Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

Tabela 1. Upowszechnienie wychowania przedszkolnego dzieci w wieku 3–5 lat oraz
odsetek dzieci przebywających w przedszkolach gminnych do 5 godzin dziennie w roku
szkolnym 2012/2013 w podziale na typy i wielkość samorządów.
Odsetek dzieci
Upowszechnienie
przebywających
wychowania
Typ gminy
w przedszkolach
przedszkolnego dzieci
gminnych od
w wieku 3–5 lat
5 godzin
gmina wiejska do 5 000 mieszkańców
51%
66%
gmina wiejska powyżej 5 000 do 7 000 mieszkańców
53%
62%
gmina wiejska powyżej 7 000 mieszkańców
57%
56%
gmina miejsko-wiejska do 5 000 mieszkańców
53%
54%
gmina miejsko-wiejska powyżej 5 000 do 12 000 mieszkańców
58%
57%
gmina miejsko-wiejska powyżej 12 000 mieszkańców
69%
42%
gmina miejska do 5 000 mieszkańców
76%
39%
gmina miejska powyżej 5 000 do 22 000 mieszkańców
77%
28%
gmina miejska powyżej 22 000 mieszkańców
78%
25%
miasto na prawach powiatu bez 12 miast tworzących Unię
Metropolii Polskich
79%
25%
miasta tworzące Unię Metropolii Polskich
87%
14%
Kraj
70%
38%

Tabela 2. Dzieci w wieku 3–5 lat oraz odsetek dzieci przebywających w przedszkolach
gminnych do 5 godzin dziennie w roku szkolnym 2012/2013 w podziale na wielkość
dochodów podatkowych na mieszkańca.
Odsetek dzieci
Upowszechnienie
przebywających
wychowania
Dochodowość
w przedszkolach
przedszkolnego dzieci
gminnych do
w wieku 3–5 lat
5 godzin
15% gmin o najniższym wskaźniku dochodów
podatkowych na mieszkańca
50%
69%

6 Gminy wiejskie: a) do 5 000 mieszkańców stanowią 35% ogółu gmin wiejskich; b) od 5 000 do
7 000 mieszkańców stanowią 27% ogółu gmin wiejskich;
Gminy miejsko-wiejskie: a) do 5 000 mieszkańców stanowią 4% ogółu gmin miejsko-wiejskich; b) od
5 000 do 12 000 mieszkańców stanowią 45% ogółu gmin miejsko-wiejskich;
Gminy miejskie: a) do 5 000 mieszkańców stanowią 10% ogółu gmin miejskich; b) od 5 000 do
22 000 mieszkańców stanowią 42% ogółu gmin miejskich
7 Według wskaźnika dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie (tzw. wskaźnik G na
rok 2013) – zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu
terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526, z późn. zm.).
92

gminy nienależące do 15% gmin o najniższym
oraz do 15% gmin o najwyższym wskaźniku
dochodów podatkowych na mieszkańca
64%
46%
15% gmin o najwyższym wskaźniku dochodów
podatkowych na mieszkańca
81%
22%
Suma końcowa
70%
38%

Jak wynika z powyższych zestawień niski wskaźnik upowszechnienia wychowania
przedszkolnego dzieci 3–5-letnich idzie w parze ze znacznym odsetkiem dzieci
korzystających z przedszkola tylko w ramach bezpłatnego czasu nauczania,
wychowania i opieki. Dotacja z budżetu państwa może być przeznaczona w znacznej
części na rozwój wychowania przedszkolnego w gminach najbardziej potrzebujących
(gminach o najniższym wskaźniku dochodów podatkowych na mieszkańca i małych
gminach wiejskich). Gminy te mają mały odsetek dzieci korzystających z wychowania
przedszkolnego, od rodziców których obecnie pobierane są opłaty, w związku z czym,
zdecydowana większość otrzymanej dotacji będzie mogła być przeznaczona na cele
rozwojowe.

Dzieci 6-letnie w placówkach wychowania przedszkolnego
Kluczowym wydarzeniem dla rozwoju wychowania przedszkolnego dzieci w wieku od
3 do 5 lat będzie objęcie obowiązkiem szkolnym wszystkich dzieci 6-letnich. Można
oczekiwać, że po obniżeniu wieku szkolnego, miejsca przeznaczone obecnie dla dzieci
6-letnich będą mogły być wykorzystane dla przyjęcia dzieci 3-5 letnich. Natomiast
dzieci 6-letnie będą objęte współfinansowaniem z budżetu państwa w ramach części
oświatowej subwencji ogólnej.
W roku szkolnym 2012/2013 do wszystkich placówek wychowania przedszkolnego
uczęszczało 298 095 dzieci 6-letnich, tj. 25% wszystkich dzieci objętych wychowaniem
przedszkolnym.
Bazując na danych z 2012 r., procentowo, najwięcej wolnych miejsc pozostanie
w gminach wiejskich do 5 000 i do 7 000 mieszkańców (30%), najmniej w miastach
należących do Unii Metropolii Polskich (20%). Natomiast ze względu na poziom
dochodów podatkowych na mieszkańca najwięcej miejsc zwolni się w gminach
o najniższym wskaźniku dochodów podatkowych na mieszkańca (31%), a najmniej
w gminach o najwyższym wskaźniku dochodów (22%).
93

Tabela 3. Dzieci 6-letnie objęte wychowaniem przedszkolnym w roku szkolnym
2012/2013 w podziale na typy i wielkość samorządów.
Liczba dzieci 6-
Odsetek 6-latków w stosunku
letnich objętych do wszystkich dzieci objętych
Typ gminy
wychowaniem
wychowaniem
przedszkolnym
przedszkolnym
gmina wiejska do 5 000 mieszkańców
16 047
30%
gmina wiejska powyżej 5 000 do 7 000 mieszkańców
19 999
30%
gmina wiejska powyżej 7 000 mieszkańców
50 517
27%
gmina miejsko-wiejska do 5 000 mieszkańców
616
28%
gmina miejsko-wiejska powyżej 5 000 do 12 000 mieszkańców
17 692
29%
gmina miejsko-wiejska powyżej 12 000 mieszkańców
52 709
25%
gmina miejska do 5 000 mieszkańców
791
26%
gmina miejska powyżej 5 000 do 22 000 mieszkańców
11 806
25%
gmina miejska powyżej 22 000 mieszkańców
38 084
24%
miasta na prawach powiatu bez 12 miast tworzących Unię
Metropolii Polskich
44 232
23%
miasto tworzące Unię Metropolii Polskich
45 602
20%
Kraj
298 095
25%

Tabela 4. Dzieci 6-letnie objęte wychowaniem przedszkolnym w roku szkolnym
2012/2013 w podziale na wielkość dochodów podatkowych na mieszkańca.
Liczba dzieci 6-letnich
Odsetek 6-latków w stosunku do
Dochodowość
objętych wychowaniem
wszystkich dzieci objętych
przedszkolnym
wychowaniem przedszkolnym
15% gmin o najniższym wskaźniku
dochodów podatkowych na mieszkańca
19 307
31%
gminy nienależące do 15% gmin
o najniższym oraz do 15% gmin
o najwyższym wskaźniku dochodów
podatkowych na mieszkańca
161 766
26%
15% gmin o najwyższym wskaźniku
dochodów podatkowych na mieszkańca
117 022
22%
Kraj
298 095
25%



8 j.w.
94


W rzeczywistości należy zakładać, że w gminach, w których już obecnie wskaźnik
upowszechnienia wychowania przedszkolnego dzieci w wielu 3–5 lat jest wysoki,
przejście dzieci 6-letnich do szkół nie przełoży się na zwiększenie się liczby dzieci
3-5-letnich w tym samym wymiarze. Dotyczy to przede wszystkim dużych miast,
w których liczba odchodzących z przedszkoli dzieci 6-letnich pozwoli na pełne
zaspokojenie potrzeb w zakresie wychowania przedszkolnego dzieci w wieku 3–5 lat.
Dla przykładu, gmina miejska Łeba miała w roku szkolnym 2012/2013 wskaźnik
upowszechnienia wychowania przedszkolnego dzieci 3–5 letnich na poziomie 119%,
w tym 100% dla dzieci 3-letnich i 131% dla dzieci 4-letnich. Po przejściu dzieci
6-letnich do szkół nie należy oczekiwać istotnego wzrostu liczby dzieci 3–4-letnich
w przedszkolach, gdyż już teraz jest on bardzo wysoki. Mając powyższe na uwadze,
przeprowadzono analizę możliwego wzrostu wskaźnika upowszechnienia wychowania
przedszkolnego, po odejściu do szkół dzieci 6-letnich, uwzględniającą możliwości
objęcia wychowaniem przedszkolnym dzieci w wieku 3–5 lat na bazie dostępnych
miejsc w roku szkolnym 2012/2013.
W analizie przyjęto graniczny poziom wzrostu upowszechnienia wychowania
przedszkolnego dzieci 3–5-letnich do wartości 96% w poszczególnych gminach, nawet
jeśli liczba miejsc w przedszkolach zwolnionych w wyniku odejścia dzieci 6-letnich
pozwoliłaby na osiągnięcie wyższego wskaźnika upowszechnienia wychowania
przedszkolnego. Wyjątek od tego założenia stanowią samorządy, w których już teraz
wskaźnik upowszechnienia wychowania przedszkolnego przekracza 96% – w tym
przypadku założono, że wskaźnik upowszechnienia wychowania przedszkolnego może
osiągnąć wyższy poziom, równy obecnemu.

Wyniki symulacji prezentowane w
tabelach poniżej nie uwzględniają
prawdopodobnego przekształcenia przez część gmin oddziałów przedszkolnych dla
dzieci 6-letnich w klasy szkolne. Jednocześnie nie uwzględniono ewentualnego
pojawienia się nowych miejsc, w związku z oddawaniem do użytku nowych przedszkoli
lub innych form wychowania przedszkolnego.

9 Wskaźnik upowszechnienia wychowania przedszkolnego przekraczający wartość 100% na poziomie
gminy wynika z większej liczby dzieci uczęszczających do przedszkoli w gminie niż liczba dzieci
zamieszkałych w danej gminie. Zjawisko to dotyczy szczególnie dużych miast, gdzie do przedszkoli
uczęszczają dzieci z gmin sąsiednich.
95


W skali kraju poziom upowszechnienia wychowania przedszkolnego dzieci w wieku
3–5 lat może zwiększyć się z 70% do 87% (o 17 punktów procentowych). Szacuje się,
że największy wzrost upowszechnienia wychowania przedszkolnego w punktach
procentowych (p.p.) zostanie odnotowany w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich (od
18 do 22 p.p.), a najmniej w miastach należących do Unii Metropolii Polskich (o 9 p.p.).
Natomiast, biorąc pod uwagę poziom dochodów podatkowych na mieszkańca
w największym stopniu wskaźnik upowszechnienia wychowania przedszkolnego
zwiększy się w gminach o najniższym wskaźniku dochodów podatkowych na
mieszkańca (o 21 p.p.), a w najmniejszym w gminach o najwyższym wskaźniku
dochodów (o 11 p.p.).
Wyniki analizy w podziale na typ i wielkość samorządu oraz wielkość dochodów
podatkowych na mieszkańca przedstawiają poniższe tabele.

Tabela 5. Symulacja wzrostu wskaźnika upowszechnienia wychowania przedszkolnego
dzieci w wieku 3–5 lat po odejściu dzieci 6-letnich w podziale na typy i wielkość
samorządów.
Upowszechnienie
wychowania
Upowszechnienie
przedszkolnego dzieci
wychowania
Przyrost
Typ samorządu
w wieku 3–5 lat po
przedszkolnego dzieci
(p.p.)
wykorzystaniu
w wieku 3–5 lat
wolnych miejsc po
6-latkach
gmina wiejska do 5 000 mieszkańców
51%
71%
20%
gmina wiejska powyżej 5 000 do 7 000
mieszkańców
53%
73%
20%
gmina wiejska powyżej 7 000 mieszkańców
57%
76%
19%
gmina miejsko-wiejska do 5 000 mieszkańców
53%
71%
18%
gmina miejsko-wiejska powyżej 5 000 do 12 000
mieszkańców
58%
81%
22%
gmina miejsko-wiejska powyżej 12 000
mieszkańców
69%
90%
21%
gmina miejska do 5 000 mieszkańców
76%
92%
17%
gmina miejska powyżej 5 000 do 22 000
mieszkańców
77%
93%
16%
96