Rządowy projekt ustawy o zalegalizowaniu pobytu niektórych cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy o cudzoziemcach

Wprowadzenie tej zmiany nie spowoduje kosztów dla budżetu państwa, nie jest to bowiem
nowe zadanie wyznaczone Straży Granicznej. Koszt wydalenia cudzoziemca uzależniony jest
od tego, do jakiego państwa następuje wydalenie, jaką drogą (lądową czy lotniczą)
cudzoziemiec jest wydalany oraz czy wydalenie odbywa się w asyście eskorty. Na podstawie
dotychczasowych doświadczeń przyjmuje się, że w roku 2011 koszty związane z wydaleniem
cudzoziemców, co do których postępowanie w sprawie nadania statusu uchodźcy zakończyło
się orzeczeniem o wydaleniu, mogą wynieść średnio około 568 000 zł.
Koszty te są pokrywane ze środków zabezpieczonych w budżecie państwa, w części 42 –
Sprawy wewnętrzne, której dysponentem jest Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji,
ze środków będących w dyspozycji Komendanta Głównego Straży Granicznej.
– zmiany w zakresie pozostawiania małoletniego w placówce opiekuńczo-wychowawczej
Zmiany te nie powodują skutków finansowych dla budżetu państwa. Zmiany te mają jedynie
charakter porządkujący, ponieważ już obecnie małoletni w takich sytuacjach pozostaje pod
opieką placówki.
– koszty związane z odstąpieniem od ograniczenia zakresu udzielania pomocy socjalnej
cudzoziemcom składającym ponownie wniosek o nadanie statusu uchodźcy po skorzystaniu
z pomocy w dobrowolnym powrocie
Obecnie ze świadczenia pieniężnego obniżonego do wysokości 1/3 świadczenia wypłacanego
na zasadach ogólnych korzysta grupa ok. 50 cudzoziemców, co oznacza konieczność
wydatkowania na ten cel środków budżetowych w wysokości ok. 113 000 zł rocznie.
Zakładając, że po uchyleniu art. 70 ust. 4 i 5 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej taka sama liczba cudzoziemców skorzysta z pomocy na
zasadach ogólnych, koszty te wyniosą:
– w przypadku pomocy udzielanej poza ośrodkiem – ok. 340 000 zł rocznie,
– w przypadku pomocy polegającej na umieszczeniu w ośrodku – ok. 639 000 zł rocznie,
– koszty wynikające z rezygnacji z ograniczeń co do zakresu świadczeń w ramach pomocy
w dobrowolnym powrocie.
Zwiększone koszty będą dotyczyły:
1) zakupu biletu na przejazd środkiem komunikacji publicznej, a nie jak dotychczas
najtańszym środkiem komunikacji publicznej oraz
2) pokrycia całkowitych kosztów wyżywienia, a nie jak dotychczas pokrycia tylko części
kosztów wyżywienia.

31
W zakresie kosztów zakupu biletu na przejazd środkiem komunikacji publicznej:
Rezygnacja z zakupu biletu na przejazd najtańszym środkiem komunikacji publicznej stwarza
możliwość zakupu biletu lotniczego.
Za pośrednictwem Urzędu do Spraw Cudzoziemców z pomocy w dobrowolnym powrocie
przez trzy kwartały 2010 r. skorzystało 20 cudzoziemców, którym zakupiono bilety kolejowe.
W skali roku przewiduje się, że będzie to około 27 cudzoziemców. Wzrost kosztów
spowodowany może być różnicą między ceną biletu kolejowego a lotniczego, która wynosi
około 600 zł, czyli przy 27 osobach będzie to kwota około 16 200 zł rocznie. Trudny do
oszacowania jest wzrost liczby cudzoziemców, którzy zdecydują się na dobrowolny wyjazd
z terytorium Polski w sposób zorganizowany przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców,
w sytuacji gdy powstanie możliwość zakupienia przez Szefa Urzędu do Spraw
Cudzoziemców również biletów lotniczych.
W zakresie kosztów związanych z pokryciem całkowitych kosztów wyżywienia:
Obecnie zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
26 maja 2009 r. w sprawie wysokości pomocy dla cudzoziemców ubiegających się o nadanie
statusu uchodźcy, wysokość pomocy na pokrycie kosztów wyżywienia cudzoziemca
w podróży wynosi 15 zł na dzień podróży. Po wprowadzeniu zmian w ww. zakresie
wysokość całkowitych kosztów wyżywienia wyniesie 23 zł na jeden dzień, a zatem wzrost
nastąpi o 8 zł na dzień podróży. Zakładając, że średni czas podróży wynosi 2 dni, a Szef
Urzędu do Spraw Cudzoziemców zorganizuje w ciągu roku dobrowolne powroty dla
27 cudzoziemców, to wzrost kosztów w tym zakresie wyniesie około 432 zł w skali roku
(8 zł x 2 dni x 27 osób = 432 zł).
– koszty związane z udzielaniem pomocy w przeniesieniu się cudzoziemca do innego państwa
członkowskiego UE odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku
Koszty związane z przeniesieniem można oszacować na kwotę ok. 50 000 zł rocznie. Na
kwotę tę składają się koszty zakupu przez Urząd do Spraw Cudzoziemców biletów dla
cudzoziemców oraz koszt wyżywienia czyli około 1 000 zł dla jednego cudzoziemca, co
oznacza dla łącznej liczby 50 cudzoziemców 50 000 zł (50 x 1 000 zł = 50 000 zł).
– oszczędności związane z wprowadzeniem ekwiwalentu pieniężnego w zamian za
wyżywienie, gdy przemawiają za tym względy organizacyjne
Wprowadzenie możliwości wypłacania ekwiwalentu pieniężnego w zamian za wyżywienie,
gdy przemawiają za tym względy organizacyjne, przyczyniłoby się do powstania

32
oszczędności, których skala jest kwotowo trudna do oszacowania, gdyż byłaby uzależniona
od zakresu zastosowania przepisu.
– oszczędności związane z wprowadzeniem ekwiwalentu pieniężnego w zamian za
wyżywienie dla dzieci w wieku 4 – 6 lat
Oszczędności w tym zakresie wyniosą około 959 220 zł rocznie. Obecnie w ośrodkach dla
cudzoziemców przebywa 292 dzieci w wieku 4 – 6 lat. redni koszt wyżywienia w ośrodku
wynosi ok. 18 zł dziennie, co przy 292 osobach daje rocznie ok. 1 918 440 zł (292 x 18 zł = 5
256 zł x 365 = 1 918 440 zł). Oszczędności związane z wprowadzeniem ekwiwalentu
spowodują obniżenie wydatków o koszt przygotowania posiłku, który stanowi ok. 9 złotych
dziennie za osobę (292 x 9 zł = 2 628 zł x 365 = 959 220 zł).
– koszty związane z udzielaniem pomocy edukacyjnej cudzoziemcom korzystającym ze
świadczeń pieniężnych
W przypadku dzieci w wieku szkolnym koszty te wyniosą ok. 53 000 zł rocznie.
Obecnie wartość pomocy edukacyjnej, którą kieruje się tylko do dzieci przebywających
w ośrodku dla cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy wynosi ok. 290 zł
rocznie na jedno dziecko. Na kwotę tę składają się koszty związane z zakupem podręczników
(średnio 240 zł na jedno dziecko) oraz tzw. wyprawka szkolna w kwocie 50 zł, przeznaczona
na zakup materiałów piśmienniczych i przyborów szkolnych. Koszty poniesione w związku
z edukacją dzieci korzystających z pomocy udzielanej w ośrodku w 2009 r. wyniosły około
250 000 zł.
Po nowelizacji ustawy pomoc taką otrzymają dzieci, których rodzice korzystają ze świadczeń
pieniężnych na pokrycie we własnym zakresie kosztów pobytu na terytorium Polski. Dzieci
takich według stanu na dzień 26 stycznia 2010 r. było 182 (182 x 290 zł = 52 780 zł).
Oznacza to, że po nowelizacji ustawy koszty poniesione w związku z edukacją dzieci
cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy wyniosłyby około 303 000 zł
rocznie (250 000 zł + 52 780 zł = 302 780 zł).
W przypadku dorosłych cudzoziemców koszty te wyniosą 57 000 zł rocznie. Na kwotę tę
składa się dodatkowe 12 godzin nauki języka polskiego w każdym ośrodku miesięcznie,
w stosunku do obecnej liczby godzin, w związku z objęciem tego rodzaju pomocą grupy
1 205 cudzoziemców przebywającym poza ośrodkami i koniecznością zwiększenia liczby
godzin nauki języka polskiego w każdym ośrodku. Przekłada się to na kwotę dodatkowych
300 zł miesięcznie dla każdego nauczyciela w ośrodku (12 godzin x 25 zł/godzina = 300 zł
x 10 miesięcy x 19 ośrodków = 57 000 zł). Koszty poniesione w związku z zapewnieniem

33
dostępu do bezpłatnej nauki języka polskiego dorosłym cudzoziemcom korzystającym
z pomocy udzielanej w ośrodku w 2009 r. wyniosły około 240 000 zł. Zwiększenie liczby
uprawnionych do korzystania z tej formy pomocy o osoby korzystające ze świadczenia
pieniężnego oznaczałoby wzrost kosztów o 57 000 zł. Oznacza to, że po nowelizacji ustawy
koszty poniesione w związku z zapewnieniem cudzoziemcom bezpłatnej nauki języka
polskiego wyniosłyby około 297 000 zł rocznie (240 000 zł + 57 000 zł = 297 000 zł).
W kwestii alternatywnych źródeł finansowania dodatkowych form pomocy dla
cudzoziemców korzystających ze świadczenia pieniężnego możliwe jest skorzystanie jedynie
w niewielkim zakresie z programów unijnych, głównie z Europejskiego Funduszu
Uchodźczego (EFU). W 2010 r. Urząd do Spraw Cudzoziemców zrealizował projekt
„Poprawa warunków zakwaterowania oraz zakup sprzętów i materiałów do ośrodków
własnych Urzędu do Spraw Cudzoziemców” współfinansowanego ze środków EFU.
W ramach projektu zakupione zostały wyprawki szkolne (plecak wraz z piórnikiem
z wyposażeniem) dla wszystkich dzieci w wieku szkolnym zarówno objętych pomocą
udzielaną w ośrodku, jak i pobierających świadczenie pieniężne. Pozwoliło to na
oszczędność: 30 zł na jedno dziecko x 700 dzieci = 21 000 zł. Urząd do Spraw
Cudzoziemców zrealizował powyższy projekt w ramach procedury bezkonkursowej
z Programu Rocznego 2008, ze względu na powstałe w nim oszczędności po rozliczeniu
przez Władzę Wdrażającą Programy Europejskie wszystkich projektów zrealizowanych
w

ramach EFU w 2008 r. Natomiast chcąc zrealizować projekty w nadchodzących
programach rocznych projekty należało uwzględnić w programach rocznych z pewnym
wyprzedzeniem. W chwili obecnej środki finansowe dostępne dla Urzędu do Spraw
Cudzoziemców w ramach EFU na najbliższe lata zostały zaplanowane. Możliwe jest
wystartowanie w procedurze bezkonkursowej, ale w takim przypadku nie ma pewności, czy
Urząd do Spraw Cudzoziemców uzyskałby niezbędne dofinansowanie. W związku z dużą
konkurencją w postępowaniu o przyznanie funduszy podczas naboru w ramach Programu
Rocznego 2009 tylko 50 % zgłoszonych projektów otrzymało dofinansowanie.
– koszty związane z pokryciem kosztów zajęć pozalekcyjnych i rekreacyjno-sportowych
dzieci korzystających ze świadczenia pieniężnego
Koszty te szacuje się na kwotę 73 000 zł rocznie. Na kwotę tę składają się:
1) koszty
w
wysokości 54 600 zł rocznie – związane z udziałem dzieci (raz w miesiącu)
w różnego rodzaju zajęciach rekreacyjno-sportowych organizowanych przez szkołę

34
(np. wyjścia do kina, teatru, muzeum, na basen) w wysokości 30 zł
(30 zł x 182 dzieci x 10 miesięcy = 54 600 zł),
2) koszty w wysokości 18 200 zł rocznie – związane z udziałem dzieci (raz w roku)
w jednodniowej wycieczce organizowanej przez szkołę w wysokości 100 zł (100 zł
x 182 dzieci = 18 200 zł).
Należy zakładać, że nie wszystkie dzieci będą korzystały z tej formy pomocy, w związku
z czym kwotę 73 000 zł rocznie można traktować jako kwotę maksymalną.
– oszczędności związane ze skróceniem z 2 miesięcy do 30 dni okresu udzielania pomocy
socjalnej cudzoziemcom zobowiązanym do opuszczenia terytorium RP liczonego od dnia
otrzymania decyzji ostatecznej o odmowie nadania statusu uchodźcy
Oszczędności w tym zakresie wyniosą ok. 300 000 zł rocznie.
Według danych na dzień 26 stycznia 2010 r. zmiana ta będzie dotyczyła ok. 270
cudzoziemców. Osoby takie otrzymują obecnie świadczenia do dwóch miesięcy od dnia
doręczenia decyzji ostatecznej w sprawie nadania statusu uchodźcy, a po zmianie przepisów
będą otrzymywać świadczenia przez okres 30 dni. Koszt pobytu takiej grupy cudzoziemców
w ośrodku dla cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy, na który składa
się koszt wyżywienia i zakwaterowania (czyli ok. 38 zł na osobę za dzień) wynosi
ok. 600 000 zł (pobyt 270 osób przez okres 2 miesięcy). Po wprowadzeniu proponowanych
zmian, wspomniane koszty ulegną redukcji o około 50 % do kwoty ok. 300 000 zł (pobyt
270 osób przez okres 30 dni).
– oszczędności związane ze skróceniem z 3 na 2 dni okresu, po upływie którego następuje
wstrzymanie z mocy prawa udzielania cudzoziemcowi pomocy socjalnej w ośrodku,
w przypadku gdy przebywa on poza ośrodkiem
Oszczędności te szacowane są na ok. 35 000 zł rocznie.
W 2009 r. średni koszt zakwaterowania i wyżywienia cudzoziemca w ośrodkach
wynajmowanych wynosił ok. 38 zł dziennie. W tym okresie 921 cudzoziemców samowolnie
opuściło ośrodek na okres dłuższy niż 3 dni. Wprowadzenie tej zmiany w odniesieniu do
wskazanej liczby cudzoziemców zmniejszy koszty przeznaczone na ich utrzymanie

o ok. 35 000 zł rocznie (921 x 38 zł = 34 998 zł).
– oszczędności związane ze zmianami dotyczącymi niewypłacania cudzoziemcowi
świadczenia pieniężnego za okresy przebywania poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej

35