Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym

Regulacja dotycząca kosztów postępowania upadłościowego jest nad-
miernie kazuistyczna, a jednocześnie niewyczerpująca. Dlatego też pro-
ponuje się odstąpienie od kazuistyki na rzecz rozwiązań ogólnych. Uchy-
lenie ust. 3 oraz nadanie nowego brzmienia ust. 2 w art. 230 stworzy
w praktyce podstawy do racjonalnego określenia składników kosztów
i wydatków postępowania przez praktykę, bez potrzeby ustalania ich wy-
czerpującego katalogu w ustawie, co zawsze jest obarczone ryzykiem nie-
kompletności. Według projektu składniki kosztów są określone
w art. 230 ust. 2 w sposób tylko przykładowy.
W art. 235 ust. 2 pomija się wzmiankę o zaskarżaniu „postanowienia” sę-
dziego-komisarza w przedmiocie zaliczki. Występująca w przepisie forma
decyzji jest wadliwa, sama zaś zaskarżalność powinna być oceniana we-
dług przepisów ogólnych kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy
o kosztach sądowych. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Naj-
wyższego zarządzenie o zwrocie zgłoszenia wierzytelności jest zaskarża-
ne bez względu na przyczynę zwrotu. Zażalenie w tym przypadku przysłu-
guje na podstawie przepisów k.p.c.

VIII. Przepisy o zgłoszeniu wierzytelności
Zmiany art. 237 mają przede wszystkim na celu wyeliminowanie z ustawy
regulacji, według której stosunkowo liczne wierzytelności są uwzględniane
w postępowaniu upadłościowym z urzędu, tj. bez ich zgłoszenia przez za-
interesowanego. Rozwiązanie to jest sprzeczne z zasadą dyspozycyjności,
która na gruncie prawa procesowego, w tym prawa upadłościowego, sta-
nowi odzwierciedlenie zasady autonomii woli stron stosunków prawnych.
Wobec powyższego, proponuje się nadanie nowej treści art. 237. Za jedy-
nie uzasadniony z praktycznego punktu widzenia uznano przypadek wie-
rzytelności pracowniczych. Liczba tych wierzytelności nierzadko jest bar-
dzo duża, a dokumenty upadłego z reguły pozwalają na ich precyzyjne
ustalenie. W tym więc przypadku można przyjąć, że wierzytelności te będą
uwzględnione z urzędu w postępowaniu upadłościowym, co oczywiście nie
wyłącza możliwości ich zgłoszenia przez pracownika, zwłaszcza jeśli
uwzględniono jego należność w niepełnym rozmiarze, jak też rezygnacji

15
z ich dochodzenia w postępowaniu upadłościowym. Zmiana art. 237 jest
potrzebna także z tej przyczyny, że obecna redakcja może sugerować, że
na listę wierzytelności należy wciągnąć także wierzytelności powstałe po
ogłoszeniu upadłości, jeżeli są stwierdzone orzeczeniem sądu lub decyzją
administracyjną, co byłoby rozwiązaniem wadliwym konstrukcyjnie.
Dodanie w art. 240 pkt 8 dotyczącego wierzyciela, który jest wspólnikiem
albo akcjonariuszem spółki będącej upadłym jest konieczna w związku
z odmienną regulacją sposobu głosowania nad układem na zgromadzeniu
wierzycieli (art. 278 ust. 1 pkt 4). W obecnym stanie prawnym brak jest
podstaw do ustalenia, czy wierzyciel jest akcjonariuszem, zwłaszcza wte-
dy, gdy posiada on akcje na okaziciela. Obowiązek ujawnienia tej okolicz-
ności przez wierzyciela w treści zgłoszenia wierzytelności powinien przy-
czynić się w praktyce do większej przejrzystości w tej kwestii. Z kolei nowe
brzmienie pkt 5 art. 240 wynika stąd, że w ustawie przewiduje się, że wie-
rzytelność zabezpieczona rzeczowo będzie objęta układem tylko w części
znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia, w związku
z czym zabezpieczony wierzyciel będzie uprawniony do głosowania nad
układem niezabezpieczoną częścią wierzytelności. Wiąże się to zatem
z treścią proponowanego art. 245 pkt 3. Istniejący stan prawny pozwala-
jący na wyłączenie z układu zabezpieczonej rzeczowo wierzytelności bez
względu na wartość przedmiotu, na którym jest ona zabezpieczona, nie
jest satysfakcjonujący.
Zmiana art. 243 daje w każdym przypadku upadłemu możliwość złożenia
oświadczenia w przedmiocie uznania zgłoszonej wierzytelności. Ma to
znaczenie dla dochodzenia przez wierzyciela należności po zakończeniu
lub umorzeniu postępowania upadłościowego (art. 264). Regulacja ust. 2
stanowi superfluum wobec ogólnej normy zawartej w art. 218 i z tego po-
wodu proponuje się uchylenie tego przepisu.
Dodanie w art. 249 ust. 4 ma na celu jednoznaczne rozstrzygnięcie istnie-
jących wątpliwości, czy należności alimentacyjne podlegają kapitalizacji
w postępowaniu upadłościowym. Kapitalizacja taka byłaby nieuzasadnio-
na, jeśli zważyć, że w art. 343 przewiduje się zaspokajanie tych należności
w postępowaniu upadłościowym na bieżąco.

16
Art. 252 ust. 3 ma na celu zapobieżenie zwłoce w przeprowadzeniu postę-
powania z możliwością zawarcia układu w sytuacji, gdy któryś z wierzycieli
zgłosił swą wierzytelność po terminie wskazanym w postanowieniu o ogło-
szeniu upadłości. Wierzyciel taki będzie uczestniczył w postępowaniu,
w szczególności głosował nad układem, jeżeli jego wierzytelność zostanie
wcześniej umieszczona na liście. Nie zmienia to zasady, że wierzyciel bę-
dzie związany układem.
Istnienie sporu co do wierzytelności sprawia, że w postępowaniu nie do-
chodzi do zatwierdzenia listy wierzytelności. W rezultacie nie wiadomo,
którzy wierzyciele są uprawnieni do głosowania nad układem. Celem
usprawnienia postępowania w art. 260 przewiduje się możliwość zatwier-
dzenia listy wierzytelności obejmującej wierzytelności bezsporne, jeżeli
suma wierzytelności spornych nie przekracza 15% ogólnej sumy wierzy-
telności. Umożliwi to przeprowadzenie głosowania nad układem w przed-
stawionej sytuacji.
Zmiana art. 262 ma na celu jego jaśniejsze sformułowania, a tym samym
wyeliminowanie występujących w praktyce wątpliwości co do trybu postę-
powania uzupełnień i zmian dotyczących listy. Podkreśla ona także, że nie
uwzględnia się na liście zmian wysokości wierzytelności zaistniałych po jej
sporządzeniu (np. wskutek zaspokojenia wierzyciela z przedmiotu zabez-
pieczenia), co usprawni postępowanie. Uchylenie ust. 3 w art. 262 spra-
wia, że w postępowaniu co do wierzytelności zgłoszonych po terminie za-
stosowanie znajdą wszelkie przepisy o sporządzaniu listy wierzytelności,
a zatem zbędne jest wybiórcze odsyłanie do niektórych tylko unormowań.
Ponadto rezygnuje się z regulacji (ust. 2), według której zmiany wierzytel-
ności zaszłe po sporządzeniu listy wymagają sporządzenia korekt do listy.
Jest to zbędne, a wspomniane zmiany powinny znaleźć odzwierciedlenie
w planie podziału funduszów masy upadłości.
Zmiana proponowana w art. 263 uzupełnia regulację zawartą w treści
art. 1371, który expressis verbis dopuszcza prowadzenie po ogłoszeniu
upadłości z możliwością zawarcia układu procesów o wierzytelności pod-
legające zgłoszeniu w postępowaniu upadłościowym. Co zaś dotyczy no-
wego brzmienia art. 264 ust. 1, to jest ono podyktowane wyłącznie potrze-

17
bą podkreślenia związku tej regulacji z art. 296, w którym unormowano
problematykę wyciągu z listy wierzytelności w razie zawarcia układu. Rela-
cja tych przepisów wywoływała wątpliwości w praktyce, a proponowana
zmiana podkreśla, że art. 296 stanowi unormowanie szczególne w stosun-
ku do art. 264 ust. 1.
Ze względu na sygnalizowaną potrzebę wprowadzenia zaskarżalności po-
stanowienia sądu w przedmiocie zmiany sposobu prowadzenia postępo-
wania z opcji likwidacyjnej na układową, w art. 268, oprócz zmiany redak-
cyjnej omówionej wcześniej, dodano zdanie trzecie regulujące tę kwestię.
Unormowanie wprowadzone w art. 270 ma na względzie przypadek, gdy
propozycje układowe przewidują konwersję wierzytelności na akcje. Przy-
jęto rozwiązanie, że w tej sytuacji nie należy stosować szczególnego reżi-
mu określonego w przepisach ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie pu-
blicznej i warunkach wprowadzenia instrumentów finansowych do zorgani-
zowanego obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. Nr 184, poz. 1539
oraz z 2006 r. Nr 157, poz. 119) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538 oraz z 2006 r.
Nr 104, poz. 708 i Nr 157, poz. 1119), co spowodowałoby istotne przedłu-
żenie postępowania. W szczególności chodzi o to, żeby propozycję kon-
wersji nie traktować jako publicznego proponowania nabycia papierów
wartościowych (proponowanie nabycia papierów wartościowych w dowol-
nej formie i w dowolny sposób, jeżeli propozycja jest skierowana do co
najmniej 100 osób lub do nieoznaczonego adresata). Kwestia ta dotych-
czas budziła wątpliwości w praktyce, stąd jej wyraźne uregulowanie.

IX. Przepisy o układzie
Art. 271 w obecnym brzmieniu nie wyjaśnia, kto przeprowadza likwidację
masy upadłości w przypadku, gdy układ przewiduje likwidację majątku we-
dług przepisów ustawy. Niejasne jest ponadto, które przepisy dotyczące li-
kwidacji masy upadłości należy wtedy stosować. Proponowana zmiana
usuwa tę niejasność. Przyjmuje się, że osoba przeprowadzająca likwidację
powinna być wyznaczona w układzie. Tak samo w układzie należy wska-
zać tryb likwidacji (np. przetarg albo sprzedaż z wolnej ręki).

18
Jednocześnie w art. 271 uregulowano wpływ likwidacji masy upadłości
w drodze układu likwidacyjnego na prawa (oraz skutki ujawnienia praw
i roszczeń osobistych ciążących na tym majątku) ciążące na majątku upa-
dłego objętego likwidacją oraz według proponowanych rozwiązań wspo-
mniane prawa i roszczenia nie zostają naruszone przez likwidację. Pogląd
taki był wprawdzie przyjmowany w literaturze pod rządami obecnego stanu
prawnego, ale wprost z ustawy nie wynikał, co mogło w praktyce nasuwać
wątpliwości. Proponowane rozwiązanie usuwa tą niejasność.
Zmiana art. 272 ust. 1 związana jest z przyjęciem koncepcji, że wierzytel-
ności zabezpieczone w drodze przewłaszczenia na zabezpieczenie są
traktowane w postępowaniu upadłościowym tak jak wierzytelności zabez-
pieczone zastawem rejestrowym. Unormowanie to zawarte zostało
w art. 273 ust. 3 oraz 291 ust. 2. Odstąpiono też od zasady, że układem
objęte są odsetki za cały czas opóźnienia spełnienia świadczenia. Stoso-
wanie tej zasady w praktyce stwarzało znaczne trudności niesprzyjające
zawarciu układu. W celu usprawnienia postępowania powrócono do roz-
wiązania znanego naszemu prawu już wcześniej, według którego układem
objęte są odsetki za okres do czasu ogłoszenia upadłości. Dlatego też
proponuje się uchylenie ust. 2 w art. 272.
Uchylenie art. 273 ust. 1 pkt 3 związane jest z propozycją uchylenia
art. 88. Przepis art. 273 ust. 1 pkt 3 stał się w tej sytuacji bezprzedmioto-
wy. Zmiana ust. 2 w art. 273 jest związana z przyjęciem zasady, że wierzy-
telności zabezpieczone rzeczowo wyłączone są z układu tylko do wysoko-
ści znajdującej pokrycie w wartości zabezpieczenia. W obecnym stanie
prawnym natomiast, wierzytelności zabezpieczone rzeczowo nie są objęte
układem, nawet wtedy, gdy tylko w niewielkim stopniu mogą zostać pokry-
te z przedmiotu zabezpieczenia. Nie jest to rozwiązanie właściwe. Prowa-
dzi do udzielenia w postępowaniu upadłościowym większej ochrony wie-
rzycielom posiadającym zabezpieczenia rzeczowe, niż przyznaje im prawo
materialne, co nie jest niczym uzasadnione. Stąd też potrzeba wprowa-
dzenia proponowanych zmian art. 273 ust. 2.
Przyjęte w Prawie upadłościowym i naprawczym rozwiązanie, według któ-
rego głosowanie nad układem zawsze miało się odbywać w grupach wie-

19