Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym

Art. 1 pkt 5 – zmiana o charakterze redakcyjnym w związku z koniecznością
dostosowania brzmienia art. 16 do zmian definicji zawartych w art. 4 pkt 14 i 15
(zob. uzasadnienie do art. 1 pkt 2 lit. b i c).
Art. 1 pkt 6 lit. a – zmiany przepisów wprowadzone w art. 19 ust. 1 wynikają
z konieczności ujednolicenia nazewnictwa i doprecyzowania zakresu dokumentów
dopuszczających do eksploatacji urządzenia, budowle oraz pojazdy kolejowe,
wydawanych przez Prezesa UTK dla zarządców zwolnionych z obowiązku autoryzacji
bezpieczeństwa.
Art. 1 pkt 6 lit. b – zmiany przepisów wprowadzone w art. 19 ust. 2 wynikają
z konieczności ujednolicenia nazewnictwa i doprecyzowania zakresu dokumentów
dopuszczających do eksploatacji pojazdy kolejowe, wydawanych przez Prezesa UTK
dla przewoźników kolejowych zwolnionych z obowiązku uzyskania certyfikatu
bezpieczeństwa.
Art. 1 pkt 6 lit. c – zmiany przepisów wprowadzone w art. 19 ust. 3 wynikają
z konieczności ujednolicenia nazewnictwa i doprecyzowania zakresu dokumentów
dopuszczających do eksploatacji urządzenia, budowle oraz pojazdy kolejowe,
wydawanych przez Prezesa UTK dla użytkowników bocznic kolejowych.
Art. 1 pkt 7 – nowe przepisy dodane w art. 22f upraszczają i precyzują procedury
dopuszczania do eksploatacji typów budowli i urządzeń przeznaczonych do
prowadzenia ruchu kolejowego, dla których wymagane jest uzyskanie świadectwa
dopuszczenia typu:
1) na sieci kolejowej lub jej części nieobjętej obowiązkiem stosowania TSI;
2) wchodzących w skład podsystemu strukturalnego, nieujętych we właściwej TSI
jako składniki interoperacyjności;
3) objętych odstępstwami od stosowania wymagań zawartych w TSI;
4) ujętych we właściwych TSI jako przypadki szczególne lub punkty otwarte;
5) na bocznicach kolejowych;
6) na infrastrukturze kolejowej obejmującej linie kolejowe o szerokości torów
mniejszej niż 1435 mm;
7) w
metrze;
8) na sieci kolejowej, która jest funkcjonalnie wyodrębniona z systemu kolei
i
przeznaczona tylko na potrzeby pasażerskich przewozów lokalnych, oraz
8

miejskich lub podmiejskich przewoźników kolejowych prowadzących działalność
wyłącznie w obrębie tych sieci kolejowych.
Przepisy te stosuje się również w przypadku dopuszczania do eksploatacji typów
pojazdów kolejowych przeznaczonych do eksploatacji wyłącznie:
1) na bocznicach kolejowych;
2) na infrastrukturze kolejowej obejmującej linie kolejowe o szerokości torów
mniejszej niż 1435 mm;
3) w
metrze;
4) na sieci kolejowej, która jest funkcjonalnie wyodrębniona z systemu kolei
i
przeznaczona tylko na potrzeby pasażerskich przewozów lokalnych, oraz
miejskich lub podmiejskich przewoźników kolejowych prowadzących działalność
wyłącznie w obrębie tych sieci kolejowych.
Przepisy określają: jednostki, które mogą przeprowadzić badania konieczne do
przeprowadzenia w celu dopuszczenia do eksploatacji typu urządzenia lub typu budowli
lub typu pojazdu kolejowego, procedurę dopuszczania do eksploatacji, podmioty, które
mogą wnioskować o wydanie świadectwa dopuszczenia typu do eksploatacji, oraz
organ właściwy w sprawach wydawania świadectw, odmowy ich wydania i cofania
świadectw.
Uproszczenie procedury w porównaniu ze stanem dotychczasowym – w związku
z wątpliwościami interpretacyjnymi, które wynikają z obecnego brzmienia tych
przepisów – polega na doprecyzowaniu obowiązku dopuszczania tylko pierwszego
egzemplarza typu urządzenia lub budowli oraz braku konieczności dopuszczania typu
urządzenia lub budowli ujętych w TSI jako składniki interoperacyjności i objętych
deklaracją WE zgodności lub przydatności do stosowania składnika interoperacyjności.
Ponadto zmieniona procedura jest spójna z procedurą wynikającą z prawa Unii
Europejskiej w zakresie dopuszczania części krajowej podsystemu. Procedura ta polega
na przeprowadzeniu przez jednostkę badawczą procesu certyfikacji, a następnie
wystawieniu przez producenta albo inny podmiot, który zamierza wprowadzić wyrób do
eksploatacji, odpowiedniej deklaracji.
W przypadku typów urządzeń, budowli lub pojazdów wprowadzanych po raz pierwszy
do eksploatacji lub gdy konieczne jest wykonanie prób eksploatacyjnych, świadectwa są
wydawane na czas określony z możliwością wydania kolejnego świadectwa na czas
określony, w przypadku konieczności przedłużenia wykonywanych prób.
9

W odniesieniu do pozostałych przypadków Prezes UTK wydaje świadectwa na czas
nieokreślony.
W projektowanym art. 22f ust. 8 i 9 określono przesłanki cofnięcia świadectw
dopuszczenia do eksploatacji typu. W razie stwierdzenia w toku eksploatacji, że
budowle (urządzenia) określonego typu nie zapewniają wymaganego poziomu
bezpieczeństwa, Prezes UTK wydaje decyzję o cofnięciu świadectwa dopuszczenia do
eksploatacji typu.
Cofnięcie świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu wydanego dla określonego
typu urządzenia (budowli) skutkuje obowiązkiem wycofania z eksploatacji wszystkich
urządzeń (budowli) zgodnych z dopuszczonym typem, bowiem – mając na uwadze
postanowienia projektowanego art. 22f ust. 7 – takie urządzenia (budowle) mogą być
eksploatowane tylko pod warunkiem istnienia ważnego świadectwa potwierdzającego
dopuszczenie do eksploatacji określonego typu urządzeń (budowli).
Oprócz obowiązku wycofania z eksploatacji, projektodawca przewidział w art. 22f ust.
9 konsekwencje związane z obowiązkiem wykupu lub powiadomienia o stwierdzonych
zagrożeniach, różnicując je w zależności od statusu podmiotu, który wprowadził do
eksploatacji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej określony typ budowli
(urządzenia).
Biorąc pod uwagę zawodowy charakter działalności producentów wyrobów
stosowanych w kolejnictwie i ryzyka z tym związane, jak również analogiczne
rozwiązania przewidziane w innych ustawach określających zasady wprowadzania
wyrobów do obrotu [por. art. 31a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881, z późn. zm.)], w decyzji o cofnięciu
świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu wydanego na wniosek producenta,
Prezes UTK może nałożyć na niego obowiązek odkupienia urządzeń (budowli)
zgodnych z typem, dla którego świadectwo dopuszczenia do eksploatacji typu zostało
cofnięte (art. 22f ust. 9 pkt 1).
Przepis art. 22f ust. 9 pkt 2 statuujący obowiązek dokonania powiadomienia
o stwierdzonych zagrożeniach, może być stosowany także do innych oprócz
producenta, podmiotów, które wprowadzają do eksploatacji na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej określony typ budowli (urządzenia) na podstawie świadectwa
dopuszczenia do eksploatacji typu.
10

Projektodawca w przepisie ust. 11 zawarł zastrzeżenie, że dany typ urządzenia lub
budowli wymaga uzyskania świadectwa dopuszczenia typu, o ile nie jest on objęty
deklaracją WE zgodności lub przydatności do stosowania składnika interoperacyjności,
gdyż może zdarzyć się sytuacja, że pojedynczy element zabudowywany w podsystemie
objętym odstępstwem lub nieobjętym zakresem geograficznym stosowania
technicznych specyfikacji interoperacyjności będzie już posiadał deklarację WE
zgodności lub przydatności do stosowania składnika interoperacyjności. W tym
przypadku nie ma konieczności uzyskiwania dla niego świadectwa dopuszczenia typu.
Ponadto w przypadkach, gdy dane typy posiadają już deklaracje WE zgodności lub
przydatności do stosowania składnika interoperacyjności oznacza to, że były
przebadane i są dopuszczone do obrotu. Należy zatem w takich przypadkach dążyć do
eliminacji powtarzania badań, które zostały już przeprowadzone, ograniczania kosztów
dopuszczania do eksploatacji w systemie kolei oraz wprowadzania zasad wzajemnego
uznawania.
Nowo projektowane brzmienie art. 22f ust. 13 daje delegację dla ministra właściwego
do spraw transportu do wydania rozporządzenia w sprawie świadectw dopuszczenia do
eksploatacji na określenie:
1) trybu wydawania, odmowy wydania i cofania świadectw dopuszczenia do
eksploatacji typu;
2) wykazu rodzajów budowli, urządzeń oraz pojazdów kolejowych, dla których
wymagane jest uzyskanie świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu;
3) zakresu
badań technicznych koniecznych do wydania świadectwa dopuszczenia do
eksploatacji typu oraz stwierdzenia zgodności z typem;
4) szczegółowych warunków i trybu wydawania certyfikatów zgodności typu,
certyfikatów zgodności z typem oraz deklaracji zgodności z typem;
5) procedury oceny zgodności z typem;
6) wzoru:

a) świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu,
b) certyfikatu
zgodności typu,
c) certyfikatu
zgodności z typem,
d) deklaracji
zgodności z typem.
Ww. rozporządzenie ma na celu precyzyjne i kompleksowe określenie procedur
dopuszczania do eksploatacji typów urządzeń, budowli oraz pojazdów kolejowych,
11

które nie podlegają dopuszczaniu zgodnie z wymaganiami zawartymi w TSI, oraz
doprowadzenie do ujednolicenia krajowego systemu dopuszczania do eksploatacji
z systemem dopuszczeń opartym na zasadach oceny zgodności i wspólnego rynku.
W przepisach wydanych na podstawie tego upoważnienia zostaną określone tryby
postepowania dla wszystkich uczestników procesu dopuszczania do eksploatacji:
Prezesa UTK, jednostek upoważnionych oraz wnioskodawców oraz zostaną określone
wzory dokumentów, które wydaje każda ze stron zaangażowanych w proces.
Wytyczna do rozporządzenia wydawanego na podstawie ust. 13 zawarta w ust. 14 pkt 3
odnosi się do polskich i europejskich norm, wewnętrznych instrukcji i wymagań
zarządców oraz przewoźników kolejowych, prac naukowych, procedur badawczych
realizowanych przez jednostki uprawnione do badań urządzeń i budowli stosowanych
w kolejnictwie.
Natomiast nowo projektowany art. 22g określa warunki upoważniania jednostek
organizacyjnych wykonujących badania techniczne konieczne do uzyskania świadectw
dopuszczenia do eksploatacji typu, a także stwierdzenia zgodności z typem oraz
wydawaniu certyfikatów zgodności typu i certyfikatów zgodności z typem, ponadto
określa wymagania dla tych jednostek oraz procedury ich upoważniania, cofania
upoważnień i rozszerzania upoważnień. Dodanie tego artykułu spowodowane jest
dotychczasowym brakiem jakichkolwiek przepisów prawnych określających
wymagania dla ww. jednostek oraz ich procedurę wyboru. Ponadto kształt dodanych
przepisów wynika z konieczności stworzenia wymagań zbliżonych do wymagań
stawianych jednostkom notyfikowanym, ponieważ jednostki te będą stosować
procedury badań i certyfikacji zbliżone do procedur WE wskazanych w technicznych
specyfikacjach interoperacyjności.
Art. 1 pkt 8 – uchylono przepisy art. 23 ust. 1, 2 oraz 6–8, które dotychczas określały
zasady i tryb wydawania świadectw dopuszczenia do eksploatacji typu, w związku ze
zmianami w sposobie uzyskiwania tych dokumentów i wprowadzania urządzeń,
budowli i pojazdów kolejowych do eksploatacji na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, które zostały określone w nowo dodawanych art. 22f i 22g.
Art. 1 pkt 9 – dodanie przepisu w art. 23a ust. 1 pkt 3 lit. d wynika z konieczności
dostosowania przepisów ustawy do rozporządzenia (UE) nr 445/2011.
Art. 1 pkt 10 lit. a – nowo projektowane przepisy oraz zmiany w art. 23b
uszczegóławiają procedurę dopuszczania do eksploatacji pojazdu kolejowego
12