Rządowy projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych

128
3) sporządzanie, w imieniu i na rzecz
• doradcy podatkowi,
wszyscy
podatników, płatników i inkasentów,
•
(czynność zderegulowana)
zeznań i deklaracji podatkowych lub
adwokaci i radcowie prawni,
udzielanie im pomocy w tym zakresie
• biegli rewidenci,
• przedsiębiorcy wykonujący
usługowe prowadzenie ksiąg
rachunkowych (art. 76a ust. 2
ustawy o rachunkowości).
4) reprezentowanie podatników, płatników
• doradcy podatkowi,
• doradcy podatkowi,
i inkasentów w postępowaniu przed
• adwokaci i radcowie prawni.
• adwokaci i radcowie
organami administracji publicznej
i w zakresie sądowej kontroli decyzji,
prawni.
postanowień i innych aktów
administracyjnych w sprawach
wymienionych w pkt 1

Ponieważ pewna część spraw podatkowych kończy się postępowaniem prowadzonym przed
organem podatkowym lub sądem administracyjnym, a wynik tego postępowania często
pociąga za sobą nieodwracalne skutki dla podmiotu reprezentowanego, kompetencje
w zakresie reprezentowania przed wskazanymi powyżej instytucjami powinny należeć
wyłącznie do podmiotów, których kwalifikacje do świadczenia tego rodzaju czynności
zostały wcześniej zweryfikowane. Z tego powodu czynności związane z reprezentacją
podatników pozostaną zastrzeżone wyłącznie dla zawodowego ich wykonywania przez
licencjonowane podmioty: doradców podatkowych oraz adwokatów i radców prawnych.
zawiera informacje o liczbie postępowań przed Izbą Finansową i Izbą
Gospodarczą Naczelnego Sądu Administracyjnego, w których pełnomocnikami byli doradcy
podatkowi oraz adwokaci i radcy prawni.
Tabela 22. Udział pełnomocników stron w postępowaniach przed Izbą Finansową i Izbą Gospodarczą
Naczelnego Sądu Administracyjnego w latach 2007–2011


2007
2008
2009
2010
2011
Doradcy
Izba Finansowa
333
508
526
946
643
podatkowi

Adwokaci
162
201
341
334
243


Radcy prawni
595
574
682
558
505

Izba
Doradcy
-
-
-
43
242
Gospodarcza
podatkowi

Adwokaci
146
138
60
232
258


Radcy prawni
568
278
287
442
475

1. Dane na podstawie Informacji o działalności sądów administracyjnych, publikowanych przez NSA za lata
2007–2011.
2. W danych uwzględniono jedynie doradców podatkowych niebędących adwokatami lub radcami prawnymi.

129
3. Na zmiany liczby przypadków, gdy doradca podatkowy był pełnomocnikiem klienta w Izbie Finansowej
i Gospodarczej w latach 2009–2011 miały wpływ przejęcie przez Izbę Gospodarczą (od Izby Finansowej)
kompetencji w sprawach z zakresu podatku akcyzowego oraz reprezentowania klientów przez doradców
podatkowych w sprawach z zakresu ceł dopiero od 2010 r.

Nie każde wykonanie czynności zaliczonych na mocy ustawy do czynności doradztwa
podatkowego podlega reżimowi ustawy o doradztwie podatkowym, lecz tylko takie, któremu
można przypisać walor zawodowego wykonywania tych czynności, tj. w sposób stały, ciągły
i zarobkowy. Wykonywaniu czynności doradztwa podatkowego przez podmioty posiadające
najwyższe kwalifikacje (doradca podatkowy, radca prawny i adwokat) przypisuje się zawsze
charakter zawodowy. Należy zwrócić uwagę, że zawodowy charakter reprezentowania
klientów w postępowaniach przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej
kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach podatkowych
nie wyłącza prawa podatnika do ustanowienia pełnomocnika działającego w trybie ustawy –
Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna
mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Zaproponowane w projekcie ustawy
rozwiązanie zbliży zasady wykonywania czynności doradztwa podatkowego do zasad
świadczenia pomocy prawnej, którą mogą świadczyć nie tylko adwokaci i radcowie prawni
działający w większości w kancelariach prawnych, ale również osoby nieposiadające takich
uprawnień.
Deregulacja nie pozbawi uprawnień do wykonywania czynności doradztwa podatkowego
osób, które wcześniej nabyły takie uprawnienia. Zarówno zatem doradcy podatkowi, jak też
spółki doradztwa podatkowego będą mogły wykonywać wszystkie czynności doradztwa
podatkowego. Zastrzeżenie czynności doradztwa podatkowego polegających na reprezentacji
podatników (art. 2 ust. 1 pkt 4) jest możliwe nie tylko dla osób fizycznych, ale także dla
jednostek organizacyjnych wymienionych w art. 4 ust. 1, gdyż – jak wynika z art. 4 ust. 2 –
podmioty te wykonują te czynności przez osoby fizyczne posiadające kwalifikacje doradcy
podatkowego albo radcy prawnego (tak jak w obecnym stanie prawnym). Istotą zawodu
doradcy podatkowego będzie nadal wykonywanie wszystkich czynności określonych w art. 2
ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym, w tym czynności zastrzeżonych, które wymienione
są w art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o doradztwie podatkowym.



130
Tabela 23. Aktualne regulacje i proponowane zmiany w zakresie dostępu do zawodu doradcy podatkowego
Aktualne wymogi:
Proponowane zmiany:
Wykształcenie wyższe
Bez zmian
Pełna zdolność do czynności prawnych
bez zmian
Pełnia praw publicznych
bez zmian
Niekaralność
bez zmian
Nieskazitelny charakter i rękojmia prawidłowego
bez zmian
wykonywania zawodu doradcy podatkowego
Zdanie egzaminu na doradcę podatkowego, składającego się
Możliwość zwolnienia z części pisemnej
z części pisemnej i ustnej.
egzaminu absolwentów studiów wyższych,

których program kształcenia zrealizowany został
Warunkiem dopuszczenia do części ustnej jest zdanie części
w ramach umowy zawartej między uczelnią a
pisemnej egzaminu. W przypadku negatywnego wyniku
Komisją Egzaminacyjną.
z części pisemnej, egzamin może być powtarzany, ale nie

wcześniej niż za 3 miesiące.
Zniesienie minimalnego, 3-miesięcznego odstępu

między terminami egzaminów w przypadku
W przypadku niezaliczenia części ustnej, w ciągu roku od dnia
ponownego zdawania.
przystąpienia do egzaminu może on być powtarzany, jednak
nie częściej niż co 3 miesiące.
Odbycie, po zdaniu egzaminu, 2-letniej praktyki
Skrócenie okresu praktyki zawodowej odbytej
zawodowej:
w Polsce do 6 miesięcy
• 2-miesięcznej w urzędzie skarbowym,
• 2-miesięcznej w izbie skarbowej,
• 2-miesięcznej w urzędzie kontroli skarbowej,
• 18-miesięcznej u doradcy podatkowego lub w spółce
doradztwa podatkowego
Wpis na listę doradców podatkowych i obowiązkowa
bez zmian
przynależność do Krajowej Izby Doradców
Podatkowych
Obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności
bez zmian
cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu
czynności doradztwa podatkowego
Obowiązek stałego podnoszenia kwalifikacji (udział we
bez zmian
wszystkich formach podnoszenia kwalifikacji organizowanych
przez jednostki organizacyjne Krajowej Izby Doradców
Podatkowych lub inne podmioty, w szczególności uczelnie
wyższe, stowarzyszenia i organizacje w zakresie działania
zbieżnym z tematyką egzaminu na doradcę podatkowego)

Wpływ regulacji na bezpieczeństwo klientów
Umożliwienie wykonywania czynności doradztwa podatkowego podmiotom, których
kwalifikacje nie zostały uprzednio sprawdzone przez odpowiednie instytucje nie zwiększy
w sposób znaczący ryzyka dla podatników korzystających z usług tych podmiotów.
Zauważyć należy, że w sprawach podatkowych kończących się postępowaniem
prowadzonym przed organem podatkowym lub sądem administracyjnym, w których
potencjalne szkody mogą być największe, podatnika reprezentować będzie mógł – stosownie

131
do przedmiotowej nowelizacji – podmiot posiadający odpowiednie uprawnienia, tj. doradca
podatkowy, radca prawny albo adwokat.
Uzyskanie wpisu na listę doradców podatkowych będzie łatwiejsze (skrócenie okresu
praktyki, możliwość zwolnienia z części pisemnej egzaminu w przypadku ukończenia
odpowiednich studiów wyższych), jednak ułatwienie dostępu do zawodu nie powinno mieć
wpływu na kwalifikacje doradców. W przypadku szkody wyrządzonej klientowi przy
wykonywaniu czynności doradztwa podatkowego, klient ma możliwość dochodzenia
odszkodowania z obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej doradcy
podatkowego. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia wynosi równowartość w złotych
10 tys. euro. Ponadto, doradców podatkowych nadal będą obowiązywały zasady etyki
i tajemnicy zawodowej (art. 51 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym).
Dodatkowo należy nadmienić, iż obowiązujące przepisy Kodeksu karnego skarbowego
pozwalają ograniczyć ewentualne ryzyko podatnika korzystającego z usług doradztwa
podatkowego, gdyż przewidują następujące rozwiązania:
 za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten,
kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego
wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi,
osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości
prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną (art. 9 § 3 kks),
 nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył
prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa lub ustawy
z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej, korektę deklaracji podatkowej wraz
z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie
wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub
narażoną na uszczuplenie (art. l6a kks).
Deregulacja czynności doradztwa podatkowego obejmująca dopuszczenie do wykonywania
czynności wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 1–3 ustawy o doradztwie podatkowym
podmiotów nieposiadających szczególnych uprawnień pociąga za sobą właściwie
konieczność uchylenia sankcji karnej przewidzianej w art. 81 ust. 1 ustawy o doradztwie
podatkowym. Jednocześnie jednak, ze względu na fakt, że – zgodnie z art. 9 i art. 15 ustawy
o doradztwie podatkowym – zarówno oznaczenie „doradca podatkowy”, jak i „spółka
doradztwa podatkowego” podlega ochronie prawnej, proponuje się wprowadzenie grzywny

132
w wysokości do 50 000 zł za bezprawne posługiwanie się tymi oznaczeniami. Ponadto,
proponuje się wprowadzenie takiej samej sankcji karnej za wykonywanie czynności
doradztwa podatkowego określonych w art. 2 ust. 1 pkt 4 przez podmioty nieposiadające
uprawnień.
Wpływ regulacji na rynek pracy
Zgodnie z rejestrem prowadzonym przez Krajową Izbę Doradców Podatkowych,
uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego jest 8955 osóbZdawalność
egzaminów na doradcę podatkowego od 1 stycznia 2005 r. do 31 maja 2012 r. nieznacznie
przekraczała 1/3 – szczegółowe dane (z podziałem na liczbę kandydatów przystępujących do
części pisemnej i ustnej egzaminu) przedstawi
Tabela 24. Zdawalność egzaminów na doradcę podatkowego w okresie od 2002 r. do maja 2012 r.
Liczba osób przystępujących do egzaminu w
Liczba osób które
Rok
danym roku
zdały egzamin
część pisemna
część ustna
2002
b.d.
b.d.
50
2003
b.d.
b.d.
185
2004
b.d.
b.d.
171
2005
b.d.
b.d.
229
2006
b.d.
b.d.
219
2007
239
269
267
2008
746
489
204
2009
739
585
265
2010
986
779
227
2011
582
457
268
2012*
407
330
112
* – stan na dzień 31.05.2012 r.; dane Ministerstwa Finansów.

Zmiany zaproponowane w art. 22 ust. 13a i art. 24 ust. 5 i 6 ustawy związane są z realizacją
regulacji art. 168b ustawy o szkolnictwie wyższym. Zaproponowane rozwiązanie ma na
celu umożliwienie Komisji Egzmainacyjnej zawierania z uczelniami umów, ktore bedą

61 http://www.bip.kidp.pl/doradcy.php; dostęp dn. 14.11.2012 r.