tacy, którzy z różnych powodów zagrożeni są
wykluczeniem społecznym, jak i tacy, którzy z własnego wyboru nie są zainteresowani
podjęciem pracy lub uchylają się od pracy legalnej.
U podstaw indywidualnego podejścia pracownika urzędu pracy do konkretnego
bezrobotnego leży założenie, że bezrobotni różnią się między sobą poziomem tzw.
zatrudnialności, który dodatkowo obniża się wraz z wydłużaniem okresu pozostawania
bez pracy. Zakłada się, że urząd pracy wykorzystywać będzie kwestionariusz

84

rekomendowany przez ministra właściwego do spraw pracy, który pozwoli określić
profil pomocy właściwy dla danej osoby (hard profiling). Zakłada się również, że urząd
pracy w sytuacjach szczególnych będzie mógł dokonać korekt profilu określonego
w wyniku badania kwestionariuszem (soft profiling). Korekta profilu może mieć
miejsce wyłącznie w sytuacji, kiedy pracownik urzędu przeprowadzający badanie
kwestionariuszem stwierdzi, że określony profil wyklucza możliwość udzielenia takiej
formy pomocy, która w indywidualnym przypadku mogłaby być najbardziej skuteczna
i doprowadzić bezrobotnego do szybkiego powrotu na rynek pracy. Szacuje się, że skala
korekt będzie nieznaczna i nie powinna przekraczać 10–15%.
Dzięki temu przewiduje się uzyskanie dobrych efektów dopasowania profili oferowanej
pomocy do zarejestrowanych bezrobotnych, a co za tym idzie wyższy odsetek
bezrobotnych lokowanych na rynku pracy dzięki stosowanym instrumentom.
Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym na budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego
Projektowane rozwiązania nie powodują wzrostu wydatków Funduszu Pracy w 2014 r.
i latach kolejnych w porównaniu z poziomem wydatków zaplanowanych na rok 2013.
Nowe podejście i nowy sposób obsługi klientów urzędów pracy finansowane będą
w ramach posiadanych środków, przez zmianę struktury wydatków Planu Funduszu
Pracy.
Wpływ regulacji na rynek pracy
Proponowane zmiany przyniosą szereg korzyści społecznych i ekonomicznych.
Działania urzędów pracy dzięki wprowadzeniu profilowania pomocy oferowanej
bezrobotnym będą lepiej dostosowane do potrzeb konkretnych bezrobotnych.
Profilowanie pomocy pozytywnie wpłynie na poprawę standardów działania urzędów
pracy i zapewni lepszą obsługę osób bezrobotnych. Dzięki profilowaniu pomocy
kierowanej do bezrobotnych urzędy pracy będą mogły trafniej adresować dostępne
formy aktywizacji.
Dzięki wprowadzeniu profilowania urzędy pracy będą mogły skuteczniej pomagać
w powrocie na rynek pracy osobom najbardziej potrzebującym ich pomocy. W wyniku
profilowania urząd pracy ustali poziom niezbędnego wsparcia, co pozwoli na podjęcie

85

działań obejmujących przede wszystkim takie formy pomocy, które dostosowane będą
do indywidualnych potrzeb osoby bezrobotnej.
Zakłada się, że regulacja powinna mieć wpływ na zwiększenie efektywnego
wydatkowania środków przeznaczonych na Aktywne Polityki Rynku Pracy z Funduszu
Pracy i objęcie pomocą większej liczby osób rzeczywiście jej potrzebujących. Jak
pokazują doświadczenia międzynarodowe, stosowanie profilowania pomocy
bezrobotnym znacząco ułatwia alokację środków przeznaczanych na walkę
z bezrobociem i stanowi pomoc w podejmowaniu decyzji o wczesnej interwencji.
Dzięki profilowaniu efektywnie wykorzystuje się dostępne fundusze, opierając się na
zasadzie: więcej środków dla osób szczególnie oddalonych od rynku pracy, mniej – dla
osób o wysokim poziomie zatrudnialności (wyeliminowanie tzw. jałowego biegu).
Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw
Proponowana regulacja będzie miała pozytywny, choć niewielki, wpływ na
konkurencyjność gospodarki.
Rozwiązania przyjęte w innych krajach UE/OECD
Trudno porównywać polski system publicznych służb zatrudnienia z systemami
w krajach Unii Europejskiej i OECD, ponieważ w Polsce system ten jest
zdecentralizowany. Ponadto, z uwagi na różne uwarunkowania gospodarcze
i systemowe oraz stosowanie różnych koncepcji profilowania pomocy w krajach Unii
Europejskiej i OECD, nie jest możliwa ewaluacja i porównanie tych rozwiązań. Kraje
stosujące profilowanie w różny sposób określają profil pomocy oraz na podstawie
różnych zasad oferują określone instrumenty. Z ww. powodów nie jest możliwe
wskazanie efektywności poszczególnych koncepcji profilowania i porównanie
z projektowanymi rozwiązaniami.
Przyjąć jednak należy, że proponowane kierunki zmian są zbieżne z tendencjami
rozwoju polityki rynku pracy w tym zakresie; ich cechą jest lepsze adresowanie usług
rynku pracy dzięki profilowaniu usług dla bezrobotnych oraz połączeniu usług i funkcji
realizowanych przez pracowników urzędów pracy udzielających pomocy klientom.

86

Dotychczasowe doświadczenia międzynarodowe jednoznacznie pokazują, że dzięki
stosowaniu podejścia opartego na profilowaniu z dobrym skutkiem udaje się
wyodrębnić grupę bezrobotnych, którzy dysponują dużym potencjałem
zatrudnieniowym i znajdują się blisko rynku pracy. Pozwala to służbom zatrudnienia
ograniczać zakres interwencji w stosunku do tej grupy bezrobotnych do niezbędnego
poziomu i tym samym eliminuje niepotrzebne nakłady środków publicznych.
W stosunku do pozostałych grup bezrobotnych różne kraje stosują różne rozwiązania.
Systemy profilowania pomocy dla osób bezrobotnych w różnych krajach bazują na
różnych założeniach i podejściach metodologicznych. Wyodrębnić można trzy
dominujące: oparte na ocenie potrzeb i potencjału zawodowego osoby bezrobotnej
dokonywanej przez przygotowanego do tego pracownika urzędu pracy, selekcję
grupową, w której wyodrębnia się określone grupy ze względu na spełnienie wymagań
konkretnego kryterium, np. wieku, oraz przez modelowanie ekonometryczne, które
bierze pod uwagę szereg czynników indywidualnych, ale także uwzględnia
uwarunkowania lokalnego rynku pracy.
Analizując doświadczenia krajów Unii Europejskiej i OECD w zakresie profilowania
pomocy dla osób bezrobotnych, należy stwierdzić, że większość stosowanych
rozwiązań w tym zakresie opartych jest na modelowaniu ekonometrycznym. Jednak nie
powstał jak do tej pory jeden uniwersalny, wzorcowy model profilowania, który mógłby
zostać z powodzeniem wdrożony w wielu krajach.
Wielka Brytania stosuje od lat zintegrowany system obsługi osób bezrobotnych. Jej
udzielaniem zajmują się doradcy klienta. Dokonano tam podziału uczestników
programu na osiem grup, jako kryterium przydziału do określonej grupy przyjmując
rodzaj otrzymywanego przez osobę bezrobotną świadczenia, wieku osoby oraz jej
oddalenie od rynku pracy. Przyporządkowanie do grupy odpowiada względnemu
prawdopodobieństwu zatrudnienia poszczególnych osób.
W Holandii obowiązuje model kilkustopniowej klasyfikacji osób bezrobotnych
i poszukujących pracy. Ich klasyfikacja dokonywana jest już przy pierwszym
wywiadzie z pracownikiem socjalnym w Instytucji Zarządzania Ubezpieczeniami
Pracowniczymi. Na podstawie wstępnej analizy bezrobotni przypisywani są do jednej

87