Poselski projekt ustawy o opodatkowaniu niektórych instytucji finansowych

Warszawa, 26 lipca 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja


DSPA -140 - 71 (4) / 11





Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec poselskiego
projektu ustawy:


- o opodatkowaniu niektórych instytucji
finansowych (druk nr 4250).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Finansów
do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.





(-)

Donald
Tusk




Stanowisko Rady Ministrów do poselskiego projektu ustawy
o opodatkowaniu niektórych instytucji finansowych (druk sejmowy 4250)

I.
Podstawowe kierunki działania zaproponowane w poselskim projekcie ustawy o podatku od
niektórych instytucji finansowych (druk sejmowy 4250) dotyczą następujących zagadnień:
1. Opodatkowanie aktywów niektórych instytucji finansowych:
1) banków krajowych;
2) oddziałów banków zagranicznych;
3) oddziałów instytucji kredytowych;
4) krajowych zakładów ubezpieczeń;
5) krajowych zakładów reasekuracji;
6) oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów
reasekuracji;
7) głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych
zakładów reasekuracji;
8) funduszy inwestycyjnych.
2. Określenie podstawy opodatkowania wskazującej na sumę aktywów.
3. Wysokość stawki, jak również zasady poboru podatku.
4. Zwolnienia i ulgi podatkowe.
II.
W ocenie Rządu RP poselski projekt ustawy o opodatkowaniu niektórych instytucji
finansowych budzi, obok konkretnych zastrzeżeń dotyczących redakcji oraz poprawności
legislacyjnej, zasadnicze wątpliwości dotyczące całościowej koncepcji projektowanego
podatku.
Podstawowym zastrzeżeniem jest wyłącznie fiskalny charakter proponowanej regulacji.
W uzasadnieniu Projektodawcy podkreślają trudną sytuację finansów publicznych, kładąc
nacisk na niebezpieczeństwo przekroczenia progu 60% w relacji państwowego długu

1
publicznego do Produktu Krajowego Brutto, co wiązałoby się z licznymi konsekwencjami
gospodarczymi i społecznymi. Środki zgromadzone w wyniku wprowadzenia postulowanego
podatku miałyby zasilić fundusz rezerwy demograficznej, a przez to zmniejszyć
prawdopodobieństwo ww. zagrożenia dla budżetu państwa. W opinii Rządu RP ewentualne
nałożenie na instytucje finansowe nowych opłat mających charakter daniny publicznej
powinno zostać ściśle powiązane z celem stabilizacji sektora instytucji finansowych.
Doświadczenia ostatniego kryzysu finansowego pokazują, iż w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowej należy liczyć się z koniecznością udzielenia instytucjom finansowym
znacznego wsparcia ze środków publicznych. Z tego powodu należy rozważyć wyprzedzające
przygotowanie odpowiedniego zasobu środków na ten cel. Biorąc pod uwagę dyskusje
i działania prowadzone zarówno w organizacjach o wymiarze globalnym, jak i prace
w ramach Unii Europejskiej, dotyczące m.in. takich zagadnień jak reforma systemu gwarancji
depozytów, przegląd zagadnień związanych z wymogami kapitałowymi, czy też zarządzanie
kryzysowe w sektorze bankowym oraz prowadzenie działań naprawczych, Rząd RP stoi na
stanowisku, iż ewentualne środki zgromadzone w wyniku wprowadzenia obligatoryjnej
opłaty powinny zostać przeznaczone na fundusz o wyłącznym przeznaczeniu na zwiększenie
stabilności sektora instytucji finansowych. Taką opinię wyraziła również m.in. Rada
Europejska w konkluzjach z dnia 17 czerwca 2010 r. (pkt 16), Komisja Europejska
w komunikacie z dnia 26 maja 2010 r. (KOM(2010)254) pt. Bankowe fundusze naprawcze
oraz Europejski Bank Centralny (EBC), który był konsultowany w sprawie opodatkowania
instytucji finansowych m.in. przez władze węgierskie (opinia CON/2010/62 z dn. 4 sierpnia
2010 r., pkt 3.2.2) oraz władze cypryjskie (opinia CON/2011/29 z dn. 4 kwietnia 2011 r.,
pkt 2.1). Przedmiotowy projekt ustawy powinien również brać pod uwagę toczące się obecnie
na szczeblu unijnym prace nad ujednolicenie zasad opodatkowania instytucji finansowych
(np. komunikat Komisji z dn. 7 października 2010 r. (COM(2010)549) pt. Opodatkowanie
sektora finansowego), których wyniki powinny zostać uwzględnione przez ustawodawcę
polskiego w odniesieniu do regulowania takiego opodatkowania w polskim systemie
prawnym.
Środki zgromadzone w drodze daniny publicznej powinny stanowić rezerwę, która mogłaby
zostać wykorzystana w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej. Rozwiązanie tego
rodzaju antycypowałoby rozwiązania rozważane na forum unijnym, polegające na utworzeniu
specjalnego funduszu restrukturyzacyjnego finansowanego z dodatkowych opłat nałożonych
na sektor finansowy. Pozwoliłoby to na zwiększenie stabilności sektora finansowego, jak

2
również wyeliminowanie (bądź ograniczenie) konieczności finansowania przez sektor
publiczny działań pomocowych w przypadku wystąpienia ewentualnych zaburzeń na rynkach
finansowych.
Kolejnym punktem budzącym istotne zastrzeżenia merytoryczne jest zakres podmiotów
podlegających ewentualnemu opodatkowaniu. Do grupy tej projektodawcy zaliczyli: banki
krajowe, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych, krajowe zakłady
ubezpieczeń, krajowe zakłady reasekuracji, oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń
i zagranicznych zakładów reasekuracji, a także fundusze inwestycyjne. Niewątpliwie jest to
ujęcie bardzo szerokie, obejmujące większość uczestników szeroko rozumianego polskiego
sektora finansowego. Jednakże wątpliwości budzi dobór podmiotów, w szczególności objęcie
podatkiem funduszy inwestycyjnych oraz pominięcie spółdzielczych kas oszczędnościowo –
kredytowych, które prowadzą działalność zbliżoną do działalności bankowej. Projektodawca
nie przedstawia jednak przyczyn podmiotowego wyłączenia tych instytucji. Niezależnie od
powyższego należy zaznaczyć, że w trwających na forum europejskim pracach nad
ewentualnym nałożeniem na instytucje finansowe dodatkowych obciążeń mających wspierać
finansowanie działań restrukturyzacyjnych, w pierwszej kolejności proponuje się objęcie tymi
obciążeniami wyłącznie instytucji kredytowych. Ponadto w ocenie Rządu RP włączenie do
katalogu podmiotów objętych proponowanym podatkiem funduszy inwestycyjnych wydaje
się posunięciem z kilku powodów niewłaściwym. Charakter tych instytucji finansowych,
korzystających z podmiotowego zwolnienia od podatku dochodowego od osób prawnych,
uzasadnia wyłączenie tych podmiotów spod jakiejkolwiek formy opodatkowania obejmującej
samą masę majątkową, jaką jest fundusz. Należy bowiem zauważyć, że specyficzna
konstrukcja funduszu inwestycyjnego jako prawnie uregulowanej określonej masy
majątkowej powoduje, iż nałożenie na tę instytucję finansową podatku, obliczanego od
wartości aktywów (a więc podatku majątkowego) będzie oznaczało faktyczne nałożenie tego
podatku na jego uczestników. Corocznie rozliczany podatek, odprowadzany w oparciu
o system zaliczek miesięcznych, będzie uszczuplał aktywa funduszu inwestycyjnego, a co za
tym idzie obniżał wartość jednostki uczestnictwa, czy też certyfikatu inwestycyjnego,
wpływając wprost na poziom środków finansowych posiadanych przez poszczególnych
uczestników.
Kolejnym zagadnieniem rzutującym na koncepcję projektu jest sposób określenia podstawy
opodatkowania. W przedmiocie określenia podstawy opodatkowania należy wskazać,
że proponowane w projekcie opodatkowanie aktywów instytucji finansowych jest de facto

3
podatkiem od skali prowadzonej przez nie działalności. Takie ujęcie nie pozwala na
uwzględnienie ryzyka podejmowanego przez daną instytucję. Dodatkowo, tak szeroko
ustalona podstawa opodatkowania (czego konsekwencją będzie wysoki poziom
odprowadzonego podatku) może potencjalnie wpłynąć w negatywny sposób na warunki
prowadzenia działalności przez banki, w tym na wysokość prowadzonej akcji kredytowej.
Należy również wskazać na ewentualność, iż opodatkowanie na zasadach przewidzianych
w projekcie mogłoby spowodować, ze względu na chęć uniknięcia płacenia podatku,
przesunięcie działalności sektora w kierunku transakcji, które nie wpływają na poziom sumy
bilansowej instytucji finansowych. W rezultacie, zmniejszyłaby się przejrzystość sprawozdań
finansowych tych instytucji, co nie sprzyja stabilności sektora finansowego.
Należy również zaznaczyć, iż wpływy z przedmiotowego podatku stanowić będą środki
publiczne, a planowane zwolnienie (art. 9 projektu ustawy) ze względu na fakt, iż obejmuje
wyłącznie banki, będzie miało charakter selektywny. Jednocześnie zwolnienie, o którym
mowa powyżej stanowi dla przedsiębiorcy korzyść. Ponadto z uwagi na fakt, iż rynek
finansowy jest rynkiem otwartym na konkurencję, co do zasady, pomoc udzielana podmiotom
na nim działającym może zakłócić lub grozić zakłóceniem konkurencji oraz wpływać na
wymianę handlową między państwami członkowskimi UE, co powoduje poważne
zastrzeżenia pod względem możliwości uznania przyjętych rozwiązań za pomoc publiczną w
rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, która powinna podlegać zgłoszeniu do Komisji
Europejskiej, zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE.
Należy także podkreślić, iż zgodnie z art. 127 ust. 4 oraz art. 282 ust. 5 TFUE oraz art. 2 ust. 1
decyzji Rady 98/415/WE z dnia 29 czerwca 1998 r. w sprawie konsultacji Europejskiego
Banku Centralnego udzielanych władzom krajowym w sprawie projektów przepisów
prawnych przedmiotowy projekt ustawy podlega konsultacji z Europejskim Bankiem
Centralnym (EBC), albowiem może on zostać uznany za projekt dotyczący zasad mających
zastosowanie do instytucji finansowych, w zakresie, w jakim wywierają istotny wpływ na
stabilność instytucji finansowych i rynków (art. 2 ust. 1 tiret szósty decyzji 98/415/WE). Na
tej właśnie podstawie EBC był konsultowany w sprawie opodatkowania instytucji
finansowych m.in. przez władze węgierskie (opinia CON/2010/62 z dn. 4 sierpnia 2010 r.)
oraz władze cypryjskie (opinia CON/2011/29 z dn. 4 kwietnia 2011 r.). Zgodnie z art. 4
zdanie drugie decyzji 98/415/WE opinii EBC zasięga się na właściwym etapie procesu
legislacyjnego.

4