Rządowy projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych

112
b) trzyletniej aplikacji w podmiocie
uprawnionym do badania sprawozdań
finansowych zarejestrowanym w państwie
Unii Europejskiej pod kierunkiem biegłego
rewidenta lub pod kierunkiem biegłego
rewidenta zarejestrowanego w państwie
Unii Europejskiej.
Wprowadzenie możliwości zaliczenia praktyki
i aplikacji w drodze co najmniej 15-letniego
doświadczenia
zawodowego
w
zakresie
rachunkowości, prawa i finansów.
Wprowadzenie możliwości zaliczania praktyki
w zakresie rachunkowości w drodze uznania
możliwości łączenia form odbywania praktyki, czyli
zatrudnienia w podmiocie uprawnionym do badania
sprawozdań finansowych, jak również pozostawania
w stosunku pracy na samodzielnym stanowisku
w komórkach finansowo-księgowych, przy czym
łączny czas powinien wynosić co najmniej 3 lata
(stworzenie możliwości łącznego zaliczania tych
dwóch warunków).
Obowiązkowe zdanie 10 egzaminów pisemnych oraz ustnego Pozostawienie obowiązku zdania egzaminów,
egzaminu dyplomowego przed Komisją Egzaminacyjną z wiedzy o której mowa w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy.
powoływaną przez Ministra Finansów.
Wprowadzenie dodatkowych możliwości w drodze:
Możliwość zwolnienia kandydata na biegłego rewidenta, na – zaliczenia części postępowania kwalifikacyjnego
jego wniosek, z egzaminów objętych postępowaniem w obszarze sprawdzenia wiedzy teoretycznej, na
kwalifikacyjnym, jeżeli w tym zakresie zdał egzaminy podstawie ukończenia studiów wyższych o kierunku
uniwersyteckie lub równorzędne.
obejmującym
zakresem
kształcenia
wiedzę
(Opłata za każdy egzamin pisemny z zakresu, o którym wymaganą w postępowaniu kwalifikacyjnym,
mowa w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy wynosi 400 zł zaś opłata za – zaliczenia kandydatowi na biegłego rewidenta, na
egzamin dla osób, o których mowa w art. 5 ust. 3 i 4 ustawy, jego wniosek egzaminów z wiedzy teoretycznej,
wynosi 20% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce jeżeli zdał on egzaminy w ramach postępowania
narodowej, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu kwalifikacyjnego, prowadzonego przez organ
Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy (679,90 zł), uprawniony do nadawania uprawnień biegłego
w zaokrągleniu do pełnych dziesiątek złotych w dół.
rewidenta w innym państwie Unii Europejskiej, co
Opłata za egzamin dyplomowy, sprawdzający wiedzę do których stwierdzi, że zakresem kształcenia
zdobytą w trakcie aplikacji, wynosi 750 zł).
obejmują wiedzę teoretyczną w zakresie wskazanym

w art. 9 ust. 1 i 2.


Obowiązek
odbycia
obligatoryjnego
doskonalenia Uelastycznienie systemu obligatoryjnego
zawodowego w każdym roku kalendarzowym.
doskonalenia zawodowego, w szczególności

poprzez wprowadzenie nowych możliwości
zaliczania tego doskonalenia, m.in. w ramach
samokształcenia zawodowego.
Wprowadzenie
możliwości
przeprowadzania
szkolenia w ramach obligatoryjnego doskonalenia
zawodowego przez jednostki do tego uprawnione na
podstawie określonych kryteriów.

51 Uchwała nr 842/11/2012 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie wysokości opłat za
poszczególne egzaminy, obowiązuje od dnia 2 kwietnia 2012 r.


113
Różny dostęp do wykonywania zawodu w zależności od Wprowadzenie równego dostępu do wykonywania
wyboru formy prawnej jego wykonywania.
zawodu dla wszystkich biegłych rewidentów
poprzez zniesienie ustawowego ograniczenia w
zakresie wykonywania zawodu biegłego rewidenta
w zależności od wyboru formy prawnej jego
wykonywania.

Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych
Zwraca się uwagę, że zgodnie z art. 8 ust. 4 ustawy o biegłych rewidentach i ich
samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz
o nadzorze publicznym, koszty egzaminów dla kandydatów na biegłych rewidentów ponosi
Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, i finansuje je z opłat egzaminacyjnych. Z kolei koszty
nadzoru obejmujące w szczególności koszty czynności licencyjno-rejestracyjnych (w tym
prowadzenie rejestrów i list), kontroli, prowadzenia postępowań o charakterze sankcyjnym
są ponoszone zarówno przez Komisję Nadzoru Audytowego (będącą organem administracji
publicznej, której działalność jest finansowana z budżetu), jak i KiBR (finansowane przez
Izbę). Poniższy wykres ilustruje strukturę tych kosztów.


Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji przekazanych przez Ministerstwo Finansów.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że żadna z proponowanych zmian nie przyczyni się
do wzrostu kosztów ponoszonych przez sektor finansów publicznych z tytułu regulacji
dostępu do zawodu biegłego rewidenta.

114
Wpływ regulacji na rynek pracy
Zgodnie z danymi przedstawionymi przez Ministerstwo Finansów do rejestru biegłych
rewidentów wpisanych było 7328 osób (stan na koniec 2011 r.), z czego 3606 aktywnych
zawodowo. W strukturze wiekowej biegłych rewidentów dominowały osoby w wieku 60
i więcej lat (46,93% wszystkich biegłych rewidentów), zaś kolejną najbardziej liczną grupą
wiekową byli biegli rewidenci w wieku od 55 do 59 lat (12,65%). Znaczna część
najstarszych biegłych rewidentów nie jest czynna zawodowo (ponad 50% ogólnej liczby
biegłych rewidentów). Dopiero kolejne według liczebności grupy biegłych rewidentów są
w młodszym wieku: od 35 do 39 lat (11,79%) oraz od 30 do 34 lat (9,88%). Odpowiednie
dane liczbowe przedstawi

Tabela 18. Liczba biegłych rewidentów według wieku w latach 2009–2011 (według stanu na koniec roku)
przedział wiekowy
2009
2010
2011
do 25 lat
0
3
3
0,04%
25–29 lat
105
53
39
0,53%
30–34 lata
636
640
724
9,88%
35–39 lat
710
790
864
11,79%
40–44 lata
331
392
485
6,62%
45–49 lat
338
307
298
4,07%
50–54 lata
667
606
549
7,49%
55–59 lat
1163
1017
927
12,65%
od 60 lat
3784
3670
3439
46,93%
Ogółem
7734
7478
7328
100,00%
w tym czynnych zawodowo
2980
3431
3606
49,21%
Źródło: Ministerstwo Finansów.

Poniższy wykres prezentuje zmiany liczby osób, wpisanych do rejestru i wykonujących
zawód biegłego rewidenta na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat.

115
9000
8000
7000
Liczba biegłych rewidentów w
6000
rejestrze (stan na dzień 31
5000
grudnia danego roku)
4000
Liczba biegłych rewidentów,
3000
którzy wykonywali zawód w
2000
danym roku (stan na dzień 31
grudnia danego roku)
1000
0

*– dane za pierwsze półrocze 2012
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji przekazanych przez Ministerstwo Finansów.

Daje się zauważyć, że na przestrzeni ostatnich czterech lat rośnie liczba osób aktywnie
wykonujących zawód biegłego rewidenta, pomimo że spada liczba osób posiadających
uprawnienia do jego wykonywania. Wskazuje to, że istnieje potencjał do wzrostu
zatrudnienia w zawodzie po zmianie otoczenia instytucjonalnego.
Podsumowując należy oczekiwać, że ograniczenie barier dostępu do zawodu biegłego
rewidenta może wywrzeć pozytywny wpływ na zatrudnienie w branży. Nie jest jednak
możliwe dokładne oszacowanie skali tego efektu.

Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki
Według informacji przekazanych przez podmioty uprawnione do badania sprawozdań
finansowych w sprawozdaniach rocznych P11, spośród 1712 podmiotów 1387 wykonało
badania w roku 2011 (tj. 81% wszystkich podmiotów). Podmioty te wykonały łącznie
27 992 badania, z których 22 877 (tj. 81,2%) stanowiły badania obligatoryjne. Jednostki,
które mają obowiązek poddawania badaniu i ogłaszania sprawozdań finansowych, określa
art. 64 ustawy o rachunkowości. Są to m.in. banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady

52 Zgodnie z art. 47 ustawy o biegłych rewidentach podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych
może być wyłącznie jednostka, w której czynności rewizji finansowej wykonują biegli rewidenci, i wpisana na listę
podmiotów uprawnionych. Możliwe są m.in. następujące formy prawne: biegły rewident prowadzący działalność
gospodarczą we własnym imieniu i na własny rachunek, spółka cywilna, spółka jawna, spółka partnerska, spółka
komandytowa, spółka kapitałowa lub spółdzielnia.

116
reasekuracji, emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu oraz
emitenci zamierzający ubiegać się lub ubiegający się o dopuszczenie do obrotu na jednym
z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego, firmy inwestycyjne,
towarzystwa funduszy inwestycyjnych, powszechne towarzystwa emerytalne, spółki akcyjne,
podmioty spełniające określone kryteria rozmiarów działalności. Odpowiednie dane
liczbowe przedstawi

Tabela 19. Liczba podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz podstawowe
informacje o ich działalności w latach 2009–2011

2009 r.
2010 r.
2011 r.
Liczba podmiotów, które przekazały sprawozdania P11
1 981
1 814
1 712
Liczba podmiotów, które wykonały badania w roku objętym sprawozdaniem
1 429
1 426
1 387
Liczba wykonanych badań
26 569
27 030
27 992
w tym liczba badań obligatoryjnych
21 549
21 959
22 877
Źródło: Ministerstwo Finansów.

Przychody uzyskane przez podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych
w 2011 r. z tytułu wykonywania czynności rewizji finansowej wyniosły 728,5 mln zł, w tym
przychody podmiotów wykonujących czynności rewizji finansowej w jednostkach
zainteresowania publicznego 571,8 mln zł. Art. 2 pkt 4 ustawy o biegłych rewidentach do
jednostek zainteresowania publicznego zalicza m.in. emitentów papierów wartościowych
dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym państwa Unii Europejskiej (z wyłączeniem
jednostek samorządu terytorialnego), banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,
zakłady ubezpieczeń, instytucje pieniądza elektronicznego, otwarte fundusze emerytalne oraz
powszechne towarzystwa emerytalne, określone rodzaje funduszy inwestycyjnych, podmioty
prowadzące działalność maklerską (z wyłączeniem podmiotów prowadzących działalność
wyłącznie w zakresie przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia
instrumentów finansowych lub w zakresie doradztwa inwestycyjnego).
Należy zauważyć, że o ile przekonanie o roli biegłych rewidentów w systemie zapewnienia
bezpieczeństwa obrotu gospodarczego jest bezsporne, o tyle wykrywanie oszustw nie jest

53
Sprawozdanie Komisji Nadzoru Audytowego za 2011 r.,
dostępne
pod
adresem
.
Analogiczne badanie przeprowadziła też w Polsce w 2008 r. firma Deloitte, opierając je
jednak na badaniach ankietowych, nie studiach przypadków. Jego wyniki pozostają zgodne
z tendencjami wykazanymi w badaniu międzynarodowym. Do najefektywniejszych źródeł
informacji o oszustwach należą rutynowe działania nadzorcze, informacje od pracowników
oraz audyt wewnętrzny. Trudna do przecenienia pozostaje też rola przypadku. Audytora
zewnętrznego jako źródło informacji o nadużyciach wskazało jedynie 7,4% respondentów.
Wyniki badania zaprezentowano na rysunku poniżej.















54 ACFE, “Report to the Nations on Occupational Fraud and Abuse”, 2010 Global Fraud Study.