Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

Urlop rodzicielski
Projektowana ustawa przewiduje wprowadzenie nowego uprawnienia
związanego z pełnieniem funkcji rodzicielskich, tj. urlopu rodzicielskiego. Proponuje się,
określić jeden wymiar takiego urlopu - do 26 tygodni - niezależnie od liczby dzieci
urodzonych przy jednym porodzie. Projekt nie przewiduje zróżnicowania wymiaru urlopu
rodzicielskiego w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Nie jest to
konieczne, bowiem zachowane zostanie dotychczasowe znaczne zróżnicowanie
wymiaru zarówno podstawowego, jak i dodatkowego urlopu macierzyńskiego w
zależności od tego, czy w czasie jednego porodu urodziło się jedno, czy też więcej dzieci.
Proponuje się przyjęcie zasady, zgodnie z którą korzystanie z urlopu rodzicielskiego
byłoby możliwe wyłącznie bezpośrednio po wykorzystaniu pełnego wymiaru
dodatkowego urlopu macierzyńskiego (pełnego wymiaru dodatkowego urlopu na
warunkach urlopu macierzyńskiego). Z urlopu rodzicielskiego mogliby korzystać
pracownica- matka dziecka, a także pracownik- ojciec dziecka (albo przyszli rodzice adopcyjni)
- na równych prawach.
Ze względu na proponowany, stosunkowo długi wymiar tego urlopu, projekt
zakłada możliwość korzystania z urlopu rodzicielskiego jednorazowo albo w częściach, nie
więcej niż trzech, z których każda nie mogłaby być krótsza niż 8 tygodni, przypadających
bezpośrednio jedna po drugiej. Takie zasady wykorzystania urlopu rodzicielskiego uczynią to
uprawnienie elastycznym dla rodziców dziecka. Proponuje się bowiem, aby możliwe było
wykorzystanie urlopu rodzicielskiego jednorazowo w pełnym lub w niepełnym
wymiarze, a także w częściach przez jednego z rodziców dziecka, jak i podzielenie się tym
uprawnieniem, także w pełnym lub w niepełnym wymiarze między rodzicami dziecka i
wykorzystywanie go maksymalnie w trzech częściach, z których każda nie mogłaby być
krótsza niż 8 tygodni. Ograniczenie liczby części, w których urlop rodzicielski mógłby być
wykorzystywany, a także określenie minimalnego wymiaru każdej z tych części - ma na
celu zapewnienie pracodawcom zatrudniającym pracowników, którzy korzystaliby z
urlopu rodzicielskiego, odpowiednich warunków do organizacji procesu pracy.
Proponuje się, aby urlop rodzicielski był udzielany na pisemny wniosek pracownika
składany pracodawcy z co najmniej 14 dniowym wyprzedzeniem. Pracodawca byłby
obowiązany do uwzględnienia wniosku pracownika. Konieczność zachowania przez
pracownika odpowiednio długiego okresu wyprzedzenia na złożenie wniosku o
udzielenie urlopu rodzicielskiego, a także obowiązek pracodawcy uwzględnienia takiego
wniosku pracownika - powinny zapewnić obu stronom stosunku pracy odpowiednie
warunki do realizacji swoich zadań. Ponadto proponuje się, w celu zapewnienia realizacji
zasady udzielania urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po dodatkowym urlopie
macierzyńskim (po dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego), aby
we wniosku dotyczącym udzielenia urlopu rodzicielskiego pracownik był obowiązany
wskazać termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego (dodatkowego urlopu
na warunkach urlopu macierzyńskiego). Podobnie, w przypadku zamiaru
wykorzystywania urlopu rodzicielskiego w częściach, pracownik wnioskujący o kolejną
część takiego urlopu byłby obowiązany wskazać we wniosku termin zakończenia
poprzedniej części urlopu.
Projekt przewiduje stosowanie do urlopu rodzicielskiego w sposób odpowiedni
przepisów art. 45 § 3, art. 47, art. 50 § 5, art. 57 § 2, art. 163 § 3, art. 165 pkt 4, art. 166 pkt 4, art. 177, art. 180 § 6'-
7, art. 1801 § 2 zdanie pierwsze, art. 182 zdanie pierwsze, art. 1821 § 5 i 6, art. 183' § 1 i art. 183".
Zapewni to objęcie pracowników korzystających z urlopu rodzicielskiego porównywalnymi
gwarancjami, jakimi są obecnie objęci pracownicy korzystający z pozostałych
uprawnień rodzicielskich.
Zmianą o charakterze porządkowym jest propozycja uzupełnienia art. 189' Kodeksu
pracy o powołanie w nim nowego art. 182 a Kodeksu pracy, dotyczącego urlopu
rodzicielskiego. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni zasadnym jest, aby
w tym samym czasie z urlopu rodzicielskiego mógł korzystać tylko jeden z uprawnionych
pracowników. (art. 182 a i art. 189 Kodeksu pracy - art. 1 pkt 3 i pkt 8 projektowanej ustawy)
Korzystanie z urlopów związanych z urodzeniem się dziecka - na wniosek
pracownicy składany przed przewidywana data porodu
Proponuje się przyznać pracownicy prawo zadeklarowania, przed przewidywaną datą
porodu, że zamierza ona korzystać, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim z
dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po

wykorzystaniu takiego urlopu, z urlopu rodzicielskiego, także w pełnym wymiarze. W
takim przypadku pracownica byłaby uprawniona do złożenia jednego wniosku o udzielenie
obu tych urlopów. Proponuje się, aby uprawniona pracownica mogła wystąpić z takim
wnioskiem w terminie co najmniej 14 dni przed przewidywaną datą porodu. W
przypadku wyboru przez pracownicę takiej formy korzystania z urlopów związanych z
urodzeniem się dziecka - proponuje się stosowanie wszystkich przepisów Kodeksu pracy
dotyczących urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu
rodzicielskiego z modyfikacjami, których zakres jest konieczny ze względu na
jednorazowe, udzielenie tych urlopów i proponowane przyznanie pracownicy prawa
rezygnacji z korzystania z tych urlopów w całości lub w części.

W związku z tym projekt zakłada możliwość rezygnacji przez pracownicę z
wykorzystania dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub z korzystania z tego urlopu w
pełnym wymiarze. W takim przypadku dodatkowy urlop macierzyński lub jego część
mogłaby być udzielona pracownikowi- ojcu wychowującemu dziecko. Zarówno
rezygnacja z urlopu lub jego części przez pracownicę, jak i przejęcie tego uprawnienia przez
pracownika- ojca wychowującego dziecko - wymagałoby złożenia pisemnego wniosku,
z zachowaniem 7 dniowego wyprzedzenia. Taki wniosek byłby wiążący dla
pracodawcy.
Proponuje się także, aby pracownica mogła zrezygnować z wykorzystania
urlopu rodzicielskiego lub korzystania z tego urlopu w pełnym wymiarze. Także w takim
przypadku z urlopu rodzicielskiego lub jego części mógłby korzystać pracownik- ojciec
wychowujący dziecko. Projekt zakłada, że taka modyfikacja korzystania z urlopu
rodzicielskiego wymagałaby pisemnego wniosku rodziców dziecka, składanego z co
najmniej 7 dniowym wyprzedzeniem. Wniosek byłby wiążący dla pracodawcy.
Powyższe propozycje wychodzą naprzeciw oczekiwaniom uelastycznienia zasad
korzystania z urlopów związanych z rodzicielstwem i potrzebie większego zaangażowania
ojca dziecka w opiekę nad nim.
Ze względu na to, że projektowana ustawa przewiduje regulacje dotyczące
wykorzystywania dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w częściach,
określając ich liczbę i wymiar - proponuje się, aby zasady te stosowano odpowiednio w
przypadku rezygnacji przez pracownicę z korzystania z dodatkowego urlopu
macierzyńskiego albo z urlopu rodzicielskiego lub z części takich urlopów.
Projektowana ustawa przyznaje analogiczne uprawnienia przyszłym rodzicom
adopcyjnym. (art. 179'-1795 i art. 1824 Kodeksu pracy - art. 1 pkt 1 i pkt 5 projektowanej ustawy)

Zmiany w przepisach o zasiłkach z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa
Zgodnie z nowelizacją zasiłek macierzyński będzie przysługiwał również w przypadku
korzystania przez ubezpieczonego z zasiłku macierzyńskiego przez okres określony
przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego. Miesięczny zasiłek
macierzyński za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego
będzie wynosił:
a) 60% podstawy wymiaru zasiłku, przy zasiłku macierzyńskim w okresie
odpowiadającym okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu dodatkowego na 100 %
podstawy wymiaru, albo

b) 80% podstawy wymiaru zasiłku w przypadku ubezpieczonej, która we wniosku
przed przewidywaną datą porodu wystąpi o udzielenie jej bezpośrednio po zasiłku
macierzyńskim, dodatkowego zasiłku macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a
bezpośrednio po takim zasiłku - zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu
rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Zasiłek macierzyński za okres odpowiadający
okresowi urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wyżej
opisanym przypadku - będzie wynosił 80% podstawy wymiaru,

c) w przypadku, gdy ubezpieczona, która we wniosku złożonym przed
przewidywaną datą porodu wystąpiła o udzielenie jej bezpośrednio po zasiłku
macierzyńskim, dodatkowego zasiłku macierzyńskiego za okres dodatkowego urlopu
macierzyńskiego pełnym wymiarze, a bezpośrednio po takim zasiłku, zasiłku za okres
urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, zrezygnuje z zasiłku za okres
dodatkowego macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze lub z zasiłku za
okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze i nie skorzysta z prawa do tych
zasiłków ubezpieczony - ojciec dziecka, wówczas proponuje się wyrównanie
wypłaconej kwoty zasiłków macierzyńskich w wysokości 80% podstawy wymiaru do
% podstawy wymiaru za wykorzystany okres pobierania zasiłków, w formie
wypłaty.
Przyjęte rozwiązania chroniłyby poziom wypłacanych zasiłków macierzyńskich w
przypadku zmiany sytuacji życiowej kobiety, która przed porodem zdecydowała się na
skorzystanie z prawa do przysługujących zasiłków z tytułu urodzenia (przysposobienia)
dziecka, a więc za okres urlopu macierzyńskiego i dodatkowego. Propozycja ta ma więc
na celu ochronę ubezpieczonych, które z różnych względów zmieniły swoją decyzję o
okresie opieki nad dzieckiem i nie różnicuje ich sytuacji w odniesieniu do kobiet, które
sukcesywnie podejmować będą decyzje o korzystaniu z zasiłków macierzyńskich (za
okresy odpowiadające okresowi urlopu macierzyńskiego i dodatkowego). Kobiety, które
podejmą decyzję przed porodem i zmieniają w trakcie pobierania zasiłku, rezygnując z dalszego
jego pobierania - otrzymają jednorazowe wyrównanie.
Wszystkie rozwiązania, dotyczące zasiłków macierzyńskich, dotyczą zarówno
pracowników jak i pozostałych osób, które objęte są ubezpieczeniem chorobowym
obowiązkowo lub które do tego ubezpieczenia przystąpiły dobrowolnie (art. 3 pkt 1 ustawy z
dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa), z wyjątkiem rozwiązania, dotyczącego możliwości łączenia
okresu przebywania na dodatkowym urlopie macierzyńskim lub na urlopie rodzicielskim
z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego któregoś z tych urlopów, na zasadach