Rządowy projekt ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej

strażników gminnych (miejskich) (Dz. U. Nr 220, poz. 1719) oraz rozporządzeniu
Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków,
trybu i sposobu postępowania w przypadku użycia broni palnej bojowej przez
strażników gminnych (miejskich) (Dz. U. Nr 215, poz. 2185);
5) w ustawie z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r.
Nr 145, poz. 1221, z późn. zm.) oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia
30 czerwca 1998 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobów użycia przez
pracowników ochrony środków przymusu bezpośredniego (Dz. U. Nr 89, poz. 563)
oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 1998 r. w sprawie
szczegółowych warunków i sposobu postępowania pracowników ochrony przy
użyciu broni palnej (Dz. U. Nr 86, poz. 543);
6) w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. o andarmerii Wojskowej i wojskowych
organach porządkowych (Dz. U. Nr 123, poz. 1353, z późn. zm.), rozporządzeniu
Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie warunków i sposobów użycia
środków przymusu bezpośredniego przez żołnierzy andarmerii Wojskowej (Dz. U.
Nr 157, poz. 1837, z późn. zm.), rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 grudnia
2001 r. w sprawie użycia środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej przez
żołnierzy wojskowych organów porządkowych (Dz. U. Nr 157, poz. 1838) oraz
rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie warunków
i sposobu postępowania przy użyciu broni palnej przez żołnierzy andarmerii
Wojskowej (Dz. U. Nr 157, poz. 1836);
7) w ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. Nr, 79, poz. 523),
rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 27 lipca 2010 r. w sprawie stosowania
środków przymusu bezpośredniego oraz użycia broni palnej lub psa służbowego
przez funkcjonariuszy Służby Więziennej (Dz. U. Nr 147, poz. 903);
8) w ustawie z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz
Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2010 r. Nr 74, poz. 676, z późn. zm.), rozporządzeniu
Rady Ministrów z dnia 25 marca 2003 r. w sprawie środków przymusu
bezpośredniego stosowanych przez funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego (Dz. U. Nr 70, poz. 638), rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia
25 marca 2003 r. w sprawie warunków i sposobu postępowania przy użyciu broni
palnej przez funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (Dz. U.
Nr 70, poz. 639) oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 8 października 2003 r.
6

w sprawie warunków i sposobu postępowania przy użyciu broni palnej przez
funkcjonariuszy Agencji Wywiadu (Dz. U. Nr 179, poz. 1751);
9) w ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz
Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz. U. Nr 104, poz. 709, z późn. zm.) oraz
rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 27 września 2006 r. w sprawie postępowania
przy użyciu broni palnej przez żołnierzy i funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu
Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego (Dz. U. Nr 177, poz. 1306);
10) w ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U.
Nr 104, poz. 708, z późn. zm.) oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia
17 listopada 2006 r. w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych
przez funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego (Dz. U. Nr 214,
poz. 1575, z późn. zm.) oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 lipca 2006 r.
w sprawie postępowania przy użyciu broni palnej przez funkcjonariuszy
Centralnego Biura Antykorupcyjnego (Dz. U. Nr 142, poz. 1015);
11) w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323,
z późn. zm.), rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 marca 2010 r. w sprawie
użycia środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy celnych (Dz. U.
Nr 45, poz. 258) oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2009 r.
w sprawie użycia broni palnej przez funkcjonariuszy celnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 6,
poz. 31);
12) w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2011 r. Nr 41,
poz. 214, z późn. zm.), rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2010 r.
w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów
i pracowników kontroli skarbowej (Dz. U. Nr 244, poz. 1624) oraz rozporządzeniu
Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków
i sposobu postępowania przy użyciu broni palnej przez inspektorów i pracowników
kontroli skarbowej (Dz. U. Nr 96, poz. 846);
13) w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r.
Nr 125, poz. 874, z późn. zm.);
14) w ustawie z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 16,
poz. 94, z późn. zm.);
15) w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151,
poz. 1220, z późn. zm.), rozporządzeniu Rada Ministrów z dnia 2 listopada 2004 r.
7

w sprawie sposobów użycia środków przymusu bezpośredniego przez
funkcjonariuszy Straży Parku oraz przydziału, przechowywania i ewidencji tych
środków (Dz. U. Nr 245, poz. 2457) oraz rozporządzeniu Rada Ministrów z dnia
16 listopada 2004 r. w sprawie sposobów i trybu postępowania przy użyciu broni
bojowej przez funkcjonariusza Straży Parku (Dz. U. Nr 254, poz. 2537);
16) w ustawie z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie (Dz. U. z 2005 r.
Nr 127, poz. 1066, z późn. zm.);
17) w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435,
z późn. zm.);
18) w ustawie z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z 2009 r.
Nr 189, poz. 1471, z późn. zm.);
19) w ustawie z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U.
Nr 62, poz. 504, z późn. zm.);
20) w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich
(Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178, z późn. zm.).
Przepisy wyżej wymienionych aktów prawnych (z reguły rangi ustawowej) określają
przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego – rozumiane jako sposób
postępowania, który może spowodować reakcję uprawnionych do użycia tych środków,
polegającą na ich zastosowaniu – cel użycia, rodzaje środków dostępnych dla
poszczególnych służb oraz zasady ich użycia. W aktach wykonawczych
doprecyzowywany jest natomiast katalog środków przymusu bezpośredniego, a także
kwestie związane z warunkami i sposobem ich użycia, trybem postępowania przed
i po ich użyciu oraz dokumentowaniem ich użycia lub wykorzystania. W odniesieniu
do użycia broni palnej, w ustawach regulowane są ogólne zasady oraz przypadki
użycia broni palnej, natomiast akty wykonawcze określają z reguły sposób
postępowania przed i po użyciu broni palnej oraz dokumentowanie użycia broni
palnej.
Na podstawie obowiązujących przepisów poszczególne uprawnione podmioty posiadają
następujące uprawnienia:
1. Policja – zgodnie z art. 16 ustawy o Policji w razie niepodporządkowania się
wydanym na podstawie prawa poleceniom organów Policji lub jej funkcjonariuszy,
policjanci mogą stosować następujące środki przymusu bezpośredniego:
8

1) siłę fizyczną w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik
obrony lub ataku,
2) urządzenia techniczne w postaci:
a) kajdanek,
b) prowadnic,
c) kaftanów bezpieczeństwa,
d) pasów i siatek obezwładniających,
e) paralizatorów elektrycznych,
f) kolczatek drogowych i innych przeszkód umożliwiających zatrzymanie
pojazdu,
3) chemicznych środków obezwładniających,
4) pałek służbowych: zwykłych, szturmowych, wielofunkcyjnych
i teleskopowych,
5) wodnych środków obezwładniających,
6) psów i koni służbowych,
7) pocisków niepenetracyjnych miotanych z broni palnej.
Zgodnie z art. 17 ustawy o Policji, jeżeli powyższe środki okazałyby się
niewystarczające lub ich użycie, ze względu na okoliczności danego zdarzenia, nie
jest możliwe, policjant ma prawo użycia broni palnej wyłącznie:
1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub
wolność policjanta lub innej osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom
zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu;
2) przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego
porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie
zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności policjanta albo innej osoby;
3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną
policjantowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni palnej;
4) w celu odparcia niebezpiecznego bezpośredniego, gwałtownego zamachu na
obiekty i urządzenia ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, na
siedziby naczelnych organów władzy, naczelnych i centralnych organów
administracji państwowej albo wymiaru sprawiedliwości, na obiekty
gospodarki lub kultury narodowej oraz na przedstawicielstwa dyplomatyczne
i urzędy konsularne państw obcych albo organizacji międzynarodowych,
9

a także na obiekty dozorowane przez uzbrojoną formację ochronną utworzoną
na podstawie odrębnych przepisów;
5) w celu odparcia zamachu na mienie, stwarzającego jednocześnie bezpośrednie
zagrożenie życia, zdrowia lub wolności człowieka;
6) w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której użycie broni było
dopuszczalne w przypadkach określonych w pkt 1–3 i 5, albo za osobą, wobec
której istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia zabójstwa, zamachu
terrorystycznego, uprowadzenia osoby w celu wymuszenia okupu lub
określonego zachowania, rozboju, kradzieży rozbójniczej, wymuszenia
rozbójniczego, umyślnego ciężkiego uszkodzenia ciała, zgwałcenia, podpalenia
lub umyślnego sprowadzenia w inny sposób niebezpieczeństwa powszechnego
dla życia albo zdrowia;
7) w celu ujęcia osoby, o której mowa w pkt 6, jeśli schroniła się ona w miejscu
trudno dostępnym, a z okoliczności towarzyszących wynika, że może użyć
broni palnej lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić
może życiu lub zdrowiu;
8) w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na
konwój ochraniający osoby, materiały zawierające informacje niejawne,
pieniądze albo inne przedmioty wartościowe;
9) w celu ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, tymczasowo
aresztowanej lub odbywającej karę pozbawienia wolności, jeśli:
a) ucieczka osoby pozbawionej wolności stwarza zagrożenie życia albo
zdrowia ludzkiego,
b) istnieje uzasadnione podejrzenie, że osoba pozbawiona wolności może
użyć broni palnej, materiałów wybuchowych lub niebezpiecznego
narzędzia,
c) pozbawienie wolności nastąpiło w związku z uzasadnionym podejrzeniem
lub stwierdzeniem popełnienia przestępstw, o których mowa w pkt 6.
W projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie uprawnień policjantów o prawo do
użycia pojazdu służbowego, kasku zabezpieczającego, środków przeznaczonych do
pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, w tym materiałów
wybuchowych oraz środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub
olśniewających.
10