Poselski projekt ustawy o opodatkowaniu niektórych instytucji finansowych

Niezależnie od powyższego, tytuł projektowanej ustawy wymaga dostosowania do
terminologii przyjętej w ustawodawstwie podatkowym. Zasadą jest posługiwanie się w tytule
ustawy nazwą danego podatku, a nie określeniem „opodatkowanie”.
III.
Oprócz zastrzeżeń o charakterze ogólnym, w stosunku do projektu poselskiego ustawy
o opodatkowaniu niektórych instytucji finansowych należy wystosować również szereg uwag
szczegółowych.
Art. 1
Art. 1 nie określa rodzajów aktywów będących przedmiotem opodatkowania – zgodnie
z
art.
3 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
(Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z późn. zm.) przez aktywa rozumie się kontrolowane
przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku
przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści
ekonomicznych, zatem także majątek trwały i obrotowy. Jednakże mając na względzie fakt, iż
podatek przewidziany projektem ustawy dotyczy niektórych instytucji finansowych, w ocenie
Rządu RP bardziej zasadne byłoby uwzględnienie w sumie aktywów wyłącznie aktywów
finansowych (tj. niematerialnych form majątku, np. należności, papiery wartościowe itd.).
Art. 3 i 4
W art. 3 i 4 projektu należałoby precyzyjnie określić podstawę opodatkowania, tj. wskazać
z jakiego sprawozdania finansowego (np. za ostatni rok obrotowy czy za ostatni rok
podatkowy) należy ustalić wartość sumy aktywów. Podstawa opodatkowania stanowi
kluczowy element obliczenia prawidłowej wysokości kwoty należnego podatku i jej
wysokości nie można domniemywać. W tym zakresie przepisy muszą być precyzyjne i nie
mogą pojawiać się żadne wątpliwości interpretacyjne.
Z przepisu art. 3 projektu wynika, że podstawę opodatkowania stanowi suma aktywów
wykazana w zatwierdzonym rocznym sprawozdaniu finansowym (w domyśle za rok
poprzedzający rok, w którym uiszczany jest podatek). Jeśli sprawozdanie nie zostanie
zatwierdzone w terminie 6 miesięcy od zakończenia roku obrotowego podatnika znajdzie
zastosowanie art. 4 projektu. Z powyższego wynika, że podstawę opodatkowania podatku
może stanowić wielkość niezatwierdzona i mogąca ulec zmianie. Suma aktywów wykazana
w niezatwierdzonym rocznym sprawozdaniu finansowym może być bowiem inna niż suma
aktywów wykazana w zatwierdzonym następnie sprawozdaniu finansowym. Wydaje się,

5
że ostatecznie podstawę opodatkowania podatku powinna stanowić suma aktywów wykazana
w zatwierdzonym rocznym sprawozdaniu finansowym, nawet wówczas jeśli tymczasowo
podstawa opodatkowania została ustalona zgodnie z art. 4 projektu. Z projektu jednoznacznie
to nie wynika. Zwraca się uwagę, że jeśli podstawa opodatkowania podatku ustalona zgodnie
z art. 4 projektu będzie uznana za ostateczną, istnieje niebezpieczeństwo zaniżania tej
podstawy, skoro zatwierdzenie sprawozdania finansowego ustalającego wyższą kwotę
aktywów nie miałoby znaczenia.
W art. 3 pkt 2 i 3 jest mowa o zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym podatnika. Należy
zwrócić uwagę, iż sprawozdania wymienione w powołanych przepisach odnoszą się do
sprawozdań finansowych oddziałów, które nie podlegają procedurze zatwierdzenia zgodnie
z art. 53 ust. 1 ustawy o rachunkowości; zatwierdzeniu podlega sprawozdanie finansowe
przedsiębiorcy zagranicznego, które obejmuje dane sprawozdania finansowego oddziału
(por. art. 53 ust. 2b ustawy o rachunkowości). W związku z powyższą uwagą należy wskazać,
iż sprawozdania finansowe oddziałów nie są zatwierdzane. Z tego względu w art. 6 ust. 2 i 3
należałoby dodatkowo uwzględnić, że
zatwierdzane jest sprawozdanie finansowe
przedsiębiorcy zagranicznego, a nie sprawozdanie finansowe oddziału tego przedsiębiorcy.
Art. 6 i 7
Przepisy działu III projektu nie stanowią kompleksowej regulacji w zakresie poboru podatku.
Przede wszystkim brak jest przepisu określającego termin płatności podatku. Nie można, jak
to proponuje się w projektowanym art. 6 ust. 4, uzależniać obowiązku wpłacania zaliczek od
złożenia zeznania podatkowego, ponieważ niezłożenie zeznania spowoduje, że brak będzie
także obowiązku wpłacania zaliczek.
Art. 6 i 7 wymagają również korelacji z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r.
Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.); zgodnie z art. 2 § 1 tej
ustawy jej przepisy stosuje się do podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetu
państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub
określania uprawnione są organy podatkowe. Dodatkowo zawarta w art. 7 ust. 1delegacja dla
ministra do spraw finansów publicznych jest sformułowana wadliwie - nie zawiera
wytycznych. Wątpliwości budzi również ust. 2, który ma walor informacyjny, a nie
normatywny, a także ust. 3 przewidujący, iż we wzorach zeznań podatkowych określony
będzie sposób rozliczania zaliczek. Kwestia ta powinna być uregulowana w ustawie.
Art. 8

6
Art. 8 ma charakter ogólny. Przede wszystkim brakuje zasad i trybu przekazywania środków
na Fundusz Rezerwy Demograficznej (rozdział 6 ustawy z dnia 13 października 1998r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.).
Artykuł 8 budzi również zastrzeżenia ze względu na brak spójności z art. 6 ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.
W definicji podatku określonej w art. 6 Ordynacji podatkowej jako beneficjenta świadczenia
wymienia się wyłącznie Skarb Państwa, województwo, powiat lub gminę. Ten element
definicji podatku pozwala odróżnić podatki od świadczeń pieniężnych na rzecz innych
jednostek sektora finansów publicznych. Rozwiązanie przewidziane w art. 8 projektu ustawy,
zgodnie z którym wpływy z podatku od niektórych instytucji finansowych zwiększają
Fundusz Rezerwy Demograficznej, nie daje podstaw do uznania projektowanego świadczenia
za podatek w rozumieniu art. 6 Ordynacji podatkowej.
Art. 9
W art. 9 należałoby rozszerzyć pojęcie „funduszy własnych” także o kapitały. Jednakże o ile
propozycja zwolnienia z podatku w razie podwyższenia poziomów funduszy własnych może
zostać uzasadniona tym, iż w przypadku takiej operacji zwiększa się bezpieczeństwo
finansowe instytucji, to wątpliwości budzi zawężenie zwolnienia jedynie do banków. Ponadto
zamiast pojęcia „rok obrachunkowy” należałoby posługiwać się pojęciem „rok obrotowy”.
Dodatkowo przyjęte rozwiązanie budzi wątpliwości związane z kwestią udzielenia na rzecz
banków (poprzez ww. selektywne zwolnienie z opodatkowania) pomocy publicznej w
rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Niewątpliwie bowiem zwolnienie z obowiązku zapłaty
podatku w określonych okolicznościach skutkowałoby uzyskaniem przez banki korzyści, do
której nie byłyby uprawnione inne podmioty objęte opodatkowaniem na mocy projektowanej
ustawy. Podobny skutek może być rezultatem wyłączenia z zakresu zastosowania
projektowanej ustawy spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, które pod
względem oferowanych usług (np. przyjmowania depozytów) działają do pewnego stopnia na
tym samym rynku co banki. Nie objęcie ich zatem proponowanym opodatkowaniem może
być uznane za udzielenie tym podmiotom wsparcia poprzez zaniechanie opodatkowania tej
samej rodzajowo działalności. W związku z powyższym istnieje potencjalne ryzyko
spełnienia przez przewidziane w przedmiotowym projekcie zwolnienie z opodatkowania
banków i nieobjęcie tym opodatkowaniem SKOK-ów przesłanek udzielenia pomocy
publicznej w rozumieniu art. 107 TFUE.

7
Art. 10
Zaproponowany w projekcie przepis art. 10 jest niejasny i może budzić wiele wątpliwości,
np. dotyczących relacji tego przepisu z art. 3531 oraz art. 725 Kodeksu cywilnego.
Dodatkowo art. 10 jest nieprecyzyjny; odwołuje się do pojęcia usług finansowych i usług
ubezpieczeniowych; tymczasem obowiązujące przepisy nie posługują się zasadniczo
pojęciem usług finansowych (które w powszechnym rozumieniu oznaczają także usługi
ubezpieczeniowe), lecz raczej odnoszą się do poszczególnych sektorów, jak ma to miejsce
w art. 3 pkt 8-11 ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o nadzorze uzupełniającym nad
instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń, zakładami reasekuracji i firmami
inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego (Dz. U. Nr 83, poz. 719,
z późn. zm.).
Art. 11
Art. 11 jest nieprecyzyjny; nie wiadomo, czym są sprawozdania finansowe „odnoszące się do
okresu od dnia wejścia w życie ustawy”; ponadto ustawa nie dotyczy sprawozdań, lecz
podatku, którego podstawą naliczania stanowi suma aktywów wykazana w sprawozdaniu.
IV.
Projekt wymaga dopracowania pod względem legislacyjnym, w szczególności należy:
a) uzupełnić adresy publikacyjne powoływanych ustaw, a w związku z tym odpowiednie
odnośniki;
b) ujednolicić redakcję (np. art. 3 powołanie ustawy o rachunkowości w pkt 1 i jego brak
w pkt 2 i 3);
c) w art. 4 projektu należy wykreślić powtarzające się słowa „stanowi suma aktywów”;
d) zmienić art. 6 ust. 3 projektu, ponieważ zaliczka nie jest wykazywana w zatwierdzonym
sprawozdaniu, lecz jest ustalana na podstawie tego sprawozdania finansowego i wykazywana
w zeznaniu podatkowym;
e) zapisać stawkę podatku jako „0,25 %” (zgodnie z polskimi zasadami pisowni liczby
dziesiętne przedstawia się z przecinkiem);
V.
Rząd RP wskazuje, że poselski projekt ustawy o podatkowaniu niektórych instytucji
finansowych budzi szereg wątpliwości natury merytorycznej i legislacyjnej. Uzasadnienie do

8
projektu ustawy budzi natomiast wątpliwości pod względem wymogów określonych w art. 34
ust. 2 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu
(M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47, z późn. zm.). W uzasadnieniu do przedmiotowego projektu
zabrakło zarówno wyliczeń i analizy skutków wprowadzenia podatku w proponowanym
kształcie na rynek finansowy, jak i informacji odnośnie skutków finansowych wprowadzenia
w życie proponowanych rozwiązań prawnych dla budżetu państwa. Brak jest również oceny
skutków wzrostu kosztów ponoszonych przez instytucje finansowe. Wątpliwości budzi
wysunięcie przez projektodawców na pierwszy plan celów fiskalnych z pominięciem funkcji
zwiększenia stabilności sektora finansowego.
W związku z powyższym Rada Ministrów negatywnie opiniuje poselski projekt ustawy
o opodatkowaniu niektórych instytucji finansowych.

9