Rządowy projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych

173
o działalności ubezpieczeniowej. Instytut jest nadzorowany przez organ nadzoru
finansowego, który może nakazać Instytutowi podjęcie odpowiednich kroków w celu
ulepszenia systemu szkoleniowego zarządzanego przez Instytut. Organ nadzoru
finansowego nie uczestniczy jednak bezpośrednio w procesie egzaminowania.
Wymogi, jakie musi spełniać aktuariusz mianowany, określone są w japońskiej
ustawie o działalności ubezpieczeniowej. Zakład ubezpieczeń powinien powiadomić
organ nadzoru o mianowaniu aktuariusza. Organ nadzoru finansowego może podjąć
odpowiednie środki w stosunku do aktuariusza, który nie przestrzega odpowiednich
przepisów prawa.

4.7.
Deregulacja dostępu do zawodu agenta celnego
Ubiegać się o wpis na listę agentów celnych może osoba spełniająca następujące
wymagania:
1) posiada miejsce zamieszkania we Wspólnocie;
2) ma pełną zdolność do czynności prawnych;
3) korzysta z pełni praw publicznych;
4) posiada co najmniej średnie wykształcenie;
5) nie została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko wiarygodności
dokumentów, mieniu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, przestępstwo
gospodarcze lub za przestępstwo skarbowe;
6) daje swoim postępowaniem rękojmię prawidłowego wykonywania czynności agenta
celnego;
7) złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin na agenta celnego przed komisją
egzaminacyjną, powoływaną przez ministra właściwego do spraw finansów
publicznych, lub otrzymała decyzję o uznaniu kwalifikacji do wykonywania zawodu
agenta celnego wydaną na podstawie przepisów odrębnych;
8) wystąpiła z wnioskiem o wpis na listę agentów celnych, nie później niż w okresie 2 lat
od dnia spełnienia warunku określonego w pkt 7.



174
Tabela 47. Aktualne wymogi i proponowane zmiany w zakresie dostępu do zawodu agenta celnego
Aktualne wymogi:
Proponowane zmiany:
posiadanie co najmniej wykształcenia średniego
wprowadzenie kryterium posiadania wykształcenie
wyższego na poziomie co najmniej studiów
pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia lub
jednolitych studiów magisterskich na kierunkach
w dziedzinie nauk ekonomicznych, prawnych lub
technicznych, w toku których studenci mają
możliwość zapoznania się ze szczegółowymi
zagadnieniami z zakresu prawa administracyjnego
i finansowego, w szczególności prawa celnego
ALBO
świadectwo
ukończenia
studiów
podyplomowych z wymienionego zakresu.

Jako alternatywę w zakresie poziomu posiadanego
wykształcenia proponuje się wprowadzenie
możliwości wpisu na listę agentów celnych osób
posiadających trzyletnie doświadczenie w zakresie
obsługi celnej podmiotów gospodarczych
– zdany egzamin kwalifikacyjny na agenta celnego lub rezygnacja z egzaminu, w zamian dodanie wymogu
decyzja o uznaniu kwalifikacji do wykonywania zawodu posiadania
kwalifikacji albo doświadczenia
agenta celnego wydana na podstawie odrębnych przepisów,
w zakresie obsługi celnej podmiotów gospodarczych

(warunek ten byłby spełniony w przypadku gdy
– wpis na listę agentów celnych nie później niż w okresie 2 wnioskodawca posiada ukończone co najmniej
lat od złożenia egzaminu kwalifikacyjnego na agenta studia pierwszego stopnia (tytuł licencjata) na
celnego,
kierunkach w dziedzinie nauk ekonomicznych,
prawnych lub technicznych, w toku których studenci
mają możliwość zapoznania się ze szczegółowymi
zagadnieniami z zakresu prawa administracyjnego
i finansowego, w szczególności prawa albo co
najmniej trzyletnie doświadczenie w sprawach
celnych)
wymóg korzystania w pełni z praw publicznych
zniesienie wymogu
wymóg dawania rękojmi prawidłowego wykonywania zniesienie wymogu
czynności agenta celnego
miejsce zamieszkania we Wspólnocie Europejskiej
zniesienie wymogu

pełna zdolność do czynności prawnych
bez zmian
brak skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo
bez zmian
przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi
pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo
gospodarcze lub za przestępstwo skarbowe

Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych
Proponowane zmiany w zakresie rezygnacji z egzaminu państwowego uprawniającego do
wykonywania czynności agenta celnego powodują likwidację kosztów ponoszonych
w związku z jego organizacją dla sektora finansów publicznych ale jednocześnie zlikwidują
również obowiązek opłaty za ten egzamin przez przystępujące do niego osoby.
Zgodnie z danymi Ministerstwa Finansów wpływy z opłat wnoszonych przez osoby
przystępujące do egzaminu w poprzednich latach przeważnie przewyższały koszty z tytułu

175
przeprowadzania egzaminów (w tym wynagrodzenia członków komisji egzaminacyjnej,
układania pytań, wynajęcia odpowiedniej sali, obsługi egzaminu etc.). W okresie od 2005 r.
do roku bieżącego tylko w 2010 r. koszty nieznacznie przewyższały wpływy z opłat za
przystąpienie do egzaminu.
Tabela 48. Podstawowe dane dotyczące egzaminów na agenta celnego w okresie od 2005 r. do maja 2012 r

Koszty z tytułu

przeprowadzania

egzaminów, w tym
Wysokość opłaty
Wpływy z opłat
wynagrodzenia
wnoszonych przez
egzaminacyjnej
komisji
Rok
(w zł)**
osoby przystępujące
Saldo

egzaminacyjnej,
do egzaminu

(memoriałowo w zł)
układania pytań,


wynajęcia sali,

obsługi egzaminu

(memoriałowo w zł)
2005
327,67
55 248,00
54 557,68
690,32
2006
520,50
119 827,00
104 378,31
15 448,69
2007
374,33
173 090,15
171 181,95
1 908,20
2008
467,25
155 666,40
137 091,05
18 575,35
2009
490,75
211 304,00
207 873,25
3 430,75
2010
507,00
219 891,00
233 545,46
-13 654,46
2011
531,75
282 336,80
237 366,96
44 969,84
2012*
367,00
159 482,00
150 671,90
8 810,10
Żródło: Ministerstwo Finansów, Departamentu Polityki Celnej
*stan na koniec maja 2012 r.
**średnioroczna wysokość opłaty – wysokość zmienia się w okresach kwartalnych

Planowana zmiana dotycząca wymogu zdania egzaminu państwowego i zastąpienia go
wymogiem posiadania wykształcenia wyższego na poziomie co najmniej studiów
pierwszego stopnia, tj. tytułu licencjata, (związana z pojawianiem się coraz większych
wymagań dla dokonywania sprawnej obsługi obrotu towarowego) lub alternatywnie
posiadania trzyletniego doświadczenia w zakresie obsługi celnej podmiotów
gospodarczych, zlikwiduje barierę finansową, jaką dla niektórych chętnych mogła być
opłata za egzamin. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 17 maja 2004 r.
w sprawie egzaminu kwalifikacyjnego na agenta celnego oraz wpisu na listę agentów
celnych (§ 12) opłata egzaminacyjna ustalana jest kwartalnie w wysokości 20%
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, z kwartału

176
poprzedzającego kwartał, w którym został złożony wniosek o przystąpienie do egzaminu,
ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Wpływ regulacji na rynek pracy
W latach 1998–2001 na listę agentów celnych wpisano 8198 osób. W latach 2002–2012 na
listę agentów celnych wpisano 2159 osób, natomiast uprawnienia do wykonywania zawodu
straciły 1364 osoby. Ogółem w latach 1998 – 2012 na listę agentów celnych wpisano
10 357 osób (stan na dzień 18.07.2012 r.). Do egzaminu kwalifikacyjnego na agenta
celnego w latach 2002–2012 przystąpiło 7300 osób, natomiast zdało go pomyślnie zaledwie
2228, co stanowi 31,23%. Dane o zdawalności egzaminu kwalifikacyjnego w latach
2002–2012 prezentuje poniższy wykres.
Biorąc pod uwagę bardzo niską zdawalność egzaminu można go uznać za znaczącą
przeszkodę w dostępie do wykonywania zawodu, zwłaszcza jeżeli równocześnie występuje
bariera finansowa w postaci opłaty za egzamin. Likwidacja wymogu zdania egzaminu
państwowego i wprowadzenie umożliwiającego dostęp do zawodu agenta celnego
kryterium posiadania wyższego wykształcenia na poziomie studiów co najmniej
pierwszego stopnia, tj. tytułu licencjata wydaje się więc zasadne w związku z pojawianiem
się coraz większych wymagań dla dokonywania sprawnej obsługi obrotu towarowego.
Wymóg ten zgodnie z założeniami projektu miałby być spełniony w przypadku posiadania
dyplomu ukończenia studiów wyższych pierwszego stopnia, studiów wyższych drugiego
stopnia lub jednolitych studiów magisterskich albo studiów podyplomowych na kierunku
studiów w dziedzinie nauk prawnych, ekonomicznych lub technicznych, obejmującym
wiedzę, umiejętności i kompetencje gospodarcze zakresu prawa administracyjnego
i finansowego, w szczególności prawa celnego. Alternatywną ścieżką dostępu do zawodu
agenta celnego i uzyskania wpisu na ich listę miałoby być posiadanie co najmniej
trzyletniego doświadczenia w zakresie obsługi celnej podmiotów gospodarczych.


177
Zdawalność egzaminów na agentów celnych w latach 2002-2012
2500
2150
2000
Liczba osób przystępujących do
egzaminu
Liczba osób, które zdały egzamin
1550
1500
1000
700
683
500
450
500
406
400
350
350
300
300
250
169
141
161
167
160
112
98
103
28
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012

Żródło: Dane otrzymane z Ministerstwa Finansów, Departamentu Polityki Celnej.
Dane za rok 2012 – stan na dzień 30.06.2012 r.

Proponuje się wprowadzenie przepisu przejściowego, stanowiącego o utrzymaniu wpisów
na liście agentów celnych ważnych w dniu wejścia w życie zmian do ustawy. Tym samym
dla osób będących agentami celnymi w tym dniu, wejście w życie nowej regulacji
z wyższymi wymaganiami nie spowoduje zmiany ich dotychczasowego statusu
zawodowego.
Porównanie regulacji dostępu do zawodu w innych państwach
Zakres regulacji dostępu do wykonywania zawodu agenta celnego w poszczególnych
państwach UE, określa ustawodawstwo krajowe tych państw. Wspólnotowy Kodeks Celny
w art. 5 umożliwia państwom członkowskim zastrzeżenie jednej z form przedstawicielstwa
na rzecz agentów celnych.
Zawód agenta celnego jest regulowany w niektórych państwach członkowskich UE, m.in.
w Hiszpanii, Francji, Włoszech, Grecji, Bułgarii, Portugalii, Litwie, Łotwie, Belgii.