Rządowy projekt ustawy o emeryturach kapitałowych

przekazywania emerytur do ZUS dla osób zmarłych – dla osób, o których śmierci
OFE nie powziął jeszcze informacji. OFE nie może odpowiadać za nienależne prze-
kazanie miesięcznej emerytury okresowej (za miesiące już po śmierci ubezpieczo-
nego), w przypadku gdy ZUS w pliku wskaże, iż oczekuje takiego umorzenia
i przelewu z OFE. OFE jest na mocy obecnych przepisów zobowiązany informo-
wać ZUS o zarejestrowanym zgonie. Potrzebna jest tu symetria obowiązków Zakła-
du i funduszu, w interesie wszystkich uczestników.
Wskazano na brak przepisu o terminie i sposobie przekazania informacji

do OFE o wysokości (ostatecznej) emerytury okresowej. Nie zostało
określone, w jaki sposób i przez kogo będzie realizowana waloryzacja okresowej
emerytury kapitałowej i trzyletniej okresowej emerytury kapitałowej. Ponadto nale-
ży dodać postanowienia określające tryb przekazywania informacji z ZUS do OFE o
waloryzacji. Powinien również zostać wprowadzony termin określający, iż ZUS in-
formuje OFE o aktualnych, zwaloryzowanych wysokościach świadczeń dla emery-
tur okresowych z odpowiednim wyprzedzeniem (np. jeśli waloryzacja jest dokony-
wana zawsze 1 marca, to informację przekazuje się nie później niż do 10 lutego).
IGTE uważa, iż członek OFE powinien móc załączać we wniosku zarówno infor-
mację określoną w nowym art. 192 ust. 2 ustawy, jak i zwykły, aktualny stan ra-
chunku (z art. 191 czy art. 192 ust. 1 ustawy o OFE). Izba uważa także, że członek
OFE nie powinien załączać informacji z OFE (co może być interpretowane jako od-
danie oryginału), lecz kopię, którą pracownik ZUS może poświadczać za zgodność.
Zdaniem Izby brakuje jednoznacznego określenia lub delegacji określającej sposób
przekazania składki z OFE do ZE. Okres 7 dni kalendarzowych, a więc maksymal-
nie 5 dni roboczych, może być okresem zbyt krótkim, aby OFE: przetworzył infor-
mację z ZUS o wypłatach do ZE (obsługa pliku), dokonał przyporządkowania do
odpowiednich rachunków, podzielił przelewy na poszczególne zakłady emerytalne,
dokonał tych przelewów i zamknął rachunki członkowskie – termin powinien być
wydłużony do 10 lub nawet 14 dni. W tym ustępie można wskazać, iż OFE przeka-
zuje „pozostałą składkę”, aby podkreślić, iż składka „pierwotna” może być po-
mniejszona o dokonane przez ZUS potrącenia (płatności emerytur przed uprawo-
mocnieniem się decyzji, zgodnie z ust. 5).
Ustawa wprowadza zdaniem IGTE symetrię w prawach członków – np. zachowanie
formy dziedziczenia środków przez okres 3 lat w mechanizmie trzyletniej emerytury
65
okresowej, tak jak ma to miejsce w emeryturze dożywotniej. Izba uważa więc, że
należy zrównać prawa członków w zakresie podziału środków po rozwo-
dzie/unieważnieniu małżeństwa po osiągnięciu 65 roku życia. Kapitał (składka)
osoby, której przekazano środki do ZE po przyznaniu emerytury dożywotniej nie
podlega podziałowi w efekcie rozwodu/unieważnienia małżeństwa. Uważa więc, że
także w przypadku osoby, która z powodu kwoty ekwiwalentu (poniżej 80 zł)
otrzymała prawo jedynie do trzyletniej emerytury okresowej, nie należy zgroma-
dzonych środków poddawać procedurze podziału w efekcie rozwodu/unieważnienia
małżeństwa. Dodatkowym argumentem jest niska wartość tych kapitałów (niższa
niż w przypadku emerytury dożywotniej).
Izba zaproponowała rozszerzenie katalogu – zarówno art. 191, jak i art. 192 ust. 1 i
art. 192 ust. 2 (warunek – informacja nie starsza niż sprzed 3 miesięcy).
Zdaniem Izby dla porządku należy dodać, iż po przekazaniu pozostałej kwoty na ra-
chunek FUS OFE zamyka rachunek członka.
W przepisach projektu został podany termin dostosowania statutów otwartych fun-
duszy emerytalnych do przepisów ustawy (do dnia 30 listopada 2008 r.). Zadanie to
będzie zdaniem Izby trudne do wykonania ze względu na to, że okres na wprowa-
dzenie zmian jest zbyt krótki. Wynika to z faktu, że informacja o stanie rachunków
dla osób urodzonych w styczniu 1949 r. powinna być wysłana we wrze-
śniu/październiku 2008 r. W związku z tym dostosowanie statutu funduszu powinno
odbyć się najpóźniej do końca września 2008 r.
Izba zgłosiła również potrzebę zmiany przepisów w przepisach obowiązujących:
− w art. 100b ustawy o OFE – należy dookreślić, na jaki dzień następuje umorze-
nie jednostek,
− w art. 111b ust. 2 ustawy o OFE proponuje się wpisać „z dniem przeniesienia
środków”. Przypomniano, że nadal nie jest uregulowana kwestia wygaśnięcia
roszczeń emeryta wobec OFE z chwilą przeniesienia środków do zakładu eme-
rytalnego,
− w art. 192 ust. 2 ustawy o OFE – proponuje się dopisać na pierwszy dzień „ro-
boczy”.
Postawiono również pytanie – ile to dokładnie 3 i 4 miesiące? Czy będzie interpre-
towane jako odpowiednio 90 dni i 120 dni?
66
Zdaniem Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych omawiana ustawa niewąt-
pliwie wpłynie znacząco na akty prawne niższego rzędu, w tym między innymi:
– rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 kwietnia 2005 r. w sprawie obo-
wiązków informacyjnych funduszy emerytalnych,
– rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie trybu i
terminu powiadamiania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przez otwarty fun-
dusz emerytalny o zawarciu umowy z członkiem oraz dokonywania wypłaty
transferowej,
– rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 maja 1998 r. w sprawie szczegóło-
wych zasad prowadzenia rejestru członków funduszu emerytalnego, szczegó-
łowego zakresu informacji, które powinny być zawarte w rejestrze, oraz zasad
sporządzania i przechowywania kopii danych zawartych w rejestrze na wypa-
dek jego utraty.
W opinii Izby OFE muszą podjąć bardzo szybkie działania w celu np. modyfikacji
zawartości rejestrów, algorytmów umarzania środków czy wzorów pism do klien-
tów (w tym informacji o stanie rachunku). Im szybciej zostaną opracowane i prze-
kazane do konsultacji odpowiednie projekty aktów wykonawczych i wzory, tym
lepiej. Wszak pierwsze listy, w oparciu o nowe wyliczenia w rejestrach, z tej nowej
ustawy będą musiały być wysyłane już w październiku bieżącego roku.
Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych zgłosiła również uwagi do projektu o
emeryturach kapitałowych (z dnia 18 kwietnia 2008 r.). Wskazano ponownie na
brak uwzględnienia kosztów obsługi, jakie ponosić będą PTE z tytułu zadań wynikają-
cych z ustawy, ponieważ zdaniem Izby wypłaty emerytur kapitałowych nie miesz-
czą się w dotychczasowym zakresie działalności towarzystw emerytalnych, nie były
brane pod uwagę w żadnych biznesplanach przygotowywanych przez zarządy i akcjo-
nariuszy PTE. Projekt ustawy zdaniem Izby przewiduje rozszerzenie przedmiotu dzia-
łalności funduszu przez dodanie obowiązku wypłat okresowych emerytur kapitało-
wych. Tym samym ustawodawca nakłada „odgórnie” na powszechne towarzystwa
emerytalne dodatkowe obowiązki, nie rozważając w ogóle możliwości wprowadze-
nia wynagrodzenia z tytułu ponoszenia dodatkowych kosztów (dodatkowa korespon-
dencja, wymiana danych z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, rozliczanie wy-
płat).
67
Izba podniosła, że Trybunał Konstytucyjny w swoich orzeczeniach potwierdził sta-
nowisko, iż ustawodawca może nowelizować prawo także na niekorzyść podmio-
tów gospodarczych, to jednocześnie podkreślał, iż swoboda prawodawcy w kształ-
towaniu nowych regulacji nie powinna wykraczać poza poszanowanie zasady
demokratycznego państwa prawnego, a w szczególności szanowania „zasad przy-
zwoitej legislacji”. Tymczasem na podstawie zaproponowanych postanowień usta-
wy może dojść zdaniem Izby do nieuprawnionego zróżnicowania sytuacji prawnej
powszechnych towarzystw emerytalnych.
Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych jest zdania, że analiza postanowień
projektu ustawy wskazuje na to, iż ustawodawca (nie przewidując możliwości po-
bierania przez powszechne towarzystwa emerytalne opłaty od każdorazowej wypłaty
z rachunku przy realizacji wypłat emerytur okresowych) pozostawił towarzystwom
jedynie możliwość pobierania opłaty za zarządzanie aktywami zgodnie z art. 136
ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Rozwiązanie to jest
jej zdaniem wątpliwe z punktu widzenia konstytucyjnych zasad równości wobec
prawa i sprawiedliwości społecznej. Przyjmując bowiem takie założenie, ustawodawca
nie wziął pod uwagę faktu, iż w niektórych funduszach opłata za zarządzanie jest do-
datkowo ograniczona limitem kwotowym obowiązującym do dnia 31 grudnia
2010 r. Oznacza to, iż obecny projekt ustawy o emeryturach kapitałowych nie
przewiduje w ogóle żadnego wynagrodzenia za obsługę emerytur okresowych dla
towarzystw emerytalnych zarządzających takimi funduszami. Izba stoi na stanowi-
sku, iż stosownie do art. 32 ust. 1 Konstytucji RP wszyscy są wobec prawa równi i
wszyscy mają prawo równego traktowania przez władze publiczne. Oznacza to, iż
podmioty znajdujące się w takiej samej lub podobnej sytuacji należy traktować tak
samo. Tymczasem ustawodawca nakłada na wszystkie towarzystwa takie same do-
datkowe obowiązki, nakazując w tym zakresie dostosować postanowienia swoich
statutów, jednocześnie przy tym konstytuuje zasadę, iż nie wszystkie towarzystwa są
uprawnione do otrzymania wynagrodzenia na takich samych warunkach za wykony-
wanie takich samych, „odgórnie” narzuconych obowiązków. W tej sytuacji zdaniem
Izby niewątpliwie dochodzi do naruszenia konstytucyjnej zasady równości rozumia-
nej tutaj jako równe prawa wszystkich podmiotów gospodarczych funkcjonujących
na rynku funduszy emerytalnych (niedyskryminowanie ich w stosunku do pozosta-
łych podmiotów).
68
Biorąc pod uwagę powyższe, w celu stworzenia towarzystwom emerytalnym równych
warunków działania należy w opinii IGTE, wraz z wprowadzeniem ustawy o eme-
ryturach kapitałowych, dokonać nowelizacji odpowiednich przepisów regulujących
limit opłat za zarządzanie. IGTE wyraziła stanowisko, że cel ten zostanie osiągnię-
ty przez uchylenie obowiązywania art. 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmia-
nie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych
innych ustaw.
69