Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług

Zmierzają do przekonania podatników, iż rzetelne i staranne wypełnienie deklaracji podatkowej
leży w ich interesie. Ujawnienie bowiem błędu w deklaracji pociąga za sobą obowiązek
zapłacenia podwyższonej kwoty różnicy podatku należnego i deklarowanego.
Zaskarżone przepisy dotyczą podatku od towarów i usług, który odnosi się przede
wszystkim do podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Od podmiotów tych można
oczekiwać profesjonalizmu także w zakresie rozliczania się z podatków. Trybunał zwraca
uwagę, że dodatkowe zobowiązanie podatkowe ustalane przez urząd skarbowy lub organ
kontroli skarbowej w wymiarze ustawowo określonym – 30% kwoty zaniżenia zobowiązania
podatkowego lub zawyżenia kwoty zwrotu podatku naliczanego – nie jest tożsame i nie
pozostaje w bezpośrednim związku z odpowiedzialnością karnoskarbową. Nawet w przypadku
kumulacji dodatkowego zobowiązania podatkowego z odpowiedzialnością karnoskarbową, nie
ciążą one z reguły na tych samych podmiotach. Dodatkowe zobowiązania podatkowe ciążą
bowiem na podmiotach prowadzących działalność gospodarczą, którymi są często osoby
prawne. Odpowiedzialność karnoskarbową ponoszą zaś wyłącznie osoby fizyczne za
przestępstwa i wykroczenia karnoskarbowe. Zagrożenie dodatkowym zobowiązaniem
podatkowym skłaniać ma podmioty prowadzące działalność gospodarczą do dbałości o należytą
organizację obsługi działalności tego podmiotu w zakresie rozliczeń podatkowych.
Odpowiedzialność karnoskarbową ponoszą zaś osoby prowadzące rozliczenia podatkowe
podmiotu, na którym ciąży omawiany obowiązek podatkowy.
[…] odpowiedzialność administracyjna podatnika nie będącego osobą fizyczną,
polegająca na obciążeniu go dodatkowym zobowiązaniem podatkowym, przewidzianym w
zaskarżonych przepisach nie jest konkurencyjna z odpowiedzialnością karnoskarbową,
ponoszoną przez osoby fizyczne. Inaczej problem ten jednak przedstawia się w odniesieniu do
podatników podatku od towarów i usług będących osobami fizycznymi. Podatnikowi, który
złożył nieprawidłową deklarację podatkową można bowiem zarzucić jakiś stopień niedbalstwa
przy składaniu tej deklaracji, co wystarcza do postawienia zarzutu popełnienia wykroczenia
karnoskarbowego. W tych przypadkach powstaje zbieg odpowiedzialności administracyjnej i
odpowiedzialności za wykroczenia skarbowe.”
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że poprzez dopuszczenie stosowania (wobec tej samej
osoby, za ten sam czyn) sankcji administracyjnej określonej przez ustawę jako „dodatkowe
zobowiązanie podatkowe” i ustanowienie odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia
skarbowe w postępowaniu karnym skarbowym, zaskarżone przepisy naruszają zasadę państwa
prawa wyrażoną w art. 2 Konstytucji.
Kumulowanie odpowiedzialności administracyjnej i odpowiedzialności
karnoskarbowej stanowi wyraz braku proporcjonalności i nadmiernego fiskalizmu. Wykracza
poza granice niezbędne dla zapewnienia ponoszenia ciężaru opodatkowania w uzasadnionych
granicach osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą – podatników podatku od
towarów i usług.
Wprowadzone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego ograniczenie zakresowe
regulacji art. 109 ust. 5 i 6 ustawy o podatku od towarów i usług nie ma zastosowania w
stosunku do podatników tej ustawy niebędących osobami fizycznymi. U nich nie występuje
bowiem kumulacja obowiązku podatkowego w zakresie podatku ciążącego na podmiocie
prowadzącym działalność podlegającą opodatkowaniu oraz odpowiedzialności karnoskarbowej
ciążącej na osobach fizycznych zobowiązanych do rzetelnego i terminowego składania
deklaracji i rozliczania podatku. W tym zakresie poddany kontroli konstytucyjności przepis
został oceniony jako zgodny z art. 2 Konstytucji.
2.3. Wyrok wywołuje skutki prawne z dniem publikacji (18 września 2007 r.).
Trybunał nie zdecydował się na odsunięcie w czasie terminu utraty mocy obowiązującej
przepisu.
2.4. W Sejmie V kadencji trwały prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie
ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk sejmowy
nr 734). W projekcie tym zawarta była propozycja uchylenia m.in. art. 109 ust. 5-6 (art. 1 pkt
35 ww. rządowego projektu ustawy). Projekt nie wszedł jednak w życie ze względu na
działanie zasady dyskontynuacji prac parlamentarnych.
3. Cele i zakres projektowanej ustawy
Mając na uwadze konieczność wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
4 września 2007 r., kierując się brzmieniem sentencji wyroku oraz motywami jego
uzasadnienia, proponuje się aby zmiana ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i
usług polegała na uzupełnieniu art. 109 ust. 5 o regulację wyłączającą kumulację
odpowiedzialności administracyjnej i karnoskarbowej, w stosunku do osób fizycznych (dodanie
zd. 2).
Jednocześnie proponuje się identyczne jak w ust. 5 uzupełnienie ust. 4. Trybunał nie
stwierdził co prawda jego niekonstytucyjności, jednak dlatego, że ust. 4 nie był przedmiotem
skargi. Można zaś wobec niego wyrazić podobne wątpliwości konstytucyjne. Różnica między
ust. 4 i 5 dotyczy tylko tego, iż pierwszy mówi o zaniżeniu zobowiązania podatkowego, a drugi
o wykazaniu kwoty zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego wyższej od kwoty
należnej.
Ponadto, w projekcie ustawy zamieszczony został przepis przejściowy, statuujący
regułę bezpośredniego działania prawa nowego do spraw „w toku”.
4. Skutki finansowe wykonania projektowanej ustawy
Ustawa nie powoduje skutków finansowych dla budżetu państwa.
5. Oświadczenie o zgodności z prawem Unii Europejskiej
Projektowana ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.
Warszawa, 7 lipca 2008 r.


BAS – WAEM – 1584/08


Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej senackiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (przedstawiciel
wnioskodawców: senator Henryk Maciej Woźniak)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2002 r., Nr 23, poz. 398
ze zmianami) sporządza się następującą opinię:


1.
Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy przewiduje zmianę ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od
towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, ze zmianami). Zmiana dotyczy
ustalenia przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego lub organ kontroli
skarbowej wysokość zobowiązania w prawidłowej wysokości oraz ustalenia
dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości odpowiadającej 30%
kwoty zaniżenia zobowiązania. Projekt przewiduje, że w stosunku do osób
fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie
skarbowe albo za przestępstwo skarbowe dodatkowego zobowiązania
podatkowego nie ustala się. Podobne zasady stosuje się w przypadku jeżeli
podatnik w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę zwrotu różnicy
podatku lub zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej. Projekt
przewiduje stosowanie przepisu przejściowego, zgodnie z którym do spraw
wszczętych, a niezakończonych przed dniem wejścia projektowanej ustawy,
stosuje się przepisy ustawy w brzmieniu nadanym projektowaną ustawą.

Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od daty jej ogłoszenia.

2.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Zagadnienia dotyczące opodatkowania podatkami pośrednimi są przedmiotem
regulacji prawa Unii Europejskiej jako podlegające harmonizacji na poziomie
unijnym zgodnie z art. 93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
Podstawowe znaczenie ma w tym przypadku dyrektywa 2006/112/WE Rady z
dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości
dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006 r. s. 1, ze zmianami; dalej: dyrektywa
2006/112).

3.
Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa Unii
Europejskiej
Projekt ustawy, zgodnie z przedstawionym uzasadnieniem ma stanowić
wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 4 września 2007 r. (sygn. akt P 43/06). Sentencja
orzeczenia została opublikowana w Dz. U. z 2007 r., Nr 168, poz. 1187.
Proponowane rozwiązania nie pozostają w sprzeczności z dyrektywą 2006/112.
Należy jednak zwrócić uwagę, co podkreśla w swojej opinii Urząd Komitetu
Integracji Europejskiej, że w chwili obecnej toczy się postępowanie w trybie
prejudycjalnym przed Trybunałem Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w
zakresie dopuszczalności stosowania 30% kaucji za zawyżenie w deklaracji
podatkowej zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego. Zgodność
proponowanego rozwiązania z prawem Unii Europejskiej będzie zależała od
rozstrzygnięcia TSWE w tej sprawie.

4.
Konkluzje
Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług zawiera
postanowienia, które nie są sprzeczne z prawem Unii Europejskiej. Jednakże,
zgodnie z informacją UKIE (Min. MD/1714/08/DP/AK) podlegają obecnie
ocenie przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (sprawa C-
502/07 K-1), na skutek złożenia wniosku prejudycjalnego przez Naczelny Sąd
Administracyjny. Zatem ich ostateczna zgodność z tym prawem będzie
wynikała z orzeczenia w cytowanej sprawie przed Trybunałem Sprawiedliwości.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego

Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski



Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, podatek VAT

2