Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw

i dodatkowego). Ubezpieczeni, którzy podejmą decyzję o wykorzystywaniu urlopów na
podstawie jednego wniosku i zmienią ją w trakcie pobierania zasiłku, rezygnując
z dalszego jego pobierania – otrzymają jednorazowe wyrównanie. Zasada ta będzie
stosowana również w przypadku dzielenia się opieką nad małym dzieckiem przez
obydwoje rodziców. Tak więc rezygnacja z ww. urlopów przez ojca dziecka,
kontynuującego sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, po wykorzystaniu pewnej
części urlopu przez matkę dziecka skutkowałaby wypłatą wyrównania do 100%
podstawy wymiaru zasiłków obydwojga rodziców, proporcjonalnie do części
wykorzystanych przez nich urlopów (macierzyńskiego i dodatkowego).
W związku ze zmianą w projektowanej ustawie regulacji Kodeksu pracy w zakresie
urlopu macierzyńskiego, który można wykorzystać przed porodem i określeniem jego
maksymalnego poziomu do nie więcej niż 6 tygodni przed porodem (obecnie określony
jest minimalny wymiar urlopu – co najmniej 2 tygodnie) proponuje się zrezygnowanie
z przepisu, zgodnie z którym kobiecie, która urodziła dziecko w trakcie urlopu
wychowawczego za ww. okres nie wypłaca się zasiłku macierzyńskiego. Proponuje się,
by zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia kolejnego dziecka w trakcie urlopu
wychowawczego przysługiwał od pierwszego dnia.
Wszystkie rozwiązania, dotyczące zasiłków macierzyńskich, dotyczą zarówno
pracowników jak i pozostałych osób, które objęte są ubezpieczeniem chorobowym
obowiązkowo lub które do tego ubezpieczenia przystąpiły dobrowolnie (art. 3 pkt 1
ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa), z wyjątkiem rozwiązania, dotyczącego
możliwości łączenia okresu przebywania na dodatkowym urlopie macierzyńskim lub na
urlopie rodzicielskim z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego któregoś
z tych urlopów, na zasadach określonych w Kodeksie pracy.
W obecnym stanie prawnym, zgodnie z ustawą z dnia 25 czerwca 1999 r.
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa, zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która urodziła
dziecko w czasie ubezpieczenia chorobowego. Stąd też w przypadku matki
niepodlegającej ubezpieczeniu chorobowemu (funkcjonariuszki tzw. służb
mundurowych) prawa do tego zasiłku nie ma ojciec dziecka, mimo, że podlega
ubezpieczeniu chorobowemu (pracownik). Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom
równego traktowania rodziców, pod rządami projektowanej nowelizacji Kodeksu pracy,
15

zaproponowano zapisy umożliwiające pobranie zasiłku macierzyńskiego przez
pracownika-ojca dziecka, w przypadku gdy matka dziecka będąca funkcjonariuszem
służb mundurowych zrezygnuje z części przysługujących jej uprawnień do urlopu
macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu
macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu
rodzicielskiego (projektowany art. 29 ust. 4a tej ustawy).
Zmiany w przepisach innych ustaw
W związku z projektowanymi zmianami w Kodeksie pracy oraz w ustawie
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa konieczne jest także dokonanie zmian w innych ustawach, w tym
regulujących sytuację funkcjonariuszy służb mundurowych i żołnierzy zawodowych.
Zmiany w ustawach dotyczących funkcjonariuszy służb mundurowych i żołnierzy
zawodowych zmierzają do określenia sytuacji prawnej tych osób w zakresie uprawnień
związanych z pełnieniem funkcji rodzicielskich oraz wysokością należności
otrzymywanych w czasie urlopów związanych z tą funkcją w sposób analogiczny do
sytuacji pracowników kształtowanej przepisami projektowanej ustawy. Chodzi tu
zwłaszcza o określenie wysokości uposażenia funkcjonariuszy służb mundurowych
i żołnierzy zawodowych w okresie urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu
macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu
na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w wysokości
analogicznej do wysokości zasiłku macierzyńskiego, otrzymywanego w czasie takich
urlopów przez pracowników, a także o wprowadzenie zasady wyrównywania
wysokości tego uposażenia w przypadku rezygnacji z całości lub z części dodatkowego
urlopu macierzyńskiego (dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego)
lub z całości urlopu rodzicielskiego w razie korzystania z takich urlopów na podstawie
jednego wniosku.
Ponadto zmiany w tych ustawach polegają na:
– uzupełnieniu przepisów określających ochronę stosunku służby w taki sposób, aby
obejmowała ona czas korzystania ze wszystkich rodzajów urlopów związanych
z pełnieniem funkcji rodzicielskich,
– umożliwieniu zatrudniania pracownika na podstawie umowy o pracę na czas
określony w celu zastępstwa funkcjonariuszy niektórych służb korzystających
z urlopów związanych z pełnieniem funkcji rodzicielskich.
16

(art. 3, 4, 5, 11, 12, 13, 17, 18, 21 i 22 projektowanej ustawy)
Zmiany w pozostałych ustawach obejmują zmiany:
1) w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97,
poz. 974, z późn. zm.) – projektowana zmiana do art. 66 ust. 1 ma charakter
porządkujący i polega na rozszerzeniu katalogu przesłanek, na mocy których
nauczyciele będą uprawnieni do urlopu uzupełniającego o niewykorzystanie urlopu
wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu
dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
urlopu na warunkach urlopu
macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego,
(art. 2 projektowanej ustawy)
2) w ustawie z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66, z późn. zm.) –
projektowane zmiany w art. 5 polegają na tym, aby nie uwzględniać przy ustalaniu
podstawy wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej zmniejszenia wysokości
uposażenia pobieranego przez żołnierza w związku z przebywaniem na urlopie
macierzyńskim, dodatkowym urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu
macierzyńskiego, dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz
urlopie rodzicielskim,
(art. 6 projektowanej ustawy)
3) w ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy
Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby
Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura
Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży
Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67,
z późn. zm.) – projektowane zmiany w art. 5 polegają na tym, aby nie uwzględniać
przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej zmniejszenia
wysokości uposażenia pobieranego przez policjanta, strażaka i funkcjonariusza
w związku z przebywaniem na urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie
macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowym
urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopie rodzicielskim,
(art. 7 projektowanej ustawy)

17

4) w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721,
z późn. zm.) – projektowana zmiana do art. 21 ust. 5 umożliwi wyłączanie osób
sprawnych przebywających na urlopach rodzicielskich ze stanu zatrudnienia, od
osiągnięcia którego zależy podleganie obowiązkowi wpłat na Państwowy Fundusz
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i wysokość tych wpłat. Zmiana ta będzie
korzystna dla pracodawców, którzy nie poniosą w tym zakresie negatywnych
konsekwencji w wyniku korzystania przez pracowników z urlopów rodzicielskich.
Będzie to korzystne również dla tych pracowników, ponieważ korzystanie
z urlopów nie będzie uznawane za czynnik zniechęcający pracodawców do
zatrudniania pracowników będących rodzicami,
(art. 8 projektowanej ustawy)
5) w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.) – projektowana zmiana ma na
celu uzupełnienie katalogu urlopów wymienionych w art. 9 ust. 6b tej ustawy, które
łączone z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu,
powodują objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowymi z obu
tytułów (tj. zarówno pracy, jak i urlopu),
(art. 9 projektowanej ustawy)
6) w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.) – projektowane zmiany
brzmienia ust. 4d i wprowadzenie nowego ust. 4g do art. 33 tej ustawy mają na celu
zapewnienie możliwości pozostania w statusie bezrobotnych po urodzeniu dziecka
także w okresie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu
na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego – celem
możliwości pobierania wydłużonego zasiłku dla bezrobotnych. Pobieranie zasiłku
dla bezrobotnych możliwe jest bowiem jedynie w sytuacji pozostawania w statusie
bezrobotnego, natomiast zgodnie z generalną zasadą bezrobotny musi pozostawać
w stanie gotowości do podjęcia zatrudnienia. Bez wprowadzenia projektowanego
uregulowania o charakterze lex specialis kobieta po urodzeniu dziecka, a także
kobieta/meżczyzna po wzięciu dziecka na wychowanie z uwagi na sprawowanie
opieki nad dzieckiem i tym samym pozostawanie w stanie braku gotowości do
18

podjęcia pracy – także w okresie urlopu rodzicielskiego – zostaliby pozbawieni
statusu bezrobotnego.
Natomiast projektowana zmiana art. 104a tej ustawy ma na celu uzupełnienie
katalogu urlopów wymienionych w tym przepisie o urlop na warunkach urlopu
macierzyńskiego, dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlop
rodzicielski. Przepis ten dotyczy zwolnienia pracodawców z obowiązku opłacania
składek na Fundusz Pracy za pracowników powracających z urlopów związanych
z urodzeniem dziecka,
(art. 14 projektowanej ustawy)
7) w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U.
z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.) proponuje się zmianę brzmienia art. 109
ust. 2 tej ustawy. Zmiana ta ma na celu uzupełnienie katalogu urlopów
wymienionych w tym przepisie o dodatkowy urlop macierzyński, urlop na
warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowy urlop na warunkach urlopu
macierzyńskiego, urlop ojcowski i urlop rodzicielski. Przepis ten dotyczy sposobu
obliczania średniorocznego zatrudnienia,
(art. 15 projektowanej ustawy)
8) w ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U.
z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.) proponuje się zmianę brzmienia art. 132 ust. 4,
art. 151 ust. 1 pkt 7 lit. c oraz art. 201 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Zmiany te mają na
celu uzupełnienie katalogu urlopów wymienionych w tych przepisach w taki
sposób, aby obejmowały one wszystkie urlopy związane z pełnieniem funkcji
rodzicielskich. W związku z tym konieczne będzie także wydanie nowych aktów
wykonawczych na podstawie znowelizowanych art. 151 ust. 1 i art. 201 ust. 1 tej
ustawy. Proponuje się zatem, aby dotychczasowe akty wykonawcze wydane na
podstawie tych przepisów zachowały moc nie dłużej niż przez okres 6 miesięcy od
dnia wejścia w życie projektowanej ustawy,
(art. 16 i art. 33 projektowanej ustawy)
9) w ustawie z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. Nr 158, poz. 1121, z późn. zm.) proponuje
się zmianę brzmienia art. 9a tej ustawy. Zmiana ta ma na celu uzupełnienie
katalogu urlopów wymienionych w tym przepisie o urlop na warunkach urlopu
macierzyńskiego, dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlop
19