Rządowy projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych

168
Ośrodkiem oferującym dodatkowe uprawnienia z zakresu aktuarialnego jest zaprzysiężony
Instytut Aktuariuszy The Institute and Faculty of Actuaries (IFA). Zdobycie uprawnień do
wykonywania tego zawodu, w przypadku absolwentów wyższych uczelni wymaga zwykle
przystąpienia do treningów i staży w organizacjach, posiadających komórkę aktuarialną. Po
pomyślnie odbytym stażu często dochodzi do zatrudnienia aplikantów, którzy wykazali się
posiadaniem niezbędnych umiejętności.
Celem otrzymania dodatkowych uprawnień zawodowych z zakresu aktuarialnego,
tzw. Diploma in Actuarial Techniques, należy posiadać 3 lata doświadczenia praktycznego
i przystąpić do 15 egzaminów organizowanych przez instytut aktuarialny (pracownicy
otrzymują preferencyjnie kilka tygodni wolnych od pracy, umożliwiających przygotowanie do
egzaminów). Alternatywną formą potwierdzenia kwalifikacji zawodowych jest otrzymanie
niezależnego certyfikatu z matematyki i rachunkowości finansowej CT1 (Core Technical
1 – wymóg posiadania umiejętności z zakresu matematyki finansowej w najwyższym stopniu).
Instytut IFA nawiązał współpracę z blisko 30 uniwersytetami w Wielkiej Brytanii, oferującymi
specjalizację z zakresu aktuarialnego, co oznacza, że absolwenci tych wydziałów posiadają po
zakończeniu studiów odpowiednie przygotowanie teoretyczne. Absolwenci studiów
kierunkowych bez wcześniejszego doświadczenia zawodowego również mogą otrzymać stałe
zatrudnienie w zawodzie, ale praktyka wskazuje, że pracownikom o krótkim stażu
przydzielany jest mentor do momentu osiągnięcia przez nich odpowiednich umiejętności,
zdobycia doświadczenia.


169

Wymogi obowiązujące w innych krajach, które odpowiedziały na ankietę rozesłaną przez
KNF, podsumowuje
Tabela 46. Porównanie uregulowań w zakresie obowiązków aktuariuszy i warunków dostępu do
zawodu w wybranych krajach
Lp. Kraj
Zakres obowiązków aktuariuszy i warunki dostępu do zawodu
1.
Niemcy
Zatrudnienie tzw. aktuariusza odpowiedzialnego jest obowiązkowe jeśli zakład
ubezpieczeń prowadzi działalność w zakresie ubezpieczeń życiowych, zdrowotnych
oraz niektórych majątkowo-osobowych. Aktuariusz odpowiada za prawidłowe
wyznaczenie składek i rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, biorąc pod uwagę
sytuację finansową zakładu i jego zdolność do pokrycia zobowiązań. W razie
zagrożenia sytuacją, w której zakład nie będzie w stanie kontynuować działalności,
aktuariusz jest obowiązany zawiadomić zarząd i organ nadzoru.
Na stanowisku aktuariusza może być zatrudniona osoba będąca członkiem
niemieckiego stowarzyszenia aktuariuszy (wymagane jest ukończenie studiów
matematycznych lub pokrewnych, trzy lata praktyki zawodowej i zdanie egzaminu
organizowanego przez stowarzyszenie), która otrzymała akceptację organu nadzoru.

170
Nadzór ma również prawo wymagać zmiany aktuariusza w uzasadnionych
przypadkach.
2.
Francja
Aktuariusz jest osobą odpowiedzialną w zakładzie ubezpieczeń za wycenę ryzyka,
wyliczanie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych
i kalkulację stawek
ubezpieczeniowych. Osoby wykonujące czynności aktuarialne nie podlegają wpisowi
do rejestru ani nie muszą posiadać dyplomu ukończenia studiów aktuarialnych lub
certyfikatu wydanego przez jedno ze stowarzyszeń aktuariuszy.
Poświadczenia kompetencji przez upoważniony do tego francuski Instytut
Aktuariuszy (Institut des Actuaires) wymaga wykonywanie zaledwie kilku
szczególnych czynności, takich jak wyznaczanie własnych tablic aktuarialnych dla
zakładu ubezpieczeń (zamiast posługiwania się standardowymi tablicami) czy
wyliczanie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla określonego rodzaju
dobrowolnych, indywidualnych planów emerytalnych (plan d'épargne retraite
populaire – PERP). Również kontrola właściwego poziomu funduszu gwarancyjnego
na ryzyko pożyczkowe jest wykonywana przez aktuariusza z jednego ze
stowarzyszeń zawodowych zaakceptowanych przez ACP. Nieliczni spośród
aktuariuszy posiadających tytuł nadany przez jedno ze stowarzyszeń zawodowych są
certyfikowani do wykonywania tych czynności.
Za weryfikację umiejętności, wiedzy i kompetencji zawodowych aktuariusza
odpowiedzialny jest zarząd zakładu ubezpieczeń lub reasekuracji.
3.
Włochy
Aktuariusze zajmują się wyznaczeniem trendów demograficznych, ekonomicznych
i finansowych w krótkim, średnim i długim horyzoncie czasowym, konstrukcją
i oceną zabezpieczenia finansowego, ubezpieczeniowego i socjalnego, analizą
statystyczną, wyceną rezerw techniczno-ubezpieczeniowych oraz podpisywaniem
sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń i funduszy emerytalnych.
Włoskie prawo reguluje wykonywanie zawodu aktuariusza, a także skład, system
wyborów i funkcje Zarządu Narodowej Rady Aktuariuszy i Instytutu Aktuariuszy.
W celu uzyskania wpisu do rejestru aktuariuszy kandydat musi zdać specjalny
egzamin państwowy.
4.
Hiszpania
Zawód aktuariusza nie podlega żadnym regulacjom ani rejestracji przez organ
nadzoru. Wystarczy posiadać wykształcenie wyższe w zakresie nauk aktuarialnych.
Jedyne wymaganie dotyczy niezależności aktuariusza oceniającego plan emerytalny –
oceny tej powinna dokonywać inna osoba niż tworząca dany plan, jednak czynność ta
nie podlega żadnym wymogom autoryzacji przez nadzór (wystarczy być członkiem
organizacji branżowej).
5.
Belgia
Zawód aktuariusza nie jest regulowany. Zakłady ubezpieczeń są jedynie zobowiązane
do zapewnienia wykonywania tzw. funkcji aktuarialnej przez osobę posiadającą
wiedzę w zakresie aktuariatu i matematyki finansowej odpowiednią do skali, natury
i stopnia skomplikowania prowadzonej działalności.

171
6.
Finlandia
Aktuariusz jest odpowiedzialny za adekwatność metod aktuarialnych stosowanych
przez zakład ubezpieczeń oraz zgodność metod służących do wyznaczania składek
i rezerw techniczno-ubezpieczeniowych z aktami prawnymi. Fakt zatrudnienia
aktuariusza lub zaprzestania wykonywania przez niego pracy na rzecz danego
zakładu ubezpieczeń powinien być zgłoszony do organu nadzoru finansowego.
Kwalifikacje aktuariuszy są weryfikowane przez Radę Aktuarialną, której członkowie
są powoływani przez Ministerstwo Spraw Socjalnych i Zdrowia.
7.
Czechy
Regulowane jest stanowisko tzw. aktuariusza odpowiedzialnego, które powinno
istnieć w każdym zakładzie ubezpieczeń. Rejestr aktuariuszy odpowiedzialnych
prowadzi organ nadzoru finansowego. Uzyskanie wpisu do rejestru wymaga
posiadania wyższego wykształcenia matematycznego, min. trzech lat praktyki
w zakresie matematyki ubezpieczeniowej oraz certyfikatu wydawanego przez
Czeskie Stowarzyszenie Aktuariuszy.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w pracy aktuariusza, organ nadzoru ma
prawo wymagać od zakładu ubezpieczeń zmiany osoby pełniącej tę funkcję, a jeśli
nieprawidłowości w odniesieniu do konkretnej osoby powtarzają się – organ nadzoru
może wykreślić ją z rejestru. Kwalifikacje pozostałych aktuariuszy sprawdzane są
przez organ nadzoru w trakcie procedowania wniosku o nadanie licencji zakładowi
ubezpieczeń oraz inspekcji (w ramach oceny procesów zarządzania wewnętrznego).
8.
Słowacja
Przepisy regulują działalność tzw. aktuariusza odpowiedzialnego. Do jego zadań
należy potwierdzanie adekwatności obliczonych składek ubezpieczeniowych i rezerw
zgodnie z zasadami aktuarialnymi, marginesu wypłacalności, a także podziału zysku
z inwestycji między świadczeniobiorcę a zakład ubezpieczeń w ubezpieczeniach
życiowych.
Rejestr aktuariuszy prowadzi organ nadzoru finansowego. Do rejestru może być
wpisana osoba, która jest wiarygodna, posiada wykształcenie wyższe w zakresie
ekonomii, nauk ścisłych lub technicznych, min. trzy lata praktyki zawodowej
w zakresie matematyki ubezpieczeniowej oraz zdała egzamin organizowany przez
Instytut Edukacji Bankowej przy organie nadzoru. Słowackie stowarzyszenie
aktuariuszy ma własny system weryfikacji umiejętności i kwalifikacji aktuariuszy.
9.
Szwajcaria
Zakres działalności aktuariuszy obejmuje ocenę, mierzenie i zarządzanie ryzykami
finansowymi, przy wykorzystaniu szacunków prawdopodobieństw przyszłych
zdarzeń i ich potencjalnych kosztów. Aktuariusze odpowiadają za wyznaczanie
stawek ubezpieczeniowych, rezerw oraz ogólnie za wypłacalność zakładu
ubezpieczeń.
Nadzór uznaje za aktuariusza osobę będącą członkiem Szwajcarskiego
Stowarzyszenia Aktuariuszy lub innego równoważnego stowarzyszenia z innego
kraju. Możliwe jest również uznanie uprawnień na wniosek zainteresowanej osoby
posiadającej wykształcenie w zakresie nauk technicznych, posiadającej

172
min. pięcioletnią praktykę.
Członkostwo Szwajcarskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy wymaga spełnienia trzech
warunków:
– wykształcenia wyższego w zakresie matematyki lub nauk aktuarialnych
uzyskanego na jednej z trzech wskazanych wyższych uczelni szwajcarskich
(absolwenci innych uczelni powinni odbyć specjalne kursy; dla absolwentów innych
kierunków dodatkowe egzaminy ustalane są indywidualnie),
– minimum trzyletniego doświadczenia zawodowego w zakresie aktuariatu,
– zdania końcowego egzaminu organizowanego przez Stowarzyszenie na temat
jednego z tematów aktuarialnych i ze znajomości kodeksu dobrych praktyk.
Mianowanie i odwołanie danej osoby ze stanowiska aktuariusza powinno być
zgłoszone do organu nadzoru.
10. Stany
Zasady dotyczące wykonywania zawodu aktuariusza zawarte są w Kodeksie
Zjednoczone
postępowania dla aktuariuszy (Code of professional conduct), wydanym przez pięć
działających w Stanach Zjednoczonych stowarzyszeń aktuariuszy. Dodatkowo,
dokument pt. „Standardy dotyczące kwalifikacji aktuariuszy sporządzających opinie
aktuarialne w Stanach Zjednoczonych” (Qualification Standards for Actuaries Issuing
Statements of Actuarial Opinion in the United States, Including Continuing Education
Requirements), zatwierdzony przez Amerykańską Akademię Aktuariuszy, określa
wymogi dla aktuariuszy wydających opinie aktuarialne. Aktuariusz wydający opinie
aktuarialne musi spełnić następujące wymogi: członkostwo w jednym ze
stowarzyszeń zrzeszających aktuariuszy; trzy lata doświadczenia w wykonywaniu
pracy aktuarialnej; znajomość wymogów prawnych dot. wydawania opinii
aktuarialnych, potwierdzona odpowiednim egzaminem albo udokumentowanym
doświadczeniem zawodowym.
Aktuariusz świadczący usługi aktuarialne musi spełnić wymogi obowiązujące
w jednym z działających w Stanach Zjednoczonych stowarzyszeń aktuariuszy
(Society of Actuaries, Casualty Actuarial Society, Conference of Consulting
Actuaries, American Society of Pension Professionals and Actuaries, American
Academy of Actuaries). Standardem jest wymóg posiadania odpowiedniego
wykształcenia oraz konieczność zdania serii egzaminów organizowanych przez
stowarzyszenie. Po spełnieniu wszystkich wymogów, kandydat staje się członkiem
stowarzyszenia (na mocy decyzji odpowiedniego organu stowarzyszenia) i tym
samym nabywa uprawnienia do świadczenia usług aktuarialnych. Członkowie
stowarzyszeń podlegają obowiązkom ustawicznego kształcenia.
11. Japonia
W Japonii zawód aktuariusza może wykonywać osoba, która zdała egzamin
organizowany i przeprowadzany przez Japoński Instytut Aktuariuszy. Termin
aktuariusz mianowany odnosi się do osób mianowanych na stanowisko aktuariusza
w zakładzie ubezpieczeń przez zarząd tego zakładu, na podstawie japońskiej ustawy