Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym

Warszawa, 23 października 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-164(4)/08
DSPA-140-195(4)/08





Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Szanowny Panie Marszałku

Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowiska wobec poselskich
projektów ustaw:
- o zmianie ustawy – Prawo o ruchu
drogowym (druk nr 716).
-
o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym (druk nr 835).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Infrastruktury do reprezentowania Rządu w tych sprawach w toku prac
parlamentarnych.

Wiceprezes
Rady Ministrów
(-) Grzegorz Schetyna










Stanowisko Rządu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
– Prawo o ruchu drogowym (druk nr 716)


Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym (druk nr
716) zakłada w art. 51:
- zmianę ust. 1 poprzez ograniczenie obowiązku używania przez kierującego
pojazdem świateł mijania w czasie od świtu do zmierzchu, do okresu od

1 października do ostatniego dnia lutego i w tunelach;
- zmianę ust. 4 poprzez wprowadzenie zapisu o obowiązku używania przez
kierującego motocyklem, motorowerem lub pojazdem szynowym podczas jazdy,
świateł mijania, z zastrzeżeniem ust. 3
- zmianę ust. 6 poprzez rozszerzenie wyłączenia stosowania art. 51 ust. 1-3 ustawy
Prawo o ruchu drogowym w stosunku do kierujących pojazdami, które nie są
wyposażone w światła mijania, drogowe lub światła do jazdy dziennej, o kierujących
pojazdami wymienionymi w art. 51 ust. 4 w brzmieniu zaproponowanym w ww.
projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym.
W zamierzeniu projektodawców, ww. zmiany mają na celu ograniczenie
obowiązku używania przez kierujących pojazdami świateł mijania w czasie od świtu
do zmierzchu, w okresie od 1 marca do 30 września.
Całokształt problematyki dotyczącej zagadnienia jazdy z włączonymi światłami
mijania albo do jazdy dziennej jest złożony. Jednakże
na zasadnicze pytanie, czy wprowadzenie w dniu 17 kwietnia 2007 r. przepisu
dotyczącego nakazu jazdy z włączonymi światłami mijania przez cały rok poprawiło
bezpieczeństwo jazdy na polskich drogach, należy udzielić odpowiedzi twierdzącej.
Przede wszystkim, nie można zgodzić się z zawartym w uzasadnieniu
do przedmiotowego projektu stwierdzeniem o braku dowodów na wpływ obowiązku
jazdy z włączonymi światłami mijania w ciągu dnia na zwiększenie bezpieczeństwa
ruchu drogowego. Prawdą jest, iż w roku 2007 liczba wypadków w ruchu drogowym
wyniosła 49 536 i była większa od liczby wypadków w roku 2006 o 2 660, to jest
o 5,7%. Wzrosła też liczba zabitych o 6,5% oraz liczba rannych o 6,9%. Nie można
jednak zapominać, że na stan bezpieczeństwa ruchu drogowego ma wpływ bardzo
wiele czynników. Poczynając od infrastruktury drogowej, poprzez właściwe
przygotowanie osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami jak i
kierowców do uczestnictwa w ruchu drogowym, kontrolę i nadzór nad ruchem
drogowym, zarządzanie nim, natężenie ruchu, warunki atmosferyczne, stan
psychofizyczny kierujących i pieszych, a na irracjonalnych zachowaniach na drodze
kończąc. Nie jest to oczywiście pełen katalog czynników mających wpływ
na powstawanie wypadków. Wyciąganie jednoznacznych wniosków na podstawie
danych statystycznych ze stosunkowo krótkiego okresu, jaki upłynął od wejścia
w życie nowelizacji ustawy – Prawo o ruchu drogowym, że używanie świateł mijania
przez cała dobę nie przyniosło pożądanych rezultatów, jest przedwczesne. Z danych
Komendy Głównej Policji wynika, że wzrost liczby zabitych w 2007 r. w porównaniu
z rokiem 2006 jest następstwem znacznie większej liczby wypadków ze skutkiem
śmiertelnym, które wydarzyły się w pierwszym kwartale, czyli w okresie kiedy istniał
obowiązek używania świateł mijania przez całą dobę w obu okresach
porównawczych. Dla oceny przyczyn zwiększenia liczby zdarzeń i ich ofiar

na drogach w roku 2007 Instytut Transportu Samochodowego przeprowadził

1
stosowną analizę. Z jej treści wynika, że podstawową przyczyną była niewłaściwa
ocena przez kierujących warunków atmosferycznych w okresie styczeń – marzec.
Łagodna zima skłaniała do szybszej jazdy. Kierujący nie brali pod uwagę tego,
że miejscowo, na przykład w obszarach leśnych lub tam gdzie jezdnia była
zacieniona, nawierzchnia była śliska. W przypadku nagłej zmiany sytuacji na drodze
podejmowane manewry obronne były mało skuteczne.
Odnośnie badań i analiz dotyczących stosowania świateł mijania w dzień,
przeprowadzane były analizy statystyk wypadków związane z tym obowiązkiem, jak
również przeprowadzono analizy teoretyczne i badania jakości świateł i żarówek,
które mają bezpośredni związek z przedmiotowym zagadnieniem. Stosowne badania
zostały przeprowadzone m. in. przez Instytut Transportu Samochodowego, a także
Krajową Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.
W świetle ww. badań należy podkreślić, że nie ma prostego przełożenia
między ogólną liczbą wypadków, a obowiązkiem używania świateł również podczas
jazdy w dzień. Warto przypomnieć, iż wprowadzenie jazdy z włączonymi światłami
miało na celu między innymi zmniejszenie liczby zderzeń czołowych pojazdów.
Porównanie danych statystycznych, dotyczących zderzeń czołowych w okresach maj
– październik w roku 2007 i 2006, pozwala stwierdzić, że liczba wypadków tego
rodzaju zmniejszyła się o 1,6%, a liczba zabitych o 8,4%. Zatem wstępnie można
ocenić, że jeden z celów nowych regulacji został osiągnięty.
Przeprowadzone przez Instytut Transportu Samochodowego badania
statystyczne wskazują również na znaczące zwiększenie bezpieczeństwa ruchu
drogowego w porze dziennej, do której odnosi się nowo wprowadzony obowiązek
jazdy z włączonymi światłami mijania. Natomiast wzrost liczby i ofiar wypadków
w 2007 r. dotyczył głównie pory nocnej, której nie obejmowało wprowadzenie ww.
obowiązku. Statystyki dotyczące wypadków w porze dziennej i nocnej w okresie maj
-wrzesień 2007 r., w porównaniu z okresem maj-wrzesień 2006 r., przedstawiają się
następująco:
• liczba zabitych w dzień wzrosła zaledwie o 0,5% (+7 osób), w tym samym
okresie od maja do września w nocy liczba zabitych wzrosła o 8% (+66 osób);
• ogółem we wszystkich zderzeniach pojazdów (co najmniej dwóch) w dzień
liczba zabitych spadła o 6% (47 osób zabitych mniej);
• liczba zabitych w zderzeniach czołowych pojazdów w dzień spadła o 8%
(mniej o 31 osób), w tym samym czasie w nocy liczba zabitych wzrosła o 17%
(więcej o 20 osób );
• liczba zabitych w wypadkach z udziałem samochodów ciężarowych w dzień
spadła o 14% (mniej o 61 zabitych), w tym samym okresie w nocy liczba
zabitych wzrosła o 4% (8 osób więcej);
• liczba zabitych w zderzeniach czołowych z udziałem samochodów
ciężarowych w dzień spadła o 11 % (57 osób zabitych mniej), w tym samym
okresie liczba zabitych w nocy spadła o 9% (10 osób mniej);
• liczba zabitych pieszych w dzień wzrosła o 1% (+3 osoby) ale w tym samym
okresie w nocy wzrosła o 13% (40 osób zabitych więcej).
Powyższe wyniki potwierdzają korzyści płynące z wprowadzonej regulacji oraz
spójność uzyskanych efektów z korzyściami przewidywanymi w ramach wniosków
w dokumentach źródłowych.
Poza analizami danych o wypadkach drogowych, w Instytucie Transportu
Samochodowego przeprowadzono badania, z których wynika, że bardzo duży
odsetek świateł mijania jest nieprawidłowo ustawionych. Ponadto, na skutek
dostępności na rynku żarówek złej jakości (zwykle tańszych) - pomimo, że reflektory
są prawidłowo ustawione, to ich wiązka światła oślepia. Do tego trzeba dodać bardzo
groźne zjawisko, które nasiliło się w ostatnich kilku latach: instalowanie

2
niedozwolonych źródeł światła w reflektorach fabrycznie przystosowanych

do homologowanych źródeł światła (żarówek halogenowych określonych kategorii
H4, H7, Hl itd.). Nie powinno zatem dziwić, że odczucia subiektywne kierowców
obserwujących takie światła są negatywne. Odsetek nieprawidłowych świateł w ruchu
jest niepokojąco wysoki i rośnie. Jednak wprowadzenie obowiązku jazdy z
włączonymi światłami mijania w ciągu dnia nie było przyczyną pojawienia się tego
problemu, a jedynie powodem jego uwidocznienia, bo zjawisko obserwują stale
wszyscy kierowcy, jednak nie zdają sobie sprawy z jego przyczyn, kontestując
zasadę używania świateł w dzień. Sygnalizowane problemy są konsekwencją
zarówno braku odpowiedzialności kierowców, którzy nie ustawiają świateł po
wymianie żarówek lub instalują niedopuszczalne źródła światła, ale także warsztatów
i stacji kontroli pojazdów, które lekceważą problem oświetlenia.
Oprócz argumentów czysto merytorycznych, przemawiających za
utrzymaniem obowiązku jazdy z włączonymi światłami mijania, bardzo ważne jest
też, aby zmiany w ustawie - Prawo o ruchu drogowym nie były wprowadzane zbyt
pochopnie i zbyt często. Jednocześnie uważamy za istotne naświetlenie pewnych
wątpliwości wyrażanych ostatnio przez niektórych uczestników ruchu drogowego,
dziennikarzy itp. Warto zwrócić uwagę na fakt koncentracji dyskusji o używaniu
świateł mijania, zamiast świateł do jazdy dziennej. To światła do jazdy dziennej
(DRL) są właściwymi światłami do tego celu i nacisk powinien zostać położony na te
światła. Światła mijania mają wiązkę podzielona na dwie części: dolną przeznaczoną
do oświetlenia drogi oraz górną przeznaczoną do sygnalizowania obecności pojazdu
na drodze w nocy. Już w latach 60-tych ubiegłego wieku zauważono, że właśnie ta
górna część wiązki powoduje polepszenie widoczności pojazdów także w ciągu dnia.
A co istotniejsze, ponieważ światła te nie oślepiają w nocy, ich natężenie oświetlenia
(subiektywna jasność) tym bardziej nie powinno przeszkadzać w ciągu dnia. Dlatego
dopuszczono w niektórych krajach jazdę z włączonymi w dzień światłami mijania.
Później, w miarę rozwoju motoryzacji i zebrania odpowiedniej liczby doświadczeń,
zaczęto wprowadzać ten obowiązek w niektórych krajach. Korzystne właściwości
górnej części wiązki świateł mijania stały się następnie podstawą do opracowania
specjalnych świateł do jazdy dziennej. Określono dla nich wymagania techniczne. Są
one bardzo zbliżone do górnej części wiązki świateł mijania.
W związku z powyższym, Europejska Komisja Gospodarcza ONZ (UN/ECE)
przyjęła w postaci zmiany do Regulaminu nr 48 regulację wprowadzającą
od 11.07.2008 roku (okresy przejściowe: 30 i 48 miesięcy) obowiązek wyposażania
wszystkich nowo wprowadzanych modeli samochodów w światła do jazdy dziennej
automatycznie włączane przy uruchomieniu silnika. Potwierdza to tezę, że używanie
świateł w ciągu dnia jest korzystne.
Używanie świateł mijania przez cały dzień ma wpływ na dodatkowe zużycie
paliwa w pojeździe. Należy jednak przy tym wskazać, iż Program Europejski ds.
Zmian Klimatu", (ECCP, WG III CCS), który zajmuje się m. in. problemem
„Przechwytywania i Przechowywania Węgla" aby nie zwiększać jego obecności w
atmosferze w dowolnej formie przyjął, że wzrost zużycia paliwa związanego z
używaniem świateł w ciągu dnia jest pomijalny w świetle tego, że jest to rozwiązanie
bezdyskusyjnie poprawiające bezpieczeństwo na drodze.
Obecnie obowiązek całodobowej jazdy z włączonymi światłami mijania albo
światłami do jazdy dziennej przez cały rok istnieje także w innych krajach.
W Europie są to: Czechy, Chorwacja, Dania, Estonia, Finlandia, Islandia, Litwa,
Łotwa, Macedonia, Norwegia, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry
i Włochy. W pozostałych krajach nie ma obowiązku włączania świateł mijania
w dzień, w normalnych warunkach. We Francji i Szwajcarii używanie świateł w dzień
jest nieobowiązkowe, ale zalecane, zwłaszcza w ruchu pozamiejskim. Prawdą jest,

3
że od dnia 1 stycznia 2008 r. obowiązek ten został zniesiony w Austrii. Jednakże
Raport EPIGUS - Instytutu Kompleksowego Badania Wypadków i Bezpieczeństwa,
wykonany dla Federalnego Ministerstwa ds. Transportu, Innowacji i Technologii
Austrii, budzi zastrzeżenia ekspertów międzynarodowych. Niezależnie od
powyższego, wyniki badań austriackich, na które powołują się przeciwnicy używania
świateł w dzień, wbrew ich oczekiwaniom potwierdzają znane z wcześniejszych
doświadczeń i publikacji zalety korzystania ze świateł w dzień w określonych
sytuacjach wypadkowych.
Zróżnicowane i w znacznej mierze negatywne odczucia subiektywne,
związane z używaniem świateł mijania w ciągu dnia, mają swoje uzasadnienie, ale
nie mogą być przesadzające w rozstrzyganiu o celowości używania świateł w ciągu
dnia, zwłaszcza w kontekście sytuacji zagrożenia na drogach w naszym kraju.
Z dostępnych danych wynika, że zagrożenie śmiercią w wypadku drogowym
mieszkańców Polski w 2006 roku było 3 razy wyższe niż w Szwecji, Holandii i
Wielkiej Brytanii, 2 razy wyższe niż w Niemczech, Finlandii czy Francji, a 1,5 razy
wyższe niż średnio w krajach Unii Europejskiej. W ciągu pierwszych lat realizacji
Programu Poprawy BRD w Unii Europejskiej czyli w latach 2001-2006, liczba
zabitych w Polsce spadła zaledwie o 5%, podczas gdy we Francji i Portugalii o 42%,
w Niemczech, Szwecji, Holandii, Hiszpanii o 26%, a średnio w Unii Europejskiej
o 20%. W stosunku do przyjętego przez Unię Europejską celu (spadek zabitych
o 50% do 2010 roku) w 2006 roku na polskich drogach zginęło za dużo o 1 478 osób,
a w 2007 już o 2097 osób.
Reasumując, należy stwierdzić, że za utrzymaniem obowiązku jazdy na
włączonych światłach mijania od świtu do zmierzchu przemawiają dane statystyczne
za rok 2007, szczególnie dotyczące zderzeń czołowych, które wskazują na korzystne
skutki wprowadzenia obowiązku jazdy na włączonych światłach mijania w ciągu dnia.
W takiej sytuacji nie jest zasadne podejmowanie jakichkolwiek działań, które mogłyby
negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Nie bez znaczenia przy
dotychczas obowiązujących przepisach jest również możliwość ograniczenia kosztów
społecznych związanych z wypadkami drogowymi, w tym kosztów opieki medycznej
nad ofiarami wypadków i ubezpieczeń. Ponadto za przedwczesne trzeba uznać
podejmowanie działań w zakresie zmiany treści art. 51 ustawy Prawo o ruchu
drogowym zaledwie po upływie 15 miesięcy od wejścia w życie obecnie
obowiązujących regulacji w tym zakresie. Zbyt częste dokonywanie zmian przepisów
dotyczących tego samego zagadnienia może podważać zaufanie obywateli do
państwa.
Mając na uwadze powyższe, poselski projekt ustawy o zmianie ustawy –
Prawo o ruchu drogowym, dotyczący ograniczenia obowiązku jazdy pojazdem
z włączonymi światłami mijania od świtu do zmierzchu w okresie od 1 października
do ostatniego dnia lutego, należy ocenić negatywnie.



4