Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz innych ustaw

Druk nr 4085

Warszawa, 17 marca 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Komisja Nadzwyczajna

„Przyjazne Państwo” do spraw
związanych z ograniczaniem biurokracji
NPP-020-145-2011



Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu Komisja Nadzwyczajna
„Przyjazne Państwo” do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji wnosi
projekt ustawy

- o zmianie ustawy - Kodeks spółek
handlowych oraz innych ustaw.

Do reprezentowania stanowiska Komisji w pracach nad projektem ustawy
został upoważniony poseł Adam Szejnfeld.


Przewodniczący Komisji


(-) Adam Szejnfeld




projekt


USTAWA
z dnia ................................. 2011 r.

o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz innych ustaw


Art. 1.
W ustawie z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037
z późn. zm) art. 585 otrzymuje brzmienie:
„Art. 585. § 1. Kto, biorąc udział w tworzeniu spółki handlowej, pełniąc funkcję
członka jej zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej lub będąc osobą
faktycznie prowadzącą jej sprawy, albo likwidatorem, przez nadużycie
udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim
obowiązku, naraża spółkę na bezpośrednie niebezpieczeństwo
wyrządzenia jej znacznej szkody majątkowej, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3.
§ 2. ciganie następuje na wniosek pokrzywdzonej spółki, jej wspólnika lub
niezaspokojonego wierzyciela.”.

Art. 2.
W ustawie z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i
spółce europejskiej (Dz. U. Nr 62, poz. 551 i Nr 183, poz. 1538 oraz z 2006 r. Nr 149, poz.
1077) art. 130 otrzymuje brzmienie:
„Art. 130. 1. Kto, biorąc udział w tworzeniu SE lub pełniąc funkcję członka jej
zarządu, rady nadzorczej, rady administrującej lub będąc dyrektorem
wykonawczym albo likwidatorem, przez nadużycie udzielonych mu
uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, naraża SE na
bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody
majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. ciganie następuje na wniosek pokrzywdzonej spółki, jej akcjonariusza lub
niezaspokojonego wierzyciela.”.


Art. 3.
W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2010 r. Nr 11,
poz. 66, Nr 81, poz. 530, Nr 126, poz. 853 i Nr 127, poz. 858) wprowadza się następujące
zmiany:
1) art. 224 otrzymuje brzmienie:

1 ) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 102, poz. 1117, z 2003 r. Nr 49, poz.
408 i Nr 229, poz. 2276, z 2005 r. Nr 132, poz. 1108, Nr 183, poz. 1538 i Nr 184, poz. 1539, z 2006 r. Nr 133,
poz. 935 i Nr 208, poz. 1540, z 2008 r. Nr 86, poz. 524, Nr 118, poz. 747, Nr 217, poz. 1381 i Nr 231, poz.
1547 oraz z 2009 r. Nr 13, poz. 69, Nr 42, poz. 341 i Nr 104, poz. 860.
„Art. 224. 1. Kto biorąc udział w czynnościach mających na celu powstanie zakładu
ubezpieczeń albo pełniąc funkcję członka jego zarządu, rady nadzorczej
albo będąc likwidatorem przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub
niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, naraża zakład ubezpieczeń na
bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody
majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynu określonego w ust. 1,
działając w imieniu osoby prawnej.”;
2) art. 224a otrzymuje brzmienie:
„Art. 224a. 1. Kto, biorąc udział w czynnościach mających na celu powstanie zakładu
reasekuracji albo pełniąc funkcję członka jego zarządu, rady nadzorczej
albo będąc likwidatorem przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub
niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, naraża zakład reasekuracji na
bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody
majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynu określonego w ust. 1,
działając w imieniu osoby prawnej.”.

Art. 4.
W ustawie z dnia 16 września 1982 r. prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848
z późn. zm) art. 267a otrzymuje brzmienie:
„Art. 267a. § 1. Kto, biorąc udział w tworzeniu spółdzielni lub pełniąc funkcję członka
jej zarządu, rady albo będąc likwidatorem, przez nadużycie udzielonych
mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, naraża
spółdzielnię na bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej
szkody majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. ciganie następuje na wniosek pokrzywdzonej spółdzielni, jej członka
lub niezaspokojonego wierzyciela.”.

Art. 5.
W ustawie z dnia 22 lipca 2006 r. o spółdzielni europejskiej (Dz. U. Nr 149, poz. 1077) art.
107 otrzymuje brzmienie:
„Art. 107. 1. Kto, biorąc udział w tworzeniu SCE lub pełniąc funkcję członka jej
zarządu, rady nadzorczej, rady administrującej albo będąc likwidatorem,
przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego
na nim obowiązku, naraża SCE na bezpośrednie niebezpieczeństwo
wyrządzenia znacznej szkody majątkowej, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3.
2. ciganie następuje na wniosek pokrzywdzonej spółdzielni, jej członka lub
niezaspokojonego wierzyciela.”.

Art. 6.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.



2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001, z 2005
r. Nr 122, poz. 1024, z 2006 r. Nr 94, poz. 651, z 2007 r. Nr 125, poz. 873, z 2008 r. Nr 163, poz. 1014 oraz z
2009 r. Nr 77, poz. 649.


U Z A S A D N I E N I E

I. Konstrukcja przestępstwa działania na szkodę spółki stanowi od dłuższego czasu
przedmiot szerokiego zainteresowania przedstawicieli doktryny prawa karnegoest również
– niestety w niewielkim tylko zakresie – przedmiotem wypowiedzi orzecznictwaowody
owego – jak na tzw. pozakodeksowy przepis prawa karnego szczególnego - zainteresowania
zdają się tkwić w konstrukcyjnych właściwościach przestępstwa działania na szkodę, w tym
w szczególności w specyficznie kauczukowym ujęciu znamion jego strony przedmiotowej,
nieklarownej charakterystyce typu z punktu widzenia koniecznych dla odpowiedzialności
karnej cech zachowania sprawcy oraz wywołującym wątpliwości sposobie ustawowego
określenia podmiotu sprawczego powiązanym z wyznaczeniem zakresu prawnokarnej
ochrony, jaki typ przewidziany w art. 585 k.s.h. przydaje spółkom prawa handlowego.
Właściwości konstrukcyjne typu określającego przestępstwo działania na szkodę spółki, a w
konsekwencji wątpliwości ujawniające się w związku z doktrynalną wykładnią z jednej
strony, z drugiej zaś trudności dostrzegalne w procesie praktycznej aplikacji tej konstrukcji
normatywnej, pozostają niezmienne na przestrzeni prawie osiemdziesięciu lat. Konstrukcja
przestępstwa działania na szkodę spółki, jakkolwiek dzisiaj umieszczona w uchwalonym
całkiem przecież współcześnie tytule V Kodeksu spółek handlowych, w zasadzie nie różni się
niczym od tej, którą przyjęto w 1934 r., gdy wchodził w życie Kodeks handlowy. Taki stan
rzeczy wynika z decyzji prawodawcy, który konstruując regulacje zawarte w Kodeksie spółek
handlowych z wielką atencją podchodził do rozwiązań karnych wypracowanych przez
twórców Kodeksu handlowego w latach trzydziestych ubiegłego stulecia. Dokonując
strukturalnego uporządkowania przepisów karnych w Kodeksie spółek handlowych, przyjęto
zarazem założenie niedokonywania nadmiernej i naruszającej integralność konstrukcyjną
ingerencji w rozwiązania obowiązujące na gruncie Kodeksu handlowego z 1934 r. Rezultatem

3 Jedynie tytułem przykładu można wskazać opublikowane na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat opracowania
komentatorskie, artykułowe oraz zamieszczane w publikacjach zbiorowych: K. Sitkowska: Odpowiedzialno ć cywilna i karna
w spółkach, Warszawa 1995, s. 23 i n.; J. Giezek, P. Kardas: Sporne problemy przestępstwa działania na szkodę spółki na tle
aktualnych wymagań teorii i praktyki, Palestra 2002, Nr 9-10, s. 18 i n.; M. Uliasz: Przepisy karne w kodeksie spółek
handlowych, „Monitor Prawniczy” 2002, Nr 4, s. 155 i n.; J. Giezek, P. Kardas, Przepisy karne kodeksu spółek handlowych.
Komentarz, Kraków 2003; R. Zawłocki: Przestępstwa przeciwko przedsiębiorcom. Komentarz, Warszawa 2003; J. Duży:
Odpowiedzialno ć karna członków organów spółek kapitałowych. Działania na szkodę spółki, Toruń 2004; O. Górniok:
Odpowiedzialno ć karna menadżerów, Toruń 2004; L. Wilk: Przestępstwo działania na szkodę spółki, Prok. i Pr. 1998, Nr 3,
s. 76 i n.; M. Rodzynkiewicz: Przestępstwo działania na szkodę spółki a techniki obrony przed tzw. wrogim przejęciem spółki
[w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga po więcona pamięci Profesora A. Wąska, Lublin 2005, s. 521 i n.; P.
Kardas: Działanie na szkodę spółki – konkretne czy abstrakcyjne narażenie na niebezpieczeństwo, PiP 2006, Nr 6, s. 58 i n.
4 Warto już w tym miejscu zaznaczyć, że w orzecznictwie SN odnaleźć można na przestrzeni lat zaledwie kilka wypowiedzi
po więconych konstrukcji przestępstwa działania na szkodę spółki, z których jedna ma szczególne znaczenie sygnalizuje
bowiem – lecz w żadnym zakresie nie rozstrzyga – problem związany ze skutkowym bądź też bezskutkowym charakter tego
typu czynu zabronionego. Zob. szerzej uzasadnienie wyroku SN z dnia 4 kwietnia 2000 r., V KKN 20/00, Lex Nr 50959. Por.
też uchwałę SN z dnia 15 kwietnia 1999 r., I KZP 8/99, OSNKW 1999, Nr 5-6, poz. 31; wyrok SN z dnia 26 października 2000
r., V KKN 226/98, Lex Nr 50966; wyrok SA w Krakowie z dnia 20 kwietnia 2000 r., II Aka 32/00, KZS 2000, Nr 6, poz. 26.
tej polityki legislacyjnej jest stan, w którym prawnokarne regulacje obowiązującej kodyfikacji
spółek handlowych umiejscowione zostały w osobnym tytule V noszącym nazwę „przepisy
karne”. Składa się on z jedenastu artykułów normujących zagadnienia zarówno o charakterze
materialnoprawnym, jak i proceduralnym, co postrzegać należy jako sygnalizowaną powyżej
zmianę strukturalną, bowiem Kodeks handlowy z 1934 r. nie przewidywał odpowiednika
tytułu V k.s.h., zaś przepisy karne umieszczone były w rozdziałach poświęconych regulacji
poszczególnych spółek kapitałowych, tj. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 300-
306 k.h.) oraz spółki akcyjnej (art. 482-490 k.h.). Takie rozwiązanie legislacyjne było
wadliwe z dwóch zasadniczych powodów. Po pierwsze, unormowania zawarte w obu grupach
przepisów były niemal identyczne, co skutkowało ich zbędnym dublowaniem się. Drugą
istotną wadliwością było natomiast to, że funkcjonujące wówczas konstrukcje normatywne
nie gwarantowały prawnokarnej ochrony ówczesnym dwóm typom spółek osobowych, tj.
spółce jawnej i spółce komandytowej. W konsekwencji oznaczało to poważną dysproporcję
ich prawnokarnej ochrony. Mając na względzie powyższe zastrzeżenia, w pełni zasadną była
decyzja prawodawcy tworzącego nową kodyfikację handlową o przyjęciu odmiennej
koncepcji legislacyjnej, polegającej na zgrupowaniu wszystkich przepisów dotyczących
kwestii prawnokarnych w wyodrębnionej zasadniczej jednostce podziału tekstu tego aktu
prawnego. Poprzez taki zabieg legislacyjny zmierzano do stworzenia jednolitego modelu
ochrony prawidłowości funkcjonowania spółek prawa handlowego, obejmującego wszystkie
tego typu podmioty, a więc zarówno spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością, spółka akcyjna), jak i osobowe (spółka jawna, spółka partnerska, spółka
komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna). Krytycznie należy jednak skonstatować, że
realizacja powyższej idei nie powiodła się w pełni, gdyż ustawodawca nie zdecydował się na
wprowadzenie koniecznych z tego punktu widzenia zmian dostosowawczych w jurydycznym
kształcie znamion poszczególnych typów czynów zabronionycróżnicowanie zakresu
ochrony prawnokarnej przepisów tytułu V k.s.h. wynika przede wszystkim z odmienności
konstrukcyjnych osobowych i kapitałowych spółek handlowych. W szczególności, te
pierwsze nie przewidują chociażby zasadniczo organu w postaci zarządu (wyjątkiem jest
jedynie spółka partnerska, w której organ taki może być powołany - art. 97 k.s.h.). Tworząc
zapisy Kodeksu spółek handlowych nie zrezygnowano jednak nawet z tych spośród nich,
których wadliwość była wielokrotnie podnoszona w literaturz całą pewnością najbardziej
wyrazistym przykładem nieuzasadnionego wzorowania się na poprzednio istniejących od
1934 r. unormowaniach są art. 585 § 2 oraz art. 593 k.s.h.

5 Co do wskazywanych w doktrynie prawa karnego wadliwości konstrukcji przewidzianych w tytule V Kodeksu
spółek handlowych oraz propozycji ich modyfikacji zob. szerzej J. Giezek, P. Kardas: Przepisy karne kodeksu
spółek handlowych – propozycje de lege ferenda, Przegląd Legislacyjny 2004, Nr 2 (42), s. 181-208.
6 J. Giezek, P. Kardas: Przepisy karne kodeksu spółek handlowych – propozycje de lege ferenda, , s. 181-208.