Rządowy projekt ustawy o zalegalizowaniu pobytu niektórych cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy o cudzoziemcach

2) Umowy o współpracy w ramach Projektu „Doradztwo, podróż, reintegracja – pomoc
w dobrowolnym powrocie z Polski” zawarta dnia 20 sierpnia 2009 r. pomiędzy
Międzynarodową Organizacją do Spraw Migracji (IOM) i Urzędem do Spraw
Cudzoziemców. Umowa ta określa role i zakres obowiązków jej stron oraz sposób
współdziałania i współpracy w ramach Projektu „Doradztwo, podróż, reintegracja –
pomoc w dobrowolnym powrocie z Polski”, współfinansowanego przez Europejski
Fundusz Powrotów Imigrantów, którego celem jest przyczynienie się do usprawnienia
i

wzmocnienia mechanizmu pomocy w dobrowolnym powrocie z Polski oraz
zwiększenie szans na pomyślny i trwały powrót tych cudzoziemców, którzy zrezygnowali
z ubiegania się o status uchodźcy w Polsce. Urząd do Spraw Cudzoziemców zapewnia
wkład finansowy do realizacji Projektu w wysokości 25 % wartości realizowanego
Projektu.
W celu lepszego gospodarowania środkami przeznaczonymi na świadczenie pomocy
proponuje się skrócenie okresu, po upływie którego następuje wstrzymanie z mocy prawa
udzielania cudzoziemcowi pomocy socjalnej w ośrodku, w przypadku gdy przebywa on poza
nim. W świetle obowiązujących przepisów, w przypadku gdy cudzoziemiec korzystający
z pomocy socjalnej w ośrodku przebywa poza tym ośrodkiem przez okres dłuższy niż 3 dni,
udzielanie tej pomocy wstrzymuje się z mocy prawa do czasu jego powrotu. Zmiana będzie
polegała na skróceniu tego okresu z 3 do 2 dni. Przyjęcie takiego rozwiązania wpłynie
na zmniejszenie kosztów utrzymania cudzoziemców przebywających w ośrodkach, zwłaszcza
wynajmowanych, gdzie wynagrodzenie dla najemcy obliczane jest jako należność
za osobodzień. Dopóki najemca nie zostanie zawiadomiony o tym, że cudzoziemiec
korzystający z pomocy socjalnej w ośrodku przebywa poza tym ośrodkiem, wynagrodzenie to
jest naliczane tak, jakby cudzoziemiec ten cały czas przebywał w ośrodku. Zgodnie zaś
z obowiązującym stanem prawnym takie zawiadomienie możliwe jest dopiero po upływie
3 dni od opuszczenia ośrodka przez cudzoziemca.
W projekcie zostały określone prawa i obowiązki cudzoziemców przebywających
w ośrodkach dla cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy. W chwili
obecnej prawa i obowiązki cudzoziemców przebywających w ośrodku dla cudzoziemców
ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy, jak również zasady dotyczące pobytu w takim
ośrodku, są określone w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
4 maja 2009 r. w sprawie regulaminu pobytu w ośrodku dla cudzoziemców ubiegających się
o nadanie statusu uchodźcy (Dz. U. Nr 71, poz. 616). Przeniesienie przepisów regulujących

26
prawa i obowiązki cudzoziemców z ww. rozporządzenia do ustawy jest konsekwencją zasad
techniki prawodawczej, zgodnie z którymi prawa i obowiązki powinny być określane ustawą,
a nie w drodze aktu wykonawczego.
Projekt ma również na celu uwzględnienie tez zawartych w orzeczeniu Trybunału
Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 2 marca 2010 r. w sprawach połączonych
C-175/08, C-176/08, C-178/08 i C-179/08 Salahadin Abdullah i in. w zakresie przesłanek
pozbawienia statusu uchodźcy. Orzeczenie to dotyczy wykładni art. 11 ust. 1 lit. e dyrektywy
Rady 2004/83/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji
i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osoby,
które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony oraz zawartości przyznawanej
ochrony (Dz. Urz. UE L 304 z 30.09.2004, str. 12; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 19, t. 7, str. 96) w związku z art. 2 lit. c tej dyrektywy. Wyrok Trybunału
Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich powoduje konieczność doprecyzowania przesłanek
pozbawiania cudzoziemca statusu uchodźcy, co nastąpiło w projektowanym art. 14 pkt 2
lit. b.

27
OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które będzie oddziaływała ustawa
Projektowana regulacja będzie oddziaływać na następujące podmioty:
1) cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy,
2) Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców,
3) Straż Graniczną,
4) Policję,
5) Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
6) konsulów,
7) Radę Ministrów w zakresie wydania aktu wykonawczego wynikającego z projektowanej
regulacji;
8) ministra właściwego do spraw wewnętrznych w zakresie wydania aktów wykonawczych
wynikających z projektowanej regulacji.

2. Wyniki przeprowadzonych konsultacji
Projekt założeń był przedmiotem konsultacji między innymi z:
1) Międzynarodową Organizacją do Spraw Migracji (IOM);
2) Radą do Spraw Uchodźców;
3) Helsińską Fundacją Praw Człowieka;
4) Biurem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR);
5) Stowarzyszeniem Amnesty International;
6) Polską Akcją Humanitarną Centrum Pomocy Uchodźcom;
7) Fundacją Instytut na Rzecz Państwa Prawa;
8) Stowarzyszeniem Interwencji Prawnej;
9) Fundacją Edukacji i Twórczości;
10) Polskim Czerwonym Krzyżem;
11) Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć.
Opinie do projektu przedstawiły: Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Wysoki
Komisarz Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców, Stowarzyszenie Interwencji

28
Prawnej, Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć oraz Fundacja Instytut na Rzecz Państwa
Prawa. Opinie te zawierały uwagi i sugestie dotyczące sposobu uregulowania relokacji
i przesiedleń, dodatkowych form pomocy socjalnej udzielanej samotnym kobietom, matkom
samotnie wychowującym dzieci oraz cudzoziemcom przyjętym przez Rzeczpospolitą Polską
w ramach relokacji lub przesiedlenia, wprowadzenia ekwiwalentu pieniężnego w zamian za
wyżywienie dla cudzoziemców, którzy ze względów zdrowotnych muszą korzystać
z określonej diety, doprecyzowania terminu, w którym cudzoziemiec powinien stawić się
w ośrodku recepcyjnym, kwestii związanych z wstrzymaniem kieszonkowego na drobne
wydatki w razie wyrządzenia przez cudzoziemca szkody w mieniu ośrodka oraz z orzekaniem
o kosztach wydalenia.
Zgłoszone przez ww. podmioty spostrzeżenia dały podstawę do wprowadzenia
następujących zmian w projekcie założeń:
1) wprowadzenie szczególnych rozwiązań dotyczących cudzoziemców objętych
przesiedleniem lub relokacją, umożliwiających przeprowadzenie części postępowania
w sprawie nadania statusu uchodźcy poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej;
2) odstąpienie od propozycji dotyczącej wprowadzenia dodatkowych form pomocy socjalnej
udzielanej samotnym kobietom, matkom samotnie wychowującym dzieci oraz
cudzoziemcom przyjętym przez Rzeczpospolitą Polską w ramach przesiedlenia lub
relokacji;
3) wskazanie 2-dniowego terminu, liczonego od dnia przyjęcia przez właściwy organ
wniosku o nadanie statusu uchodźcy, na stawienie się cudzoziemca w ośrodku
recepcyjnym. Po upływie tego terminu organ będzie mógł wydać decyzję o umorzeniu
postępowania;
4) wprowadzenie zasady, że Skarb Państwa pokrywa koszty wydalenia cudzoziemca, co do
którego postępowanie w sprawie nadania statusu uchodźcy zakończyło się orzeczeniem
o wydaleniu;
5) odstąpienie od propozycji dotyczącej wstrzymania wypłaty kieszonkowego na drobne
wydatki w razie wyrządzenia przez cudzoziemca szkody w mieniu ośrodka.
Nie została uwzględniona uwaga dotycząca wprowadzenia ekwiwalentu pieniężnego
w zamian za wyżywienie dla cudzoziemców, którzy ze względów zdrowotnych muszą
korzystać z określonej diety. Należy podkreślić, że obecnie istnieje możliwość
przygotowywania specjalnych posiłków dla takich osób w ramach wyżywienia oferowanego
w ośrodkach dla cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy, co wynika

29
z

umów zawieranych z administratorami obiektów pełniących funkcje ośrodków dla
cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy. Taka możliwość dotyczy
cudzoziemców, którzy przedstawią zaświadczenie lekarskie, z którego będzie wynikała
konieczność stosowania diety.
W ramach konsultacji społecznych i w celu wykonania obowiązku wynikającego
z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia
prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 337) projekt ustawy został
zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych i Administracji – nie odnotowano zgłoszeń zainteresowanych podmiotów.

3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym na budżet państwa oraz budżety
jednostek samorządu terytorialnego
Skutki finansowe związane z wejściem w życie projektowanej ustawy obejmą:
– wprowadzenie regulacji dotyczących przeprowadzenia relokacji lub przesiedlenia
Wprowadzenie tych regulacji nie spowoduje kosztów dla budżetu państwa. Koszty te
powstaną z chwilą podjęcia przez Radę Ministrów decyzji o przyjęciu cudzoziemców
w ramach relokacji lub przesiedlenia i będą wówczas kalkulowane w oparciu o istniejące
potrzeby, a zarazem możliwości państwa polskiego. Wysokość środków przeznaczonych do
pokrycia kosztów relokacji lub przesiedlenia, w tym: kosztów związanych z czynnościami
podejmowanymi przez organy poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, kosztów pomocy
świadczonej cudzoziemcom relokowanym lub przesiedlonym i kosztów związanych z ich
integracją, a także źródła pokrycia tych kosztów zostaną wskazane w rozporządzeniu Rady
Ministrów dotyczącym przeprowadzenia relokacji lub przesiedlenia.
– wprowadzenie regulacji o charakterze abolicyjnym
Wprowadzenie regulacji o charakterze abolicyjnym nie spowoduje kosztów dla budżetu
państwa. Wejście w życie przepisów dotyczących zalegalizowania pobytu cudzoziemców
przebywających w Rzeczypospolitej Polskiej nielegalnie nie wywoła skutków finansowych
dla sektora finansów publicznych, w tym z tytułu realizacji przepisów o pomocy społecznej.
– wprowadzenie zasady, że Skarb Państwa pokrywa koszty wydalenia cudzoziemca, co do
którego postępowanie w sprawie nadania statusu uchodźcy zakończyło się orzeczeniem
o wydaleniu

30