Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych

– 5 –
a nieletni lub jego rodzice nie są w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia obrońcy
z wyboru bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny.
§ 4. Obrońca nieletniego może przedsiębrać czynności procesowe jedynie na
korzyść nieletniego, uwzględniając jego słuszny interes.
Art. 32d. § 1. Strony oraz obrońcy i pełnomocnicy mogą przeglądać akta
sprawy i robić z nich odpisy, przy czym sąd rodzinny może odmówić nieletniemu
przeglądania akt i sporządzania z nich odpisów, jeżeli przemawiają za tym względy
wychowawcze.
§ 2. Prawo do przeglądania akt i robienia z nich odpisów, z wyłączeniem
wywiadów środowiskowych i opinii o nieletnim, przysługuje, za zgodą sądu
rodzinnego, także pokrzywdzonemu.
Art. 32e. § 1. Policja zbiera i utrwala dowody przejawów demoralizacji oraz
czynów karalnych w
wypadkach niecierpiących zwłoki, a w razie potrzeby
dokonuje zatrzymania nieletniego.
§ 2. Sąd rodzinny może zlecić dokonanie określonych czynności kuratorowi
lub Policji, a w wyjątkowych wypadkach może zlecić Policji dokonanie czynności
w określonym zakresie.
§ 3. Po dokonaniu czynności określonych w § 1 lub 2 sprawę przekazuje się
niezwłocznie sądowi rodzinnemu.
§ 4. Jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że sprawcą czynu karalnego jest
nieletni, lecz czynności, o których mowa w § 1, nie doprowadziły do ustalenia jego
tożsamości, Policja niezwłocznie przekazuje sprawę sądowi rodzinnemu, który
odmawia wszczęcia postępowania albo wszczyna postępowanie w sprawie i zleca
Policji dokonanie określonych czynności w wyznaczonym terminie, nie dłuższym
niż 2 miesiące.
Art. 32f. Przesłuchanie nieletniego przez Policję odbywa się w obecności
rodziców, którym przysługuje władza rodzicielska, albo opiekuna lub obrońcy
nieletniego, a jeżeli zapewnienie ich obecności byłoby w danym wypadku
niemożliwe, należy wezwać nauczyciela, przedstawiciela powiatowego centrum
pomocy rodzinie lub przedstawiciela organizacji społecznej, do której zadań
statutowych należy oddziaływanie wychowawcze na nieletnich lub wspomaganie
procesu ich resocjalizacji. Przepis art. 19 stosuje się odpowiednio.
– 6 –
Art. 32g. § 1. Jeżeli jest to konieczne ze względu na okoliczności sprawy,
Policja może zatrzymać, a następnie umieścić w policyjnej izbie dziecka
nieletniego, co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełnił czyn
karalny, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów
tego czynu, albo gdy nie można ustalić tożsamości nieletniego.
§ 2. Uprawnienia Policji do zatrzymania nieletniego przysługują także Straży
Granicznej, w zakresie jej właściwości.
§ 3. Zatrzymanego nieletniego informuje się natychmiast o przyczynach
zatrzymania oraz przysługujących mu prawach, w tym o prawie do skorzystania
z pomocy obrońcy, prawie do odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na
poszczególne pytania i o prawie złożenia zażalenia na czynności naruszające jego
prawa. Nieletniego należy niezwłocznie przesłuchać. Nieletniemu, na jego żądanie,
umożliwia się nawiązanie kontaktu z rodzicem albo opiekunem lub z obrońcą.
§ 4. Z zatrzymania nieletniego sporządza się protokół, zawierający
w szczególności określenie miejsca, daty, godziny i przyczyny zatrzymania.
§ 5. Policja niezwłocznie zawiadamia rodziców albo opiekuna nieletniego
o zatrzymaniu. Zawiadomienie przekazywane rodzicom albo opiekunowi
nieletniego powinno zawierać informacje, o których mowa w § 3.
§ 6. O zatrzymaniu nieletniego należy niezwłocznie, nie później niż w ciągu
24 godzin od chwili zatrzymania, zawiadomić właściwy sąd rodzinny.
§ 7. Zatrzymanego nieletniego należy natychmiast zwolnić i przekazać
rodzicom albo opiekunowi, jeżeli:
1)
ustanie przyczyna zatrzymania;
2) poleci
to
sąd rodzinny;
3) nie
został zachowany termin, o którym mowa w § 6;
4) w
ciągu 48 godzin od chwili zawiadomienia właściwego sądu rodzinnego
o
zatrzymaniu nieletniego nie ogłoszono nieletniemu postanowienia
o umieszczeniu w schronisku dla nieletnich lub tymczasowym umieszczeniu
w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, rodzinie zastępczej zawodowej
albo w zakładzie lub placówce, o których mowa w art. 12.
§ 8. Nieletni w razie ogłoszenia mu postanowienia, o którym mowa w § 7
pkt 4, może przebywać w policyjnej izbie dziecka przez czas niezbędny do
– 7 –
przekazania go do właściwej rodziny zastępczej zawodowej, placówki, ośrodka lub
schroniska, nie dłużej jednak niż przez dalszych 5 dni.
§ 9. W policyjnej izbie dziecka można również umieścić nieletniego w trakcie
samowolnego pobytu poza schroniskiem dla nieletnich albo poza młodzieżowym
ośrodkiem wychowawczym lub zakładem poprawczym na czas niezbędny do
przekazania nieletniego do właściwego schroniska, ośrodka lub zakładu, nie dłużej
jednak niż na 5 dni.
Art. 32h. § 1. Nieletniego można również umieścić w policyjnej izbie dziecka:
1) na czas uzasadnionej przerwy w konwoju albo w doprowadzeniu, lecz nie
dłużej niż na 24 godziny;
2) na polecenie sądu rodzinnego, wydane w formie postanowienia, na czas
niezbędny do wykonania określonych czynności procesowych,
nieprzekraczający 48 godzin.
§ 2. W wypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1, Policja może umieścić
nieletniego w policyjnej izbie dziecka bez zarządzenia sądu rodzinnego,
zawiadamiając o tym sąd, na którego obszarze właściwości znajduje się policyjna
izba dziecka. Na zarządzenie sądu kierownik policyjnej izby dziecka niezwłocznie
zwalnia nieletniego.
§ 3. W wypadku, o którym mowa w § 1 pkt 2, Policja może nieletniego
zatrzymać.
§ 4. Na postanowienie, o którym mowa w § 1 pkt 2, przysługuje zażalenie.
Art. 32i. Nadzór nad wykonywaniem czynności, o których mowa

w art. 32e–32h, sprawuje sąd rodzinny.
Art. 32j. § 1. Sąd rodzinny może przekazać sprawę nieletniego, za jego zgodą,
szkole, do której nieletni uczęszcza, albo organizacji młodzieżowej, sportowej,
kulturalno-oświatowej lub innej organizacji społecznej, do której nieletni należy,
jeżeli uzna, że środki oddziaływania wychowawczego, jakimi dana szkoła lub
organizacja dysponuje, są wystarczające. Sąd rodzinny wskazuje, w miarę
potrzeby, kierunki oddziaływania wychowawczego.
§ 2. Podmiot, któremu przekazano sprawę nieletniego, informuje sąd rodzinny
o podjętych działaniach wychowawczych i osiągniętych efektach, nie rzadziej niż
co 6 miesięcy, niezwłocznie zaś o ich nieskuteczności.
§ 3. Przepis art. 79 § 1 stosuje się odpowiednio.
– 8 –
Art. 32k. § 1. Jeżeli w toku postępowania ujawnione zostaną okoliczności
uzasadniające pociągnięcie nieletniego do odpowiedzialności na zasadach
określonych w art. 10 § 2 Kodeksu karnego, sąd rodzinny orzeka o przekazaniu
sprawy prokuratorowi. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
§ 2. W razie ujawnienia nowych okoliczności wskazujących, iż nie zachodzi
potrzeba pociągnięcia nieletniego do odpowiedzialności karnej, prokurator nie
sporządza aktu oskarżenia i przekazuje sprawę sądowi rodzinnemu. Ponowne
przekazanie sprawy nieletniego prokuratorowi jest wiążące.
Art. 32l. § 1. Jeżeli okoliczności i charakter sprawy, a także celowość
zastosowania i dobór środków wychowawczych, nie budzą wątpliwości, sąd
rodzinny orzeka na posiedzeniu o zastosowaniu środków wychowawczych,
o których mowa w art. 6 pkt 1–8.
§ 2. Postanowienie uzasadnia się z urzędu i doręcza stronom, jeżeli zostało
wydane na posiedzeniu niejawnym.
Art. 32m. § 1. Jeżeli nie zachodzą przesłanki z art. 21 § 2, art. 32j § 1 lub
art. 32l § 1, zarządza się wyznaczenie rozprawy, o czym zawiadamia się strony
oraz pokrzywdzonego.
§ 2. Pokrzywdzony może być obecny na rozprawie, chyba że jest to sprzeczne
z dobrem nieletniego lub względami wychowawczymi.
Art. 32n. § 1. Rozprawa odbywa się przy drzwiach zamkniętych, chyba że
jawność rozprawy jest uzasadniona ze względów wychowawczych.
§ 2. Podczas rozprawy sąd rodzinny wysłuchuje nieletniego. Nieletni może
czynić uwagi i składać oświadczenia co do każdego przeprowadzonego dowodu.
Wywiady środowiskowe oraz opinie o nieletnim powinny być odczytywane
podczas jego nieobecności, chyba że szczególne względy wychowawcze
przemawiają za celowością zapoznania nieletniego z ich treścią.
Art. 32o. § 1. Jeżeli strony, które wezwano na rozprawę, nie stawią się bez
usprawiedliwienia, sąd rodzinny może prowadzić postępowanie bez ich udziału,
chyba że postanowi inaczej.
§ 2. Sąd rodzinny, na wniosek nieletniego przebywającego w schronisku dla
nieletnich albo w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, zarządza
doprowadzenie go na rozprawę, chyba że uzna za wystarczającą obecność jego
obrońcy. O prawie złożenia wniosku należy nieletniego pouczyć.
– 9 –
§ 3. Rozprawy nie można przeprowadzić w czasie nieobecności nieletniego,
jeżeli usprawiedliwił swoje niestawiennictwo i wnosił o odroczenie rozprawy, a sąd
uznał nieobecność nieletniego za usprawiedliwioną.
§ 4. Sąd rodzinny może wezwać na rozprawę rodziców albo opiekuna
nieletniego. W razie ich nieusprawiedliwionego niestawiennictwa przepis art. 274
§ 1 Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się odpowiednio.
Art. 32p. § 1. Jeżeli bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest
konieczne, na rozprawie wolno odczytywać protokoły lub odtwarzać zapisy
przesłuchania świadków, a także protokoły oględzin, przeszukania, zatrzymania
rzeczy, opinie biegłych, instytutów, zakładów lub instytucji, dane o nieletnim, dane
z wywiadu środowiskowego oraz wszelkie dokumenty urzędowe złożone
w postępowaniu albo w innym postępowaniu przewidzianym w ustawie.
§ 2. Protokoły i dokumenty podlegające odczytaniu lub odtworzeniu na
rozprawie można uznać za ujawnione w całości lub w części bez ich odczytywania
lub odtwarzania. Należy jednak je odczytać lub odtworzyć, jeżeli którakolwiek ze
stron lub pokrzywdzony o to wnosi.
Art. 32q. Na rozprawę lub posiedzenie sąd rodzinny może wezwać także
kuratora, przedstawiciela schroniska dla nieletnich, zakładu poprawczego,
młodzieżowego ośrodka wychowawczego, placówki opiekuńczo-wychowawczej,
regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej lub podmiotu leczniczego
niebędącego przedsiębiorcą albo domu pomocy społecznej, w którym nieletni
przebywa, a ponadto również inne osoby, w szczególności asystenta rodziny,
koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, przedstawiciela szkoły, do której nieletni
uczęszcza, zakładu pracy, w którym jest zatrudniony, lub organizacji społecznej, do
której należy; w sprawach o czyn karalny jako przestępstwo skarbowe można
wezwać także przedstawiciela właściwego finansowego organu dochodzenia,
określonego w Kodeksie karnym skarbowym.
Art. 32r. W postanowieniu kończącym postępowanie w sprawie nieletniego
sąd rodzinny stwierdza, czy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub popełnił
czyn karalny, oraz orzeka o zastosowaniu środków określonych w art. 6, art. 7 § 1
lub art. 12.”,
b) uchyla
się rozdziały 3–5,
c) rozdział 7 otrzymuje brzmienie: