Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Konwencji Rady Europy o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy, sporządzonej w Grenadzie dnia 3 października 1985 r.

zagospodarowania przestrzennego, przy wydawaniu decyzji administracyjnych i w trakcie
egzekucji administracyjnej. Istotne jest stymulowanie kultywowania „umiejętności i stosowania
tradycyjnych materiałów, uznając że jest to niezwykle istotne dla przyszłości dziedzictwa
architektonicznego.”. Art. 11 określa gradację postępowania wobec architektonicznego
i historycznego dziedzictwa, które powinno być wykorzystywane „dla potrzeb współczesności”
i w miarę możliwości adaptowane „do nowych celów”. Art. 12 koreluje wymóg udostępniania
publicznego z bezpieczeństwem dobra chronionego i niedopuszczalnością generowania działań
negatywnych. Art. 13 formułuje zasadę współdziałania struktur politycznych i administracyjnych
wszystkich szczebli w zakresie ochrony dziedzictwa architektonicznego.
Polskie prawo spełnia wymagania konwencyjne, aczkolwiek prace nad doskonaleniem
obowiązujących przepisów i procedur powinny być stale podejmowane.

Art. 14 – Udział społeczeństwa i organizacji

Artykuł ten zobowiązuje strony Konwencji do stworzenia mechanizmów umożliwiających
udział społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji odnośnie dziedzictwa architektonicznego.
Przepis ten jest aktualnie odpowiednio uwzględniony w obowiązujących w Polsce przepisach
prawnych, mających jednakże zastosowanie szersze niż wyłącznie w kwestiach dotyczących
dziedzictwa architektonicznego, w szczególności w Kodeksie postępowania administracyjnego
(status i uprawnienia organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym) oraz Prawie
o stowarzyszeniach. W ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami stworzona została
natomiast instytucja szczególna – „społecznego opiekuna zabytków”, który w sprawach ochrony
zabytków i opieki nad zabytkami współdziała z wojewódzkim konserwatorem zabytków oraz
starostą (art. 102 – 105 ustawy).

Art. 15 – 16 – Informacja i szkolenie

Artykuły te zobowiązują strony Konwencji do przyjęcia polityki rozwijającej „społeczną
świadomość znaczenia ochrony dziedzictwa architektonicznego” i określają podstawy
wewnątrzpaństwowego szkolenia i popularyzacji idei ochrony tego dziedzictwa, podkreślając
szczególnie konieczność „popierania szkolenia w zakresie różnych zawodów i rzemiosł związanych
z ochroną dziedzictwa architektonicznego”. Aktualnie obowiązujące przepisy prawne, w tym także
w zakresie edukacji i szkolnictwa, są wystarczające do realizacji wymagań konwencyjnych, ale
mogą i powinny być optymalizowane.

9
Art. 17 – 21 Europejska koordynacja polityki konserwacji zabytków

Artykuły te określają zasady „europejskiej koordynacji polityki konserwacji zabytków”.
W jej ramach inspirowana jest międzypaństwowa wymiana informacji na temat polityki
konserwacji zabytków, w szczególności metod i technologii. Art. 18 i 19 stymulują
międzynarodową wymianę „doświadczeń i specjalistów”. Art. 20 stwarza możliwość nadzorowania
stosowania przepisów Konwencji przez Komitet Ekspertów, powołany przez Komitet Ministrów
Rady Europy, co w konsekwencji nakłada na strony Konwencji obowiązek działań sprawozdawczo-
informacyjnych. Art. 21 uwzględnia istnienie innych międzynarodowych konwencji dotyczących
dziedzictwa architektonicznego, naturalnego i archeologicznego i przewiduje pierwszeństwo norm
tych konwencji, jeżeli są bardziej korzystne dla ochrony dziedzictwa architektonicznego. Polskie
ustawodawstwo zapewnia spełnienie powyższych wymagań konwencyjnych, zatem jego zmiany nie
będą konieczne.

Art. 22 – 27 Przepisy końcowe

Przepisy końcowe Konwencji określają m. in. tryb przystępowania do Konwencji i jej
wypowiadania, a także przewidują możliwość terytorialnego ograniczenia obowiązywania
Konwencji oraz zastrzeżenie niestosowania art. 4 ust. c i d w całości lub w części. Tym samym
możliwe jest niestosowanie przymusowego wykupu (wywłaszczenia) i odstąpienie od nakładania na
właściciela obiektu zabytkowego objętego ochroną obowiązku przeprowadzenia prac
renowacyjnych i wykonania zastępczego w sytuacji, gdy właściciel nie wykonuje ich we własnym
zakresie. Z uwagi na to, że polski ustawodawca takie rozwiązania przyjął już w obowiązujących
ustawach, a także ze względu na ich aspekt funkcjonalny, utrzymanie ich jest w pełni uzasadnione.
Ponadto rozwiązania takie powinny obowiązywać jednolicie w skali całego państwa, a ich
miejscowe wyłączenia byłyby nieuzasadnione.

3. Wskazanie przewidywanych skutków społecznych, gospodarczych, finansowych, politycznych
i prawnych, związanych z wejściem w życie Konwencji, wraz z określeniem źródeł finansowania

Ratyfikacja Konwencji będzie mieć pozytywne skutki polityczne. Rzeczpospolita Polska
jest jednym z nielicznych członków Rady Europy, którzy do dnia dzisiejszego do Konwencji nie
przystąpili. Ratyfikacja poprawi wizerunek Polski w tej dziedzinie.


10
Ratyfikacja Konwencji nie wywoła skutków społecznych. Skutki gospodarcze będą polegać
na niewielkim ożywieniu zawodów tradycyjnych. Nie zostaną wywołane skutki finansowe dla
budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, ponieważ zadania, które określa
Konwencja, są już wykonywane przez administrację publiczną na podstawie obowiązujących
ustaw.

Wejście w życie Konwencji nie spowoduje potrzeby wprowadzenia zmian w prawie
wewnętrznym. Ochrona dziedzictwa architektonicznego w Polsce na podstawie obecnie
obowiązującego ustawodawstwa spełnia standardy konwencyjne. Skutki prawne związane
z wejściem w życie Konwencji sprowadzają się do standardowych obowiązków optymalizacji
prawa, tak jak w przypadku innych międzynarodowych zobowiązań konwencyjnych.

4. Wyjaśnienie wyboru trybu związania Konwencją Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyjaśnienia
końcowe

Przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Konwencji ma obecnie przede wszystkim
znaczenie polityczne. Rzeczpospolita Polska wciąż pozostaje jednym z nielicznych państw
członkowskich Rady Europy, które nie związały się Konwencją, sporządzoną w 1985 r. Chociaż
Rzeczpospolita Polska już od dawna spełnia wymogi konwencyjne, ustanawiając w swoim
wewnętrznym porządku prawnym wysoki poziom ochrony dziedzictwa architektonicznego, jako
członek Rady Europy jest politycznie zobowiązana do przyjmowania standardów prawnych
określanych przez tę organizację.

Zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli umowa
międzynarodowa „dotyczy spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga
ustawy”, to ratyfikacja takiej umowy wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie. Przyjmując
literalną wykładnię tego postanowienia Konstytucji należy uznać, że znajduje ono zastosowanie
także w przypadku, gdy polskie ustawodawstwo w momencie związywania się przez
Rzeczpospolitą Polską umową międzynarodową jest już z tą umową zgodne, tj. nie zachodzi
potrzeba przyjmowania ustawodawczych środków dostosowujących. Przedmiotowa Konwencja
dotyczy spraw uregulowanych w ustawie – przede wszystkim w ustawie o ochronie zabytków
i opiece nad zabytkami, zaś w ograniczonym zakresie także w ustawie – Prawo budowlane oraz
ustawie o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady. W związku z powyższym
związanie Rzeczypospolitej Polskiej Konwencją powinno nastąpić w drodze ratyfikacji za
uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie.

11
Konwencja dotyczy organów władzy państwowej odpowiedzialnych za tworzenie prawa
i prowadzenie polityki kulturalnej, zobowiązując te organy do starań w zakresie wprowadzania
takich uregulowań oraz prowadzenia takiej polityki, aby sprzyjały one ochronie dziedzictwa
architektonicznego. Z uwagi na przedmiot Konwencja dotyczy przede wszystkim Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego jako organu odpowiedzialnego w administracji rządowej za ochronę
dziedzictwa narodowego.
Konwencja nie dotyczy podmiotów prawa prywatnego – osób fizycznych i prawnych,
w szczególności nie nakłada nowych obowiązków na te podmioty. Konwencja nie nakłada także
nowych obowiązków na jednostki samorządu terytorialnego.
Z uwagi na zgodność polskiego ustawodawstwa z wymogami Konwencji nie jest konieczne
przyjmowanie środków prawnych w celu jej wykonania, w szczególności środków rangi
ustawowej.

03/63rch

12
Wykaz stron Konwencji Rady Europy o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy, sporządzonej w
Grenadzie dnia 3 października 1985 r.


1) Księstwo Andory (od 1.11.1999 r.),
2) Republika Armenii (od 1.6.2009 r.),
3) Republika
Azerbejdżanu (od 1.6.2010 r.),
4) Królestwo Belgii (od 1.1.1993 r.),
5) Bośnia i Hercegowina (od 1.4.1995 r.),
6) Republika
Bułgarii (od 1.5.1991 r.),
7) Republika Chorwacji (od 1.5.1993 r.),
8) Republika Cypryjska (od 1.5.1989 r.),
9) Czarnogóra (od 6.6.2006 r.),
10) Republika Czeska (od 1.8.2000 r.),
11) Królestwo Danii (od 1.12.1987 r.),
12) Republika Estońska (od 1.3.1997 r.),
13) Republika Finlandii (od 1.2.1992 r.),
14) Republika Francuska (od 1.12.1987 r.),
15) Republika Grecka (1.9.1992 r.),
16) Gruzja (od 1.8.2000 r.),
17) Królestwo Hiszpanii (od 1.8.1989 r.),
18) Królestwo Holandii (od 1.6.1994 r.),
19) Irlandia (od 1.5.1997 r.),
20) Księstwo Liechtensteinu (od 1.9.1988 r.),
21) Republika Litewska (od 1.4.2000 r.),
22) Republika Łotewska (od 1.11.2003 r.),
23) Była Jugosłowiańska Republika Macedonii (od 1.7.1994 r.),
24) Republika Malty (od 1.10.1990 r.),
25) Republika Mołdowy (od 1.4.2002 r.),
26) Republika Federalna Niemiec (od 1.12.1987 r.),
27) Królestwo Norwegii (od 1.1.1997 r.),
28) Republika Portugalska (od 1.7.1991 r.),
29) Federacja Rosyjska (od 1.3.1991 r.),
30) Rumunia (od 1.3.1998 r.),
31) Republika Serbii (od 1.6.2001 r.),
32) Republika Słowacka (od 1.7.2001 r.),
33) Republika Słowenii (od 1.11.1992 r.),
34) Konfederacja Szwajcarska (od 1.7.1996 r.),
35) Królestwo Szwecji (od 1.2.1991 r.),
36) Republika Turcji (od 1.2.1990 r.),
37) Ukraina (od 1.4.2007 r.),
38) Republika Węgierska (od 1.8.1990 r.),
39) Republika Włoska (od 1.9.1989 r.),
40) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (od 1.3.1988 r.).



Wykaz sygnatariuszy Konwencji Rady Europy o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy,
sporządzonej w Grenadzie dnia 3 października 1985 r.


1) Republika Austrii (od 3.10.1985 r.),
2) Wielkie
Księstwo Luksemburga (od 3.10.1985 r.),
3) Rzeczpospolita Polska (od 18.03.2010 r.).