Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego

3.2. Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 reguluje współpracę
sądową w sprawach cywilnych mających skutki transgraniczne. Zgodnie z jego
art. 1 ust. 1 lit. b oraz ust. 2, rozporządzenia ma zastosowanie, bez względu na
rodzaj sądu, w sprawach cywilnych dotyczących przyznawania, wykonywania,
przekazywania oraz pełnego lub częściowego pozbawienia odpowiedzialności
rodzicielskiej, w tym spraw dotyczących: a) pieczy nad dzieckiem i prawa do
osobistej styczności z dzieckiem, b) opieki, kurateli i podobnych instytucji
prawnych, c) wyznaczenia oraz zakresu zadań każdej osoby lub jednostki, która
jest odpowiedzialna za osobę lub majątek dziecka, reprezentuje je lub udziela
mu pomocy, d) umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej lub w placówce
opiekuńczej. Przepisy rozporządzenia regulują kwestie dotyczące jurysdykcji
oraz wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeń sądów państw
członkowskich w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej, łącznie ze
środkami mającymi na celu ochronę dziecka (motywy 1–5 preambuły).
Podstawy jurysdykcji w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej
ustanowione w rozporządzeniu ukształtowane są zgodnie z zasadą dobra
dziecka, w szczególności według kryterium bliskości (motyw 12 preambuły).
Jurysdykcję w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej rozporządzenie
przyznaje więc w pierwszej kolejności sądom państw członkowskich, w których
w chwili wniesienia pozwu lub wniosku dziecko ma zwykły pobyt, z wyjątkiem
niektórych przypadków zmiany miejsca pobytu dziecka lub w następstwie
porozumienia zawartego między podmiotami odpowiedzialności rodzicielskiej
(art. 8 i następne). Ponadto rozporządzenie dopuszcza w drodze wyjątku
przekazanie sprawy sądowi innego państwa członkowskiego, jeżeli ten jest
lepiej umiejscowiony dla osądzenia sprawy (motyw 13 preambuły oraz art. 15).
Zgodnie z motywem 33 jego preambuły, rozporządzenie zmierza do
zapewnienia przestrzegania praw dziecka określonych w art. 24 Karty praw
podstawowych Unii Europejskiej. Szczególny wyraz tego dążenia stanowią
przepisy dotyczące wymogu zapewnienia dziecku możliwości bycia
wysłuchanym w toku postępowania poprzedzającym wydanie orzeczenia (art.
11 ust. 2, art. 23 lit. b, art. 41 ust. 2 lit. c, art. 42 ust. 2 lit. a). Zgodnie z
motywem 19 preambuły do rozporządzenia, wysłuchanie dziecka odgrywa
ważną rolę w stosowaniu rozporządzenia, to jednak nie ma ono na celu zmiany
postępowań krajowych mających zastosowanie w tym zakresie.
3.3. Projekt ustawy dotyczy postępowania przed właściwymi sądami
krajowymi w sprawach dotyczących władzy rodzicielskiej i utrzymywania
kontaktów z dzieckiem przez rodziców żyjących w rozłączeniu. Przepisy
projektu nie odnoszą się natomiast do ewentualnych transgranicznych aspektów
tego postępowania. W przypadku jednak, gdy prowadzone na podstawie
proponowanej ustawy postępowanie miałoby element transgraniczny,
bezpośrednio będzie stosowane rozporządzenie (WE) nr 2201/2003. W zakresie
dotyczącym ustalania jurysdykcji oraz uznawania orzeczeń, rozporządzenie
wprowadza zasady, które stosuje się wprost na terytorium państw

3
członkowskich UE. Należy więc uznać, że przedmiot projektu ustawy nie jest
objęty prawem UE.

4. Konkluzja
Przedmiot projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i
opiekuńczy oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego nie jest objęty
prawem Unii Europejskiej.

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski


4
Warszawa, 1 marca 2011 r.
BAS-WAPEiM-423/11

Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu – czy
poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Teresa Wargocka) jest projektem ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej


Projekt przewiduje zmianę ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks
rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, ze zmianami) oraz ustawy z dnia
17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296,
ze zmianami). Proponowana regulacja zakłada wprowadzenie preambuły w
Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz zmianę przepisów kodeksowych
regulujących rozstrzyganie przez sąd opiekuńczy sporów w sprawach
dotyczących władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez
rodziców żyjących w rozłączeniu. Zmiana dotyczy w szczególności:
rozstrzygania sporów w sposób uwzględniający dobro dziecka, wprowadzenia
wymogu wysłuchania dziecka i uwzględniania jego zdania przed wydaniem
rozstrzygnięcia lub zawarciem porozumienia między rodzicami ustalającego
zasady wykonywania władzy rodzicielskiej i opieki na dzieckiem, zapewnienia
obecności psychologa przy odbieraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej
lub pozostającej pod opieką. Zgodnie z projektem sąd opiekuńczy nie będzie
mógł zmienić orzeczenia o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania w
przypadku, gdy orzeczenie jest zawarte w wyroku orzekającym rozwód,
separację bądź unieważnienie małżeństwa. Projekt przewiduje ponadto
uregulowanie dotyczące ustalenia właściwości miejscowej sądu opiekuńczego w
sprawach dotyczących władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z
dzieckiem przez rodziców żyjących w rozłączeniu. W sprawach tym sądem
właściwym ma być wyłącznie sąd ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania
rodziców, a jeśli takiego miejsca nie było, właściwym będzie sąd ostatniego
miejsca zamieszkania dziecka.


Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz
ustawy Kodeks postępowania cywilnego nie jest projektem ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej.

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski


2


Warszawa, dnia 23. 03. 2011r.

S D NAJWY SZY
BIURO STUDIÓW i ANALIZ
Pl. Krasińskich 2/4/6, 00-951 Warszawa

BSA I- 021- 40/11



Opinia o poselskim projekcie ustawy
„O zmianie ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy
oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego”,
który wpłyn ł do Sekretariatu Marszałka Sejmu RP dnia 18 lutego 2011 r
(projekt grupy Posłów z Klubu Parlamentarnego „Prawo i Sprawiedliwość”,
przedstawiciel wnioskodawców Posłanka Teresa Wargocka)

Dramatem naszego kraju jest częste zrywanie ciągłości rozwojowej
(..).Ten brak ciągłości wytworzył (..) bardzo niebezpieczny odruch:
otóż każde prawo obowiązujące przez czas dłuższy jest uważane za
anachroniczne, a każde prawo nowe jest uznawane za dobre, a w
każdym razie za lepsze od starego. (..)”
A. Stelmachowski, Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998, s. 20

Uwagi ogólne
Wskazane w uzasadnieniu projektu ustawy cele społeczne, które miałby zrealizować
(zwiększona ochrona więzi emocjonalnych w rodzinie, podmiotowe traktowanie
dziecka, rozwaga przy podejmowaniu ingerencji w wykonywanie władzy
rodzicielskiej), są godne aprobaty. Jednak e przedstawione propozycje, zapewne
wbrew intencjom autorów projektu, nie tylko, w większości ich nie realizują, ale
mogłyby – w przypadku uchwalenia projektu – doprowadzić do skutków przeciwnych
od zakładanych. Większość postulowanych zmian jest zbędna, a pozostałe są
bardzo kontrowersyjne.
Co do zasady zmiany w aktach normatywnych najistotniejszych dla danego działu
prawa, jakimi są kodeksy, powinny być wprowadzane tylko wtedy, gdy jest to
niezbędne, po dogłębnej analizie dokonywanej z punktu widzenia całego systemu
prawa w Polsce. Dlatego najlepsze efekty uzyskuje się, gdy prace parlamentarne są

1