Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

oraz urlopu wychowawczego. Pracownicy, także pod dniu wejścia w życie projektowanej
ustawy, mogliby zatem korzystać z powyższych urlopów - na obecnie obowiązujących
zasadach.
Projektowane zmiany mają umożliwić sprawowanie opieki nad małym
dzieckiem w okresie pierwszego roku jego życia, poprzez umożliwienie pracownicy-
matce dziecka i pracownikowi -ojcu dziecka korzystania, tak jak dotychczas, z urlopu
macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z nowej instytucji urlopu
rodzicielskiego. Łączny wymiar tych urlopów wyniesie 52 tygodnie, w przypadku
urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, natomiast w przypadku porodów
mnogich wymiar ten wyniesie od 65 do 71 tygodni, w zależności od liczby dzieci urodzonych
przy jednym porodzie.
Proponuje się przyjęcie takich rozwiązań prawnych, które - w większym niż
dotychczas stopniu - umożliwią rodzicom dziecka dzielenie się uprawnieniem do
dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a także dzielenie się nowym uprawnieniem, tj. urlopem
rodzicielskim. Taka regulacja powinna sprzyjać częstszemu podejmowaniu obowiązków
związanych z opieką nad małym dzieckiem przez ojca dziecka, zgodnie z decyzją obojga
rodziców, podejmowaną z uwzględnieniem ich sytuacji rodzinnej, a także zawodowej.
Wydłużenie okresu płatnych urlopów związanych z opieką nad małym dzieckiem nie
służy zatem wydłużeniu okresu nieobecności w pracy pracownicy-matki dziecka, ale
przede wszystkim ma umożliwić rozłożenie w dłuższym okresie czasu obowiązków
rodzicielskich na oboje rodziców dziecka.
W projekcie proponuje się także przyznanie pracownicy prawa do zadeklarowania,
jeszcze przed przewidywaną datą porodu, że zamierza ona korzystać, bezpośrednio po
urlopie macierzyńskim, z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a
bezpośrednio po takim urlopie, z urlopu rodzicielskiego, także w pełnym wymiarze. W
przypadku takiej deklaracji udzielano by, na podstawie jednego wniosku, urlopu na łączny
okres obejmujący urlop macierzyński, dodatkowy urlop macierzyński i urlop rodzicielski.
Zmiany w zakresie dodatkowego urlopu macierzyńskiego
1. Proponuje się podwyższyć, od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy, tj. od dnia 10
czerwca 2013 r., wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego i określić go na poziomie,
który miałby obowiązywać, zgodnie z obecnym stanem prawnym, dopiero od dnia 1
stycznia 2014 r.
W tym celu proponuje się, aby wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego
wynosił: do 6 tygodni, w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie i do
8 tygodni, w przypadku porodu mnogiego. (art. 182 § 1 Kodeksu pracy i art. 1 pkt 2
projektowanej ustawy)
2. Proponuje się przyznać obojgu rodzicom prawo do skorzystania z dodatkowego
urlopu macierzyńskiego - na równych prawach.
W tym celu proponuje się uchylenie art. 182" Kodeksu pracy, który obecnie określa, w
jakich przypadkach pracownik- ojciec wychowujący dziecko może korzystać z
dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz przyjęcie zasady redagowania przepisów
dotyczących dodatkowego urlopu macierzyńskiego z wykorzystaniem określenia
„pracownik", co przesądza, że projektowane przepisy będą adresowane zarówno do
pracownika- ojca dziecka, jak i pracownicy- matki dziecka. Taka redakcja przepisów
występuje już obecnie w odniesieniu do urlopu wychowawczego, z którego może
korzystać zarówno pracownica- matka dziecka, jak i pracownik- ojciec dziecka. (art. 182
Kodeksu pracy - art. 1 pkt 2 projektowanej ustawy art. 1 pkt 4 projektowanej ustawy)
3. Proponuje się zmienić niektóre dotychczasowe zasady korzystania z dodatkowego
urlopu macierzyńskiego, zachowując regulacje dotyczące: możliwości korzystania z tego
urlopu jedynie w terminie przypadającym bezpośrednio po urlopie macierzyńskim,
oraz możliwości łączenia korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego z
wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu.
Projekt zakłada możliwość korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego
jedynie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Dodatkowy urlop macierzyński mógłby
być wykorzystywany jednorazowo lub w częściach, nie więcej niż dwóch, w wymiarze
tygodnia lub wielokrotności tygodnia, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej.
Takie zasady wykorzystywania dodatkowego urlopu macierzyńskiego zapewnią
możliwość sprawowania nieprzerwanej opieki nad małym dzieckiem przez łączny okres
26 tygodni, obejmujący urlop macierzyński w podstawowym i dodatkowym wymiarze,
a w przypadku porodów mnogich - przez łączny okres od 39 do 45 tygodni, także
obejmujący urlop macierzyński w podstawowym i dodatkowym wymiarze.
Uelastycznieniu korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego służy natomiast
projektowane rozwiązanie, zgodnie z którym dodatkowy urlop macierzyński mógłby być
wykorzystywany w dwóch częściach, co na podstawie obecnie obowiązujących
rozwiązań prawnych nie jest możliwe, a także propozycja pełnej dostępności korzystania z
tego urlopu zarówno przez pracownicę- matkę dziecka, jak i pracownika- ojca dziecka.
Możliwe zatem będzie zarówno wykorzystanie pełnego wymiaru dodatkowego urlopu
macierzyńskiego lub tylko jednej jego części przez jednego z rodziców, jak i podzielenie się
tym urlopem między rodzicami dziecka.
Proponuje się przy tym zachowanie dotychczasowej zasady, zgodnie z którą jeżeli oboje
rodzicie lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, w tym samym czasie z uprawnienia do
dodatkowego urlopu macierzyńskiego może korzystać tylko jedno z nich. (art. 182 § 2 i art.
189 Kodeksu pracy - art. 1 pkt 2 i pkt 8 projektowanej ustawy)
W projekcie proponuje się, aby - tak jak dotychczas - dodatkowy urlop macierzyński
był udzielany na pisemny wniosek pracownika, wiążący pracodawcę, składany w
terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. W celu
zapewnienia realizacji zasady udzielania dodatkowego urlopu macierzyńskiego wyłącznie
w terminie przypadającym bezpośrednio po urlopie macierzyńskim proponuje się, aby
we wniosku o dodatkowy urlop macierzyński określano termin zakończenia urlopu
macierzyńskiego. Podobnie zachowaniu zasady ciągłości służy propozycja, zgodnie z
którą w przypadku wykorzystywania dodatkowego urlopu w dwóch częściach, we
wniosku należy określić termin zakończenia pierwszej części takiego urlopu. (art. 182 § 3 i 4
Kodeksu pracy - art. 1 pkt 2 projektowanej ustawy)

Proponuje się także zachowanie dotychczasowych zasad łączenia korzystania z
dodatkowego urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy
udzielającego urlopu. Pracownik mający taki zamiar mógłby, podobnie jak w
obecnym stanie prawnym, podjąć taką pracę składając pracodawcy udzielającemu
dodatkowego urlopu macierzyńskiego pisemny wniosek w tej sprawie, w terminie nie
krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. We wniosku pracownik
wskazywałby wymiar czasu pracy (nie wyższy niż połowa pełnego wymiaru czasu
pracy), a także okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z dodatkowego urlopu
macierzyńskiego z wykonywaniem pracy. Taki wniosek byłby wiążący dla
pracodawcy. (art. 1821 § 5 i 6 Kodeksu pracy - art. 1 pkt 6 lit a projektowanej ustawy)
Proponuje się zachować obecny katalog przepisów Kodeksu pracy stosowany
odpowiednio w przypadku dodatkowego urlopu macierzyńskiego (art. 45 § 3, art. 47, art. 50 §
5, art. 57 § 2, art. 163 § 3, art. 165 pkt 4, art. 166 pkt 4, art. 177, art. 180 § 61- 7, art. 180 § 2, art. 183 § 1),
uzupełniając go jedynie o odpowiednie stosowanie art. 182 zdanie pierwsze Kodeksu pracy, co
oznaczałoby, że w przypadku rezygnacji w czasie dodatkowego urlopu macierzyńskiego
z wychowywania dziecka i oddania go innej osobie w celu przysposobienia lub do domu
małego dziecka, pracownikowi nie przysługiwałaby część dodatkowego urlopu
macierzyńskiego przypadająca po dniu oddania dziecka. Nie znajduje bowiem
uzasadnienia korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w przypadku
zaprzestania sprawowania opieki nad dzieckiem. (art. 182 § 7 Kodeksu pracy - art. 1 pkt 2
projektowanej ustawy)

Zmiany w zakresie dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego
1. Proponuje się podwyższyć, od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy, tj. od dnia 10
czerwca 2013 r., wymiar dodatkowego urlopu na warunkach urlopu
macierzyńskiego i określić go na poziomie, który miałby obowiązywać, zgodnie z
obecnym stanem prawnym, dopiero od dnia 1 stycznia 2014 r.
W tym celu proponuje się, aby wymiar dodatkowego urlopu na warunkach urlopu
macierzyńskiego wynosił: do 6 tygodni, w przypadku przyjęcia na wychowanie
jednego dziecka, do 8 tygodni, w przypadku jednoczesnego przyjęcia na wychowanie
więcej niż jednego dziecka i do 3 tygodni, w przypadku przyjęcia na wychowanie
starszego dziecka. (art. 183 § 3 Kodeksu pracy - art. 1 pkt 4 projektowanej ustawy).
2. Proponuje się, aby nadal obowiązywała zasada, że korzystanie z dodatkowego urlopu na
warunkach urlopu macierzyńskiego odbywa się na takich samych zasadach, jak
korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego. W tym celu proponuje się
utrzymanie obecnego katalogu przepisów stosowanych odpowiednio do
dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 45 § 3, art. 47, art. 50 § 5, art. 57
§ 2, art. 163 § 3, art. 165 pkt 4, art. 166 pkt 4, art. 177, art. 180 § 61 - 7, art. 1801 § 2, art. 1821 § 2-6 i art. 183'
§ 1). Zmiana tego katalogu w zakresie art. 182 , polegająca na powołaniu § 2-6 tego artykułu, a nie,
jak dotychczas, § 2-5, ma jedynie charakter porządkowy i jest spowodowana
nadaniem w projektowanej ustawie nowego brzmienia art. 182 Kodeksu pracy (będzie
się on składać z 7, a nie z 6 paragrafów). Ponadto proponuje się przyznać prawo do urlopu
rodzicielskiego pracownikowi, który wykorzystał pełny wymiar dodatkowego urlopu
na warunkach urlopu macierzyńskiego. Taki pracownik mógłby korzystać z urlopu
rodzicielskiego bezpośrednio po dodatkowym urlopie na warunkach urlopu
macierzyńskiego, podobnie jak bezpośrednio po dodatkowym urlopie macierzyńskim
będzie możliwość korzystania z urlopu rodzicielskiego. Zasadne jest zatem, aby do takiego
pracownika stosować odpowiednio przepisy o urlopie rodzicielskim. (art. 183 § 4 i 5 Kodeksu
pracy - art. 1 pkt 6 projektowanej ustawy)
Ponadto, proponuje się uzupełnienie art. 1891 Kodeksu pracy, o powołanie w tym
przepisie art. 183 § 3 Kodeksu pracy, co oznaczałoby, że jeżeli oboje przyszli rodzice adopcyjni
pozostają w zatrudnieniu, z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego
może w tym samym czasie korzystać tylko jedno z nich. Taka zasada obecnie obowiązuje
w przypadku dodatkowego urlopu macierzyńskiego, zatem powinna odnosić się
także do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. (art. 1891
Kodeksu pracy - art. 1 pkt 8 projektowanej ustawy)