Poselski projekt ustawy o mediach publicznych

 
12
bynajmniej traktowany jako spetryfikowany. Rada, za zgodą Komitetu, może bowiem,
korzystając z przysługujących jej na mocy art. 65 ust. 2 ustawy uprawnień, dokonać zmian w
organizacji wskazanych wyżej w pkt. 1-3 jednostek mediów publicznych, co w praktyce może
polegać zwłaszcza na połączeniu takich jednostek albo nawet na swoistej ich konsolidacji, tj.
połączeniu w jedną jednostki radiofonii i jednostki telewizji. Rada ma bowiem w tym zakresie
znaczną swobodę co do wyboru organizacyjnego kształtu wskazanych jednostek mediów
publicznych.


Rada nie będzie natomiast dysponować ową swobodą w odniesieniu do tworzenia i
rozpowszechniania ogólnopolskich programów telewizyjnych i radiowych. W art. 72-74
projektu zakłada się bowiem swoistą ustawową petryfikację co do następujących
programów:

1. TVP1, TVP2 i TVP3, przy czym program TVP3 jest ogólnokrajowym
programem, w którym co najmniej 4 godziny programu stanowią regionalne
programy telewizyjne, nie nadaje on reklam ogólnokrajowych, a program
wspólny TVP3, realizować ma w szczególności potrzeby edukacyjne,
kulturowe oraz dzieci i młodzieży.
2. Programów radiowych I, II, III i IV, przy czym Program II realizować ma w
szczególności potrzeby kulturowe, a Program IV w szczególności potrzeby
młodzieży.


Ustawa zawiera także dalsze, szczegółowe przepisy co do funkcjonowania jednostek
mediów publicznych, w szczególności co do ich obowiązków programowych (art. 79-90), w
tym kwestii nadawania reklam i ich rodzaju oraz ich obowiązków wobec organów państwa i
innych podmiotów (art. 92-97 ).

Nową jednostką przewidzianą w projekcie ustawy jest Portal Mediów Publicznych
(art. 76 i n.), utworzony w celu udostępniania audycji i treści wytworzonych przy udziale
środków publicznych oraz audycji archiwalnych jednostek mediów publicznych, z
umiejscowionym w jego strukturze Archiwum Mediów Publicznych. Portal tworzyć będzie
strony internetowe i wyodrębnione zasoby niezbędne dla realizacji zadań kulturowych,
edukacyjnych i informacyjnych społeczeństwa obywatelskiego, a wśród innych jego zadań
znajduje się m.in. archiwizacja, digitalizacja, remastering i renowacja zasobów archiwalnych.
Działalność tego Portalu może w znaczący sposób ułatwić każdemu zainteresowanemu
bezpłatny dostęp do wszystkich bieżących oraz archiwalnych zasobów medialnych, przy
czym zgodnie z art. 144 ust. 3 ustawy, Portalowi zostaną przekazane materiały archiwalne
tworzące zasób obecnych spółek Telewizja Polska i Polskie Radio oraz archiwum byłego
Komitetu do Spraw Radia i Telewizji "Polskie Radio i Telewizja".


Istotne znaczenie dla funkcjonowania mediów publicznych, ma kwestia obsady
organów zarządzających. Dlatego też w projekcie, na co wskazano już wyżej przy omawianiu
wymagań kwalifikacyjnych oraz konkursowego trybu obsady stanowisk, przyjęto, że
stanowiska dyrektorów jednostek mediów publicznych, którzy kierują nimi i reprezentują je
na zewnątrz, obsadzane będą w drodze konkursu, spośród kandydatów spełniających
wymagania kwalifikacyjne odpowiednie do zajmowanego stanowiska (art. 69 ust. 1 i 2).
Względną niezależność tak wyłonionych dyrektorów w sprawowaniu powierzonych im
funkcji, gwarantować ma ich kadencyjność (4-letnia kadencja, art. 69 ust. 3) oraz
ograniczenie do niezbędnego minimum przypadków ich odwołania.
 
13
Jednocześnie wskazać należy, iż w stosunku do obecnej organizacji mediów publicznych
nastąpi znaczne ograniczenie stanowisk kierowniczych (rady nadzorcze, zarządy).

Dział VII. Zasady finansowania jednostek mediów publicznych – art. 98- 105

W dziale VII. projektu uregulowano zasady finansowania jednostek mediów publicznych, w
tym przychody i fundusze jednostek mediów publicznych (art. 98-100 ) oraz ich plany i
sprawozdania finansowe (art. 101-105 ). Przepisy te zapewniają jawność i przejrzystość
finansowania mediów publicznych, czemu służy także obowiązek publikacji w Biuletynie
Informacji Publicznej (art. 105 ).

Dział VIII. Powszechna opłata audiowizualna – art. 106-114

Projekt zakłada, że gros środków służących finansowaniu mediów publicznych
pochodzić będzie z powszechnej opłaty audiowizualnej, która zastąpić ma opłaty
abonamentowe, pobierane obecnie na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r.
o opłatach abonamentowych.
Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że powszechna opłata audiowizualna obejmuje nie tylko
prawo do korzystania z radia i telewizji tak jak obecnie, ale też prawo dostępu do zasobów
audiowizualnych zarówno tych archiwalnych jak i nowotworzonych. W zamyśle
projektodawców, będą one powszechnie, nieodpłatnie dostępne za pośrednictwem Portalu
Mediów Publicznych, co zarazem wiąże się z koniecznością archiwizowania tych zasobów,
konserwacją, renowacją i digitalizacją.

Materia ta wymagała zatem szczegółowego uregulowania w odrębnym Dziale VIII ustawy,
gdzie w kolejnych trzech rozdziałach unormowano kwestie podmiotów zobowiązanych oraz
płatników (art. 106-108 ), odliczenia od podatku oraz zwolnienia z opłaty (art. 109 ) oraz
wysokość oraz pobór opłaty (art. 110-114 ).

Co do zakresu podmiotowego powszechnej opłaty audiowizualnej, to podlegają jej
uzyskujące przychody osoby pełnoletnie, mające miejsce zamieszkania na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, w tym przedsiębiorcy oraz podmioty uzyskujące dochody
podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych (art. 106 ust. 2).

Powszechna opłata audiowizualna podlegałaby odliczeniu od podstawy
opodatkowania podatku dochodowego od osób fizycznych oraz dochodowego od osób
prawnych, podmiotów wskazanych w art. 109 ust. 2 projektu, natomiast zwolnione byłyby w
całości z obowiązku uiszczania opłaty osoby wymienione w art. 109 ust. 3.

Jeżeli chodzi o wysokość opłaty audiowizualnej, to od osób fizycznych
przewiduje się ją w wysokości 8 zł miesięcznie, a od osób podlegających
opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, byłaby ona
uzależniona od liczby telewizorów.


Płatnikami opłaty byłyby podmioty wskazane w art. 108 ustawy, tj. w odniesieniu do
osób fizycznych ich pracodawcy oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub inne organy
właściwe organy emerytalne, a w odniesieniu do podmiotów opłacający podatek od osób
prawnych, te podmioty lub płatnicy tego podatku.
Zakłada się, że wpływy z tytułu opłaty osiągną kwotę szacunkową w granicach 1,5 mld zł.

 
14

Dział IX. Przepisy zmieniające, dostosowawcze, przejściowe i końcowe
- art. 115 – 152

Ze względy na złożoną materię regulacji ustawy o mediach publicznych, rozbudowany
jest Dział IX ustawy, zawierający zmiany w przepisach 18. obowiązujących ustaw (art. 115 -
133 oraz liczne przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe (art. 133 – 152 ).

Zróżnicowanie daty wejścia w życie poszczególnych przepisów ustawy jest
uzasadnione z następujących przyczyn.


14- dniowy termin wejścia w życie art. 143 i art. 145-147 ustawy jest podyktowany
potrzebą postawienia w stan likwidacji spółek Telewizja Polska i Polskie Radio odpowiednio
wcześniej przed utworzeniem następców prawnych tych spółek, tj. państwowych osób
prawnych Telewizja Polska oraz Polskie Radio oraz zapewnienia tym ostatnim podmiotom
niezbędnych częstotliwości. Z tym samym dniem powinni podjąć także czynności powołani
w tym celu likwidatorzy tych spółek.

Niezbędne było także odpowiednio wczesne wejście w życie przepisu art. 146
ustawy, regulującego status pracowników likwidowanych spółek.

Wejście w życie z dniem ogłoszenia przepisów wymienionych w art. 152 pkt 1, jest
uzasadnione ze względu na regulowaną nimi materię.

I tak wejście w życie z dniem ogłoszenia art. 4-8, art. 11 pkt 3, 4 i 8, art. 12-16, art. 18
pkt 5, art. 19 ust. 1-3, art. 21-23, art. 34, art. 36-38, art. 40, art. 44, art. 46 ust. 2 i 3, art. 48,
art. 50, art. 51 ust. 5, art. 69 ust 1 i 2, art. 137-141, art. 148 i art. 149,, jest uzasadnione
potrzebą niezwłocznego przystąpienia do wyłaniania przewidzianych w projekcie organów
społecznej kontroli jednostek mediów publicznych oraz organizacji konkursów na stanowiska
obsadzane w tym trybie, wskazane w art. 5 ust.1 ustawy, jak również wyłonienie kandydatów
do objęcia tych stanowisk. Podobnie wejście w życie z dniem ogłoszenia art. 69 ust. 1 i 2,
pozwoli niezwłocznie przystąpić do procedury konkursowego wyłaniania kandydatów na
dyrektorów utworzonych ustawą jednostek mediów publicznych.

Z kolei wejście w życie w tym terminie art. 51 ust. 2 umożliwi niezwłocznie
opracowanie i nadanie statutu Funduszowi, co jest sprawą istotną z punktu widzenia
zapewnienia obsługi nowo utworzonych ustawą organów.

Niezwłocznie należy także powołać pełnomocników do spraw organizacji jednostek
mediów publicznych oraz Biura Mediów Publicznych, co uzasadnia wejście w życie z dniem
ogłoszenia ustawy przepisów art. 148.

Wejście w życie z dniem 1 stycznia 2011 r. art. 106-114 i art. 151 , tj. przepisów o
powszechnej opłacie audiowizualnej oraz utracie z tym dniem mocy obowiązującej przez
ustawę z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych, jest podyktowane względami
czysto praktycznymi. W ten bowiem sposób unika się sytuacji, w której w tym samym roku
kalendarzowym obowiązują dwa odmienne systemy opłat w tej samej dziedzinie. Dzięki temu
unika się także nie tylko tworzenia w tym zakresie rozbudowanej regulacji przejściowej, ale
także możliwych praktycznych kłopotów z rozliczeniem nadpłat pojawiających się zawsze w
przypadku opłat dokonanych „z góry” za cały rok kalendarzowy.
 
15

Projekt ustawy przewiduje wydanie szeregu aktów wykonawczych. Przyjmuje się
następujące założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych:

1. Na podstawie art. 13 ust. 5 projektu minister właściwy do spraw kultury i
dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb
wskazywania osób do Kolegium Elektorskiego przez podmioty, o których mowa w art. 13 ust.
1. W rozporządzeniu tym minister określi terminy zgłaszania kandydatów przez uprawnione
podmioty, wymagane dokumenty oraz sposób wyłaniania kandydatów przez poszczególne
podmioty. Przepisy tego rozporządzenia mają zapewnić sprawne i szybkie przeprowadzenie
procesu wyboru członków Kolegium Elektorskiego.

2. Na podstawie art. 27 ust. 5 projektu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po
zasięgnięciu opinii Rady Mediów Publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, informacje i
dokumenty niezbędne dla rozpatrzenia wniosku o dofinansowanie działalności jednostki
mediów publicznych. Dofinansowanie będzie udzielane w formie dotacji. Przepisy
rozporządzenia mają zapewnić prawidłowość dokonywania oceny przedsięwzięcia mającego
być przedmiotem dofinansowania oraz rozliczenie udzielonej dotacji.

3. Na podstawie art. 48 ust. 3 projektu minister właściwy do spraw kultury i
dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, sposób wskazywania kandydatów
przez podmioty, o których mowa w ust. 2 tego przepisu, do Rady Funduszu Mediów
Publicznych. W rozporządzeniu tym minister określi terminy zgłaszania kandydatów przez
uprawnione podmioty, wymagane dokumenty oraz sposób wyłaniania kandydatów przez
poszczególne podmioty. Przepisy tego rozporządzenia mają zapewnić sprawne i szybkie
przeprowadzenie procesu wyboru członków Rady Funduszu Mediów Publicznych.

4. Na podstawie art. 57 ust. 5 projektu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po
zasięgnięciu opinii Komitetu Mediów Publicznych, określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe warunki i tryb udzielania dofinansowania producentom programów audio,
audiowizualnych, autorom artykułów i tekstów dofinansowania i ubiegania się o to
dofinansowanie. Przepisy rozporządzenia mają zapewnić realizację celów medialnej służby
publicznej. W przepisach rozporządzenia uregulowane zostań mechanizmy mające na celu
zapewnienie efektywnego i skutecznego wykorzystania dofinansowania przedsięwzięcia, jak
również zapewniające przejrzystość jego udzielania.

5. Na podstawie art. 79 projektu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po zasięgnięciu
opinii Rady Mediów Publicznych, określi, w drodze rozporządzenia wytyczne w zakresie
sposobu realizacji medialnej służby publicznej przez jednostki mediów publicznych. W
rozporządzeniu tym zostaną uregulowane w szczególności zagadnienia dotyczące:
- wprowadzenia systemów zachęt dla audycji i treści o szczególnej wartości
artystycznej i ponadprzeciętnej jakości profesjonalnej rozpowszechnianych przez
media publiczne,
- reklamy i lokowania produktów w programach jednostek mediów publicznych i w
zasobach Portalu,
a także kryteria kwalifikacji do produkcji audycji i treści w mediach publicznych. Przepisy
tego rozporządzenia będą miały na celu zapewnienie jawności i przejrzystości wydatkowania
środków publicznych w jednostkach mediów publicznych oraz prawidłowej realizacji misji
publicznej.

 
16
6. Na podstawie art. 80 projektu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po zasięgnięciu
opinii Rady Mediów Publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, procentowy udział
audycji wymienionych w tym przepisie w programie jednostki publicznej radiofonii i
telewizji. Ustawa ma określać pewne minimalne udziały tych audycji w czasie antenowym,
natomiast szczegółowe wielkości zostaną określone w rozporządzeniu, tak aby zapewnić
odbiorcom wszechstronną ofertę programową.

7. Zgodnie z art. 81 projektu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po zasięgnięciu
opinii Rady Mediów Publicznych, określi, w drodze rozporządzenia :
- maksymalną liczbę nowych formatów telewizyjnych zakupywanych za granicą w
okresach pięcioletnich i z rozbiciem na poszczególne programy, w tym programy
wyspecjalizowane;
- minimalny procentowy udział środków finansowych przeznaczanych na produkcję
wymienionych w tym przepisie audycji, a także minimalny procentowy udział środków
finansowych przeznaczanych na promocję kultury polskiej i dziedzictwa narodowego.
Przepisy tego rozporządzenia mają zapewnić finansowanie wytwarzanych audycji na
właściwym poziomie oraz zapewnić zróżnicowaną ofertę programową.

8. Zgodnie z art. 82 projektu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po zasięgnięciu
opinii Rady Mediów Publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, minimalny udział w
programie telewizyjnym audycji z ułatwieniami odbioru dla osób z niepełnosprawnością
narządu wzroku lub słuchu. Przepisy tego rozporządzenia mają zapewnić jak najszerszy
dostęp osób niepełnosprawnych do telewizyjnej oferty programowej

9. Na podstawie art. 83 projektu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po zasięgnięciu
opinii Rady Mediów Publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, dla radia publicznego,
minimalny procentowy udział środków finansowych przeznaczanych na wymienione w tym
przepisie audycje realizujące medialną służbę publiczną. Ustawodawca określi minimalny
odpis środków, które powinny zostać przeznaczone na produkcję tych audycji, natomiast
Krajowa Rada będzie mogła w drodze rozporządzenia podwyższyć wielkość środków
przeznaczanych na te audycje, tak aby zapewnić właściwy poziom finansowania
wymienionych audycji.

10. Na podstawie art. 91 ust. 6 projektu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po
zasięgnięciu opinii Rady Mediów Publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, ogólne
warunki oraz szczegółowy tryb zawierania trójstronnych kontraktów samorządowych. W
rozporządzeniu określone zostaną ogólne warunki trójstronnego kontraktu samorządowego, w
których zostaną uregulowane prawa i obowiązki stron zawierających tę umowę, a także
szczegółowe zasady i terminy zawierania tych umów. Ma zapewnić sprawną współpracę
między stronami zawierającymi te kontrakty.

11. Na podstawie art. 92 ust. 3 projektu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po
zasięgnięciu opinii Rady Mediów Publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, tryb
postępowania w sprawach dotyczących umożliwienia przez jednostki publicznej radiofonii i
telewizji konstytucyjnym organom państwa bezpośredniej prezentacji oraz wyjaśniania
polityki państwa oraz działalności tych organów. Przepisy te powinny zapewnić realizację
prawa obywateli do informacji o działalności organów władzy publicznej.

12. Na podstawie 93 ust. 3 projektu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po
zasięgnięciu opinii Rady Mediów Publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, tryb