Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw

4) w art. 185 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Jeżeli egzekucja grzywny okazała się bezskuteczna, sąd może zamienić karę
grzywny na pracę społecznie użyteczną, określając czas jej trwania. Praca społecznie
użyteczna trwa najkrócej 7 dni, najdłużej – 3 miesiące; określa się ją w dniach i miesiącach.”;


5) art. 186 otrzymuje brzmienie:
„Art. 186. § 1. Jeżeli egzekucja grzywny okazała się bezskuteczna, sąd zarządza
wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, gdy:
1) ukarany oświadczy, że nie podejmie pracy społecznie użytecznej zamienionej na
podstawie art. 185, bądź uchyla się od jej wykonania lub
2) zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa.
§ 2. Zarządzając wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, sąd przyjmuje,
że jeden dzień pozbawienia wolności równoważny jest grzywnie wynoszącej od jednej
pięćsetnej do jednej pięćdziesiątej górnej granicy ustawowego zagrożenia karą grzywny.
§ 3. Zastępcza kara pozbawienia wolności nie może przekroczyć 3 miesięcy;
wymierza się ją w miesiącach i dniach.”;

6) art. 189 otrzymuje brzmienie:

„Art. 189. Do wykonania orzeczenia w części dotyczącej środka karnego ściągnięcia
równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów lub środka karnego ściągnięcia
równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej stosuje się odpowiednio art. 179
§ 1 niniejszego kodeksu oraz art. 27, 44, 51 i art. 187 – 195a Kodeksu karnego
wykonawczego.”;

Art. 7. W ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach
o wykroczenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 133 poz. 848, z późn. zm art. 54 po § 7 dodaje się
§ 8 w brzmieniu:
„§ 8. Przepis art. 213 § 1 Kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio.”.

Art. 8. W ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, Nr 152, poz. 1016 i Nr 197, poz. 1307) wprowadza się
następujące zmiany:

9) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 214, poz. 1344, Nr 237, poz. 1651,
z 2009 r. Nr 190 poz. 1474 i Nr 206, poz. 1598 oraz z 2010 r. Nr 182, poz. 1228, Nr 197, poz. 1307 i Nr 225,
poz. 1466.

35
1) tytuł tytułu V otrzymuje brzmienie:
„Wykonanie orzeczeń w zakresie należności sądowych”;

2) art. 119 otrzymuje brzmienie:
„Art. 119. Zapłata należności Skarbu Państwa z tytułu nieuiszczonych kosztów
sądowych oraz grzywien orzeczonych w postępowaniu cywilnym, zwanych dalej
„należnościami sądowymi”, może być umorzona, jeżeli natychmiastowe ich
ściągnięcie byłoby połączone z niewspółmiernymi trudnościami lub groziłoby
dłużnikowi zbyt ciężkimi skutkami.”;

3) art. 121 – 124 otrzymują brzmienie:
„Art. 121. Należności sądowe mogą być umorzone na wniosek dłużnika w całości lub
w części, jeżeli wykazał on, że ze względu na swoją sytuację rodzinną, majątkową i wysokość
dochodów nie jest w stanie ich uiścić, a ściągnięcie należności pociągnęłoby wyjątkowo
ciężkie skutki dla niego lub jego rodziny. Do wniosku dłużnik powinien dołączyć
oświadczenie, o którym mowa w art. 102 ust. 2.

Art. 122. Należności sądowe mogą być umorzone w całości lub w części z urzędu,
jeżeli ich egzekucja okazała się bezskuteczna, a ponowne jej wszczęcie w późniejszym czasie
byłoby bezcelowe.

Art. 123. O umorzeniu należności sądowych orzeczonych w postępowaniu przed
sądami powszechnymi oraz przed Sądem Najwyższym rozstrzyga ostatecznie prezes sądu
właściwego do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji. Uprawnienia te przysługują
również kierownikowi ośrodka zamiejscowego sądu lub przewodniczącemu wydziału
zamiejscowego sądu.

Art. 124. 1. Wnioski o umorzenie należności sądowych wnosi się do prezesa sądu
właściwego do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji.
2. Po rozpoznaniu wniosku o umorzenie należności sądowych, albo w razie
wystąpienia okoliczności dających podstawę do wszczęcia postępowania o umorzenie
należności sądowych z urzędu, prezes sądu wydaje stosowne zarządzenie.”.

Art. 9. W ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179,

36
poz. 1485, z późn. zm art. 71 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. W razie skazania osoby uzależnionej za przestępstwo pozostające w związku
z używaniem środka odurzającego lub substancji psychotropowej na karę pozbawienia
wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono, sąd zobowiązuje skazanego do poddania
się leczeniu lub rehabilitacji w zakładzie opieki zdrowotnej; dozór jest obowiązkowy.”.

Art. 10. 1. Przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się również przy
wykonywaniu orzeczeń, które stały się wykonalne przed dniem jej wejścia w życie.
2. W sprawach zakończonych prawomocnym orzeczeniem, w których grzywna,
należności sądowe lub pieniężna kara porządkowa nie zostały wykonane, do wykonania
orzeczenia w tym zakresie stosuje się przepisy dotychczasowe.


Art. 11. Przepisów o właściwości miejscowej sądu w postępowaniu wykonawczym,
w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie stosuje się w sprawach, w których orzeczenie
uprawomocniło się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 12. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 176 ustawy,
o której mowa w art. 1 niniejszej ustawy, zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych
przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 176 ustawy, o której mowa w art. 1,
w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od dnia
wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 13. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2012 r.
10) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 66, poz. 469 i Nr 120, poz. 826,
z 2007 r. Nr 7, poz. 48 i Nr 82, poz. 558, z 2009 r. Nr 18, poz. 97, Nr 63, poz. 520, Nr 92, poz. 753 i Nr 98,
poz. 817 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 143, poz. 962, Nr 213, poz. 1396 i Nr 228, poz. 1486.

02/26rch

37
U Z A S A D N I E N I E

Uwagi ogólne
Podstawowym celem reformy prawa karnego jest poprawienie funkcjonowania
wymiaru sprawiedliwości, tj. usprawnienie procedur, zmniejszenie kosztów postępowań,
skrócenie czasu ich trwania, a także – w odniesieniu do postępowania wykonawczego
w sprawach karnych – zwiększenie efektywności orzekanych kar. Obecnie obowiązujące
w tym zakresie regulacje obarczone są istotnymi wadami, prowadzącymi przede wszystkim
do przewlekłości postępowania, jego nieefektywności oraz nieuzasadnionej kosztowności.
Zasadnicze kierunki zmian zaproponowane w niniejszym projekcie to:
– zniesienie zasady zaskarżalności wszystkich postanowień w postępowaniu wykonawczym
i wprowadzenie możliwości zaskarżania tylko orzeczeń najbardziej istotnych dla skazanego,
jak np. tych związanych z pozbawieniem wolności,
– zniesienie zasady udziału stron we wszystkich posiedzeniach, gdyż całkowicie
wystarczające i bardziej racjonalne jest stworzenie takiej możliwości tylko w sprawach
najistotniejszych,
– odwrócenie zasady dotyczącej wykonalności postanowień w postępowaniu wykonawczym;
generalnie powinny one stawać się wykonalne z chwilą wydania, nie zaś uprawomocnienia,
jak to jest dotychczas,
– ograniczenie przesłanek materialnych udzielania warunkowego zwolnienia do postawy,
właściwości i warunków osobistych skazanego oraz okoliczności dotyczących jego
zachowania po popełnieniu przestępstwa, w tym również w czasie odbywania kary,
– rezygnacja z odraczania wykonania kary grzywny lub rozłożenia na raty.

Uwagi szczegółowe

1. W celu usprawnienia i przyspieszenia postępowania wykonawczego proponuje się
ograniczenie stronom prawa wnoszenia zażaleń na postanowienia do wypadków wskazanych
w ustawie (art. 6 § 1 K.k.w., art. 21 K.k.w.).
Potrzeba w tym zakresie jawi się jako oczywista, gdyż dotychczasowa praktyka
wskazywała na całkowitą zbędność istnienia zasady zaskarżalności, co do wszystkich
postępowań incydentalnych dotyczących postępowania wykonawczego.
Proponowane zmiany w żaden sposób nie naruszają postanowień Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.). Art. 42 ust. 2
Konstytucji RP stanowi, między innymi, że każdy, przeciw komu prowadzone jest
postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania.
Proponowane zmiany w najmniejszym stopniu nie naruszają tego standardu, gdyż skazany ma
prawo do przedstawienia swojego stanowiska w konkretnej sprawie, prawo składania
wniosków i przedstawienia dowodów oraz prawo do korzystania z pomocy obrońcy, co jest
istotą wskazanej wyżej normy konstytucyjnej. Stwierdzić należy, że Konstytucja RP
szczegółowo nie określa ewentualnej instancyjności lub jej braku w odniesieniu do
postępowań incydentalnych. Praktyka dowodzi, że konieczne jest zrezygnowanie
z możliwości zaskarżania przez skazanego każdej dotyczącej go decyzji zapadającej na etapie
postępowania wykonawczego i ograniczenie tej możliwości tylko do kwestii
najistotniejszych, szczegółowo wymienionych w uzasadnieniu projektu. Taka regulacja
niewątpliwie przyspieszy postępowanie wykonawcze, nie naruszając jednocześnie
konstytucyjnych gwarancji skazanego oraz gwarancji wynikających z art. 6 i art. 13
Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, albowiem
w najistotniejszych dla niego kwestiach pozostawiono mu możliwość zaskarżenia decyzji
sądu lub innego organu postępowania wykonawczego.
Konstytucja RP w art. 78 dopuszcza wyłączenie zasady zaskarżalności orzeczeń
i decyzji mocą przepisów ustawy, jak to ma miejsce w projektowanej regulacji.
Nadmienić również należy, że projektowana regulacja nie jest sprzeczna

z postanowieniami Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności, a w szczególności z jej art. 13 oraz z art. 2 Protokołu Nr 7 do tej Konwencji
(ratyfikowanego przez Polskę w dniu 4 listopada 2002 r. – Dz. U. z 2003 r. Nr 42, poz. 364).
Przepis art. 13 nie gwarantuje bowiem prawa do skutecznego środka odwoławczego
w sprawach karnych (decyzja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 1 lipca 1998 r.
Kopczyński v. Poland), zaś przepis art. 2 Protokołu Nr 7 dotyczy wprawdzie prawa do
odwołania się w sprawach karnych, ale wyłącznie w kwestii winy i kary.
Ograniczenia w zaskarżalności pewnych decyzji procesowych znane są innym ustawom,
w tym Kodeksowi postępowania karnego (np. art. 254 § 2).
Konsekwencją wprowadzenia projektowanych regulacji stało się wskazanie
w konkretnych przepisach części szczególnej Kodeksu karnego wykonawczego przypadków
orzeczeń, na które przysługuje zażalenie. Są one następujące: postanowienie w przedmiocie
rozstrzygnięcia wątpliwości co do wykonania orzeczenia lub zarzutów, co do obliczenia kary
(art. 13 § 1 K.k.w.), postanowienie w przedmiocie umorzenia lub zawieszenia postępowania
wykonawczego (art. 15 § 2a K.k.w.), postanowienie w przedmiocie zatarcia skazania (art. 37
§ 4 K.k.w.), postanowienie w przedmiocie zamiany grzywny na pracę społecznie użyteczną
i zarządzenia jej wykonania (art. 45 § 4 K.k.w., art. 46 § 5 K.k.w.), postanowienie
w przedmiocie zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności (art. 46 § 5

2