Rządowy projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych

203
informacyjne w transporcie kolejowym,
• eksploatacja przejazdów kolejowych.
Egzaminy przeprowadzane są raz na cztery lata.
Zdolność do zajmowania odpowiednich stanowisk jest stwierdzana
na podstawie:
• świadectwa ukończenia szkoły średniej lub wyższej,
• świadectwa posiadania kwalifikacji zawodowych,
• świadectwa posiadania zdolności kwalifikacyjnych,
wydanego dla zawodu, którego wykonywanie tego wymaga.

4.12. Deregulacja dostępu do zawodów związanych z prowadzeniem ruchu na liniach metra
oraz pojazdów kolejowych metra
Zawodami związanymi z prowadzeniem ruchu na liniach metra oraz prowadzeniem
pojazdów kolejowych metra, wymienionymi w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury
z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie pracowników zatrudnionych na stanowiskach
bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego,
prowadzeniem określonych rodzajów pojazdów kolejowych oraz pojazdów metra (Dz. U.
Nr 59, poz. 301, z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem ws. pracowników kolei
i metra, są:
1) dyspozytor ruchu metra;
2) dyżurny ruchu i stacji metra;
3) manewrowy metra;
4) monter urządzeń sterowania ruchem pociągów metra;
5) monter urządzeń zdalnego sterowania i kontroli dyspozytorskiej metra;
6) prowadzący pociąg metra;
7) prowadzący pomocnicze pojazdy kolejowe metra.
Wspomniane rozporządzenie ws. pracowników kolei i metra w art. 4 ust. 1 określa warunki,
jakie muszą spełniać kandydaci na stanowiska wymienione w pkt 1–7 – każda osoba,
chcąca uzyskać uprawnienia, musi spełniać następujące warunki:
− być pełnoletnia,
− posiadać zdolność fizyczną i psychiczną, potwierdzoną orzeczeniem lekarskim,
− zdać egzamin kwalifikacyjny przed komisją, potwierdzony świadectwem złożenia
egzaminu kwalifikacyjnego,

204
− zdać inny egzamin kwalifikacyjny, wymagany przy dodatkowych czynnościach na
danym stanowisku, potwierdzony odpowiednim świadectwem,
− znać specyficzne warunki wykonywania pracy na danym stanowisku pracy,
− uzyskać autoryzację do pracy na danym stanowisku,
− posiadać wydane przez pracodawcę upoważnienie do wykonywania czynności na
danym stanowisku potwierdzające znajomość specyficznych warunków pracy na tym
stanowisku.
Tabela 62. Aktualne wymogi i proponowane zmiany w zakresie dostępu do zawodów związanych
z prowadzeniem ruchu na liniach metra oraz pojazdów kolejowych metra
Aktualne wymogi:
Proponowane
zmiany:
Ukończone 18 lat
Wykreślenie
Wykształcenie:
zawodów
regulowanych
• dla manewrowego metra – zasadnicze zawodowe oraz tytuł zawodowy robotnika
wykwalifikowanego albo dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe na poziomie
z rozporządzenia
zasadniczym,
Ministra
Infrastruktury
• dla maszynisty pomocniczych pojazdów kolejowych metra – wykształcenie zasadnicze
w sprawie
zawodowe oraz tytuł zawodowy robotnika wykwalifikowanego w zawodach i
pracowników
specjalnościach z dziedziny elektrycznej lub mechanicznej albo dyplom potwierdzający
zatrudnionych na
kwalifikacje zawodowe na poziomie zasadniczym w zawodach w dziedzinie elektrycznej lub
stanowiskach
mechanicznej,
bezpośrednio
• dla maszynisty pociągu metra, dyżurnego ruchu i stacji metra oraz dyspozytora ruchu metra
–
związanych
wykształcenie średnie oraz tytuł zawodowy technika albo dyplom potwierdzający
z prowadzeniem i
kwalifikacje zawodowe na poziomie technika,
bezpieczeństwem
• dla montera urządzeń sterowania ruchem pociągów metra – wykształcenie średnie oraz tytuł ruchu kolejowego,
zawodowy technika w zawodach i specjalnościach z dziedziny elektrycznej albo dyplom
oraz
potwierdzający kwalifikacje zawodowe na poziomie technika w zawodach w dziedzinie
prowadzeniem
elektrycznej,
określonych
• dla montera urządzeń zdalnego sterowania i kontroli dyspozytorskiej metra – wykształcenie
rodzajów
średnie oraz tytuł zawodowy technika w zawodach i specjalnościach z dziedziny
pojazdów
elektronicznej albo dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe na poziomie technika w
kolejowych oraz
zawodach w dziedzinie elektronicznej.
pojazdów metra.
Zaświadczenie lekarskie potwierdzające zdolność fizyczną i psychiczną
Warunki, jakie
Świadectwo złożenia egzaminu kwalifikacyjnego z wynikiem pozytywnym
powinni spełniać
Świadectwo potwierdzające zdanie egzaminu kwalifikacyjnego wymaganego przy dodatkowych
pracownicy
czynnościach na danym stanowisku
zatrudnieni na
Autoryzacja do pracy na danym stanowisku
tym stanowisku,
Upoważnienie (wydane przez pracodawcę) do wykonywania czynności na danym stanowisku
zasady oceny
potwierdzające znajomość specyficznych warunków pracy na tym stanowisku
zdolności
Staż pracy w metrze (za wyjątkiem maszynistów):
fizycznych
• dla manewrowego metra – 2 lata,
i psychicznych
• dla dyżurnego ruchu i stacji metra – 6 miesięcy,
oraz sposób
• dla dyspozytora ruchu metra – 1 rok na stanowisku dyżurnego ruchu i stacji metra,
szkolenia
• dla montera urządzeń sterowania ruchem pociągów metra oraz montera urządzeń zdalnego
i egzaminowania
sterowania i kontroli dyspozytorskiej metra – 3 miesiące na stanowisku praktykanta,
określi
odpowiednio, na montera urządzeń sterowania ruchem pociągów albo montera urządzeń
pracodawca
zdalnego sterowania i kontroli dyspozytorskiej.
w przepisach
Odbycie przygotowania zawodowego, obejmującego szkolenie teoretyczne, praktyczne oraz
wewnętrznych
zajęcia próbne (zróżnicowane w zależności od stanowiska)

205
Poza tymi wymogami kandydat musi posiadać również odpowiedni okres praktyki
i wykształcenie. Wymogi w zakresie praktyki i wykształcenia w poszczególnych zawodach
związanych z prowadzeniem pociągów metra i obsługą metra wraz z proponowanymi
zmianami prezentuj
Kandydat do pracy na stanowisku związanym z prowadzeniem ruchu na liniach metra lub
pojazdów kolejowych metra musi być najpierw zatrudniony przez pracodawcę
(w rozumieniu rozporządzenia ws. pracowników kolei i metra – art. 2 pkt 2), aby następnie
rozpocząć przygotowanie zawodowe.
Przygotowanie zawodowe obejmuje:
− szkolenie praktyczne,
− szkolenie teoretyczne, realizowane według programu pracodawcy,
− zajęcia próbne, polegające na wykonywaniu czynności na odpowiednim stanowisku pod
nadzorem wykwalifikowanego pracownika metra.
Egzamin kwalifikacyjny, który przeprowadza się na wniosek pracodawcy, składa się z
części:
− praktycznej,
− teoretycznej,
− z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, poprzedzonej szkoleniem odbywającym się
według programu opracowanego przez pracodawcę zgodnie z przepisami ustawy –
Kodeks pracy.
Zakres przedmiotowy szkolenia, jak i późniejszego egzaminu kwalifikacyjnego określa
załącznik nr 4 do rozporządzenia ws. pracowników kolei i metra.

Wpływ proponowanych zmian na bezpieczeństwo
Proponowane w projekcie zmiany nie będą miały negatywnego wpływu na poziom
bezpieczeństwa w zakresie transportu wykonywanego metrem oraz bezpieczeństwo
eksploatacji pojazdów metra. W wyniku wprowadzonych zmian dopuszczenie do
wykonywania przewozów i zarządzania infrastrukturą w metrze będzie wymagało
uzyskania przez przedsiębiorcę świadectwa bezpieczeństwa (przewidzianego w ustawie
z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym), przyznawanego przez Prezesa Urzędu
Transportu Kolejowego po pozytywnej weryfikacji posiadanych przez przedsiębiorcę
świadectw dopuszczenia, a także akceptacji przygotowanych przez przedsiębiorcę

206
przepisów wewnętrznych dotyczących właściwego przygotowania pracowników metra.
Podejście takie umożliwia przedsiębiorcy bieżące podejmowanie działań w odpowiedzi na
innowacje technologiczne w zakresie prowadzenia ruchu metra, identyfikowane na bieżąco
obszary ryzyka itp. Prezes UTK sprawuje także nadzór nad bezpiecznym wykonywaniem
przewozów przez metro i posiada możliwość przedłużenia, zmiany lub cofnięcia
świadectwa bezpieczeństwa, kontroli ruchu metra, a także wydawania decyzji nakazujących
usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości.

Regulacja zawodu maszynisty metra w wybranych stolicach państw UE
Do analizy porównawczej w zakresie warunków dostępu do zawodu maszynisty metra
wybrano największe sieci metra w Unii Europejskiej pod względem liczby przewożonych
pasażerów, tj. podziemne koleje miejskie Paryża, Londynu i Madrytu. Roczna liczba
przewozów pasażerskich metrem w tych miastach wynosi, odpowiednio, 1,5 mld osób,
1,2 mld osób oraz 0,6 mld osób (dla porównania, w Warszawie liczba przewozów metrem
to 140 mln osób rocznie). W żadnym z tych miast warunki dostępu do kierowania
pociągów metra nie są regulowane przez państwo ani przez samorząd.
Paryż
Operatorem metra jest Autonomiczny Zarząd Transportu Paryskiego (RATP). Metro
paryskie jest największym w UE pod względem liczby przewozów – blisko 1,5 mld
rocznie. Sieć składa się z 14 linii, liczy 213 km łącznej długości i ma największą gęstość na
świecie – w Paryżu nie ma miejsca, które znajdowałoby się w odległości większej niż 500
m od najbliższej stacji metra.
Operator metra samodzielnie kształci przyszłych maszynistów, przy czym rekrutowane są
osoby, które ukończyły 21 lat. Opis profilu poszukiwanych kandydatów zawiera cechy
takie jak: sumienność, poszanowanie przepisów i wskazówek bezpieczeństwa, znajomość
działania urządzeń technicznych, zdolność do rozwiązywania problemów,
komunikatywność, usłużność. Pracodawca nie określa żadnych wymagań niezbędnych
w zakresie wykształcenia, jednak pożądane jest wykształcenie zawodowe lub średnie
techniczne obejmujące mechanikę lub elektrykę (zwiększa to szanse kandydata na
zatrudnienie w charakterze maszynisty). Niezbędnym warunkiem zatrudnienia jest
natomiast pozytywny wynik badań lekarskich i testu psychotechnicznego. Wybrani

207
kandydaci podejmują trwający 12 tygodni staż szkoleniowy, w trakcie którego pobierają
wynagrodzenie. Staż kończy się egzaminem złożonym z części pisemnej i ustnej. Pomyślne
zdanie egzaminu kończącego szkolenie uprawnia do kierowania pociągami metra.
Londyn
Spółka Metro Londyńskie (London Underground Ltd) jest częścią grupy Transport for
London (TfL) utworzonej w 2000 r. w celu zarządzania transportem publicznym
w Londynie. Transport for London jest samorządowym przedsiębiorstwem publicznym.
Prezesem zarządu jest burmistrz Londynu. Metro obsługuje 270 stacji.
Zgodnie z obowiązującymi w Wielkiej Brytanii przepisami, Railways and Other Guided
Transport Systems Regulations, spółka Metro Londyńskie musi uzyskać świadectwo
i autoryzację bezpieczeństwa. Wniosek o nadanie wspomnianego dokumentu musi zawierać
m.in. opis sposobu szkolenia i nadzoru nad pracownikami, których zadania mają wpływ na
bezpieczeństwo metra. Spółka wypełnia te obowiązki poprzez utworzony
w przedsiębiorstwie system zarządzania kwalifikacjami. Ponadto rolą systemu analizy
ryzyka jest identyfikacja krytycznych obszarów ryzyka, w odpowiedzi na które
podejmowane są odpowiednie działania korygujące i mitygujące, w tym w obszarze
zarządzania kwalifikacjami personelu.
Rekrutacja na stanowiska maszynisty odbywa się w oparciu o procedurę kwalifikacyjną
opracowaną przez przedsiębiorstwo. Proces selekcji obejmuje ocenę znajomości języka
angielskiego, wiedzy technicznej, predyspozycji fizycznych i komputerowych. Następnie
kandydat odbywa rozmowę kwalifikacyjną i w przypadku jej pomyślnego wyniku zostaje
zatrudniony, a następnie przechodzi organizowane przez pracodawcę szkolenie zakończone
testem. Podobnie, zatrudnienie na inne stanowiska techniczne (np. Train Service
Technician) odbywa się w oparciu o wymogi sformułowane przez pracodawcę,
oceniającego spełnienie wymagań wskazanych jako niezbędne i/lub doświadczenie
zawodowe.
Madryt
Właścicielem przedsiębiorstwa publicznego Madryckie Metro (Metro de Madrid S.A.) jest
Region Autonomiczny Madryt – jednostka samorządu terytorialnego, odpowiednik
województwa. Sieć metra składa się z 13 linii. Ze względu na efektywność zarządzania