Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw

w przypadkach, kiedy z ustaleń sądu wynika, że konieczne jest orzeczenie o odroczeniu na
dłuższy okres niż 6 miesięcy.
Natomiast zmiana § 2 w art. 151 K.k.w. jest zmianą redakcyjną obowiązującego już
uregulowania i wynika z uznania celowości ograniczenia stosowania przesłanki w postaci
przeludnienia zakładów karnych do odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności tylko
do przypadków drobniejszych przestępstw oraz mniej zdemoralizowanych i niebezpiecznych
przestępców. Niemożność podołania przez państwo obowiązkowi izolowania skazanych na
karę pozbawienia wolności nie może być, jak to ma miejsce w obowiązującej regulacji,
przesłanką równorzędną z sytuacją osobistą i rodzinną skazanego, zwłaszcza w przypadku
sprawców przestępstw o wysokiej szkodliwości.
Z kolei zmiana treści przepisu art. 151 § 3 K.k.w. pozwoli na usunięcie ciągłych
wątpliwości, w jaki sposób należy liczyć okres odroczenia kary pozbawienia wolności
w
przypadkach, kiedy orzekano o tej instytucji kilkakrotnie. Zasada wynikająca
z dotychczasowego art. 151 § 2 K.k.w. rodziła komplikacje w sytuacji, gdy kolejne
postanowienia były wydawane po upływie okresu wyznaczonego w pierwszym
postanowieniu bądź nawet przed jego upływem. Nawet orzecznictwo Sądu Najwyższy w tym
przedmiocie nie jest jednolite.
Wyraźne wskazanie, że odroczenie może być udzielone kilkakrotnie, jednak łączny
okres odroczenia nie może przekroczyć okresów wskazanych w § 1, okres odroczenia biegnie
od daty wydania pierwszego postanowienia w tym przedmiocie eliminuje powyższe
wątpliwości, przede wszystkim jest czytelny nie tylko dla sądów, ale też samych skazanych.
Celowe też wydaje się stworzenie w nowym § 4 art. 151 możliwości analogicznej jak
dotąd obowiązującej w art. 153 § 4 K.k.w., czyli zobowiązania skazanego do utrzymywania w
czasie odroczenia kontaktu z kuratorem zawodowym i nałożenie na niego wskazanych tam
obowiązków, a także dodania do ich katalogu obowiązku poddania się leczeniu. Proponowana
zmiana nie tylko zapewni lepszą kontrolę sądu nad skazanym w okresie odroczenia, ale też
może lepiej motywować skazanych do właściwego zachowania. Konsekwencją zastosowania
tej instytucji przy odraczaniu wykonania kary jest przewidzenie w art. 156 § 1 in fine K.k.w.
możliwości odwołania odroczenia w sytuacji niewykonywania przez skazanego nałożonych
nań obowiązków. Należało jednocześnie dostosować do nowego brzmienia art. 151 także
art. 153 K.k.w., przez przepis § 2 art. 156 K.k.w.

39. W art. 152 dotychczasową treść oznaczono jako § 1 i dodano § 2 i 3, które wskazują kto
może złożyć wniosek o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności,
w sytuacji opisanej w § 1 oraz osoby, które mogą wziąć udział w posiedzeniu.


23
40. Analogiczna zasada do przewidzianej w propozycji brzmienia art. 151 § 3 K.k.w., tj. przy
instytucji odroczenia wykonania kary, powinna także obowiązywać w przypadku instytucji
przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności (art. 156 § 2 K.k.w.). Skoro zaś
przewidziano możliwość zobowiązania skazanego do utrzymywania w okresie odroczenia
kontaktu z sądowym kuratorem zawodowym, to należało tylko wymienić dodatkowo
w art. 153 § 2 K.k.w. przepis art. 151 § 4 jako ten, który stosuje się odpowiednio
w przypadku przerwy w wykonaniu kary oraz uchylić niepotrzebny w tej sytuacji w art. 153
przepis § 4.
Dodatkowa zmiana w art. 153 § 2 K.k.w. polega na wykreśleniu z katalogu przesłanek
warunkujących uzyskanie przez skazanego zgody na przerwę w wykonywaniu kary
pozbawienia wolności „ważnych względów zdrowotnych”. Wymieniony zwrot występujący
w dotychczasowej treści tego przepisu daje bowiem zbyt dużą możliwość interpretacyjną,
a co za tym idzie – możliwość manipulowania nim w celu uzyskania przerwy w wykonaniu
kary pozbawienia wolności lub uchylenia tymczasowego aresztowania. Z drugiej strony
usunięcie tego zwrotu nie eliminuje możliwości odroczenia lub udzielenia przerwy
w wykonywaniu kary, zawężając je jednak do możliwości określonych w art. 150 Kodeksu
karnego wykonawczego, tj. występowania u skazanego ciężkiej choroby, uniemożliwiającej
mu wykonanie orzeczonej kary.
Proponowana zmiana brzmienia art. 153 § 5 K.k.w. podyktowana jest tym, że obecna
redakcja tego przepisu znacznie utrudnia procedowanie w sytuacji, gdy skazany przebywa
w
jednostce penitencjarnej poza terenem działania właściwego miejscowo sądu
penitencjarnego.
Istotną zmianą jest przyznanie dyrektorowi zakładu karnego legitymacji do
występowania z wnioskiem o udzielenie skazanemu przerwy w wykonaniu kary

(art. 153a § 2 K.k.w.). Proponowana zmiana podyktowana jest względami praktycznymi.
Dyrektor zakładu karnego, będąc odpowiedzialny za zapewnienie skazanemu odpowiednich
warunków odbywania kary pozbawienia wolności, w tym również opieki zdrowotnej, posiada
pełne informacje o stanie zdrowia skazanego, mogące stanowić przesłankę do udzielenia
przerwy w karze.
W odniesieniu do propozycji zmiany brzmienia art. 155 § 2 K.k.w. należy wskazać, że
podyktowana ona została trudnościami interpretacyjnymi, jakie istnieją na gruncie
obowiązującego unormowania, co wpłynęło także na konieczność wypowiedzenia się w tym
przedmiocie przez Sąd Najwyższy. Nie jest bowiem obecnie jednoznaczne, czy można
warunkowo zwolnić skazanego z odbycia reszty kary – jeżeli przerwa w wykonaniu tej kary
trwała co najmniej rok, a skazany odbył co najmniej 6 miesięcy kary – w sytuacji, gdy
orzeczono wobec niego kilka kar, na okres łącznie przekraczający 3 lata (np. wymierzono mu
na mocy dwóch wyroków po 2 lata pozbawienia wolności). Dodanie więc słów „lub suma

24
kar” wątpliwości te usunie i pozwoli stosować omawiany przepis tylko w sytuacji, gdy i suma
kar orzeczonych wobec skazanego nie przekracza 3 lat.

41. Projektowana zmiana art. 156 § 1 i 2 K.k.w. ma charakter dostosowawczy wynikający ze
zmiany art. 151 § 4 i uchylenia art. 153 § 4 K.k.w.
Za wskazane należy uznać doprowadzenie do jednoznacznego rozumienia przepisu
art. 156 § 4 K.k.w. Z tego względu proponuje się zmianę jego brzmienia przez wprowadzenie
unormowania, że zawsze w sytuacji tymczasowego aresztowania skazanego korzystającego
z przerwy w odbywaniu kary, kara ta podlega wykonaniu z mocy prawa. Zasadne jest także
wprowadzenie takiej regulacji w przypadku instytucji odroczenia wykonania kary

(art. 156 § 5 K.k.w.), co z niezrozumiałych względów nie miało dotychczas miejsca.
Ewentualne zaś trudności po stronie Służby Więziennej przy wykonywaniu tego typu
orzeczeń nie mogą stanowić wystarczającego uzasadnienia utrzymywania takiego stanu
rzeczy. Bardziej celowe wydaje się doprowadzenie do zmiany przepisów wykonawczych.
W art. 156 § 3 K.k.w. przewidziano, że odwołanie odroczenia oraz przerwy w karze,
następuje przez właściwy sąd jeżeli przesłanki odwołania nastąpią po udzieleniu pisemnego
upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego.

42. Projekt ustawy obejmuje też nowelizację art. 159 K.k.w. przy czym proponuje się
wprowadzenie do tego przepisu możliwości nałożenia na warunkowo zwalnianego, oprócz
obowiązków przewidzianych w art. 72 § 1 K.k., także obowiązku naprawienia szkody
wyrządzonej przestępstwem, za które skazany odbywa karę, określonego w art. 72 § 2 K.k.,
o ile oczywiście szkoda ta nie została wcześniej naprawiona. Zmiana ta ma na celu
zadośćuczynienie słusznym roszczeniom pokrzywdzonych. Skoro skazany korzysta
z dobrodziejstwa wcześniejszego opuszczenia zakładu karnego, zasadne wydaje się, aby
korzyść z tego odniosły również ofiary popełnionego przez niego przestępstwa. Jednocześnie
w art. 159 § 2 K.k.w. przewidziano obowiązki skazanego, który nie został oddany pod dozór
kuratora.
Konsekwencją przyjętej zmiany jest nowelizacja treści art. 169 § 3 i 4 K.k.w.

43. W art. 160 § 1 K.k.w. zostały enumeratywnie wyliczone przesłanki odwołania
warunkowego przedterminowego zwolnienia. Część z nich ma charakter względnie
obligatoryjny, co oznacza, że w razie:
– niewykonywania przez skazanego, który nie został oddany pod dozór, ciążących na nim
z mocy prawa obowiązków określonych w art. 159 § 2,

25
– uchylania się od dozoru, orzeczonych środków karnych lub obowiązków nałożonych
w związku z decyzją o warunkowym zwolnieniu lub orzeczonych środków karnych,
– rażącego naruszenia przez skazanego, w okresie próby, porządku prawnego,
w szczególności popełnienia przestępstwa nieumyślnego bądź umyślnego, za które orzeczono
karę inną niż kara pozbawienia wolności
sąd będzie miał obowiązek odwołać warunkowe przedterminowe zwolnienie, chyba że uzna,
że zachodzi wyjątkowy przypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami (art. 160 § 4
K.k.w.).
Natomiast w razie popełnienia przez skazanego w okresie próby umyślnego
przestępstwa, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności (bezwzględną
karę pozbawienia wolności lub karę tę orzeczono z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania), sąd nie będzie mógł odstąpić od odwołania warunkowego zwolnienia (art. 160
§ 1 pkt 1 i § 4 K.k.w.).
Art. 160 § 3 K.k.w. nakłada z kolei na sądowego kuratora zawodowego, w przypadku
zaistnienia przesłanek do odwołania warunkowego zwolnienia, obowiązek bezzwłocznego
skierowania do sądu wniosku w tym przedmiocie. Projekt zakłada, że obowiązek ten będzie
spoczywać również na osobie godnej zaufania, stowarzyszeniu, instytucji albo organizacji
społecznej, o której mowa w art. 159 § 1 K.k.w., pod których dozór oddano skazanego,
a także osobie lub przedstawicielu wskazanych podmiotów.
Projekt utrzymuje zasadę, że w przypadku odwołania warunkowego zwolnienia okresu
spędzonego na wolności nie zalicza się na poczet kary pozbawienia wolności (art. 160
§ 7 K.k.w.).

44. W celu zapobieżenia regularnie powtarzanym, co 3 miesiące przez skazanych, którym
wymierzono długoterminowe kary pozbawienia wolności, bezzasadnym wnioskom
o warunkowe przedterminowe zwolnienie i konieczności rozpoznawania tych wniosków tak
często przez sąd penitencjarny – należy, jak się wydaje, wprowadzić proponowaną zmianę
treści art. 161 § 3 i 4 K.k.w.
Ponadto, co 6 miesięcy dokonuje się oceny okresowych postępów skazanego
w resocjalizacji, więc okres 6 miesięcy między jednym a drugim wnioskiem połączony
mógłby być z taką oceną.
Przepis § 5 nakłada na dyrektora zakładu karnego składającego wniosek o warunkowe
przedterminowe zwolnienie obowiązek jednoczesnego przesyłania opinii, zawierającej
w szczególności prognozę kryminologiczno-społeczną. Przyspieszy to znacznie postępowanie
wykonawcze i wydanie decyzji w przedmiocie warunkowego zwolnienia. W innych

26
przypadkach dyrektor ma obowiązek przesyłania opinii na żądanie sądu penitencjarnego lub
na prośbę skazanego, który osobiście składa wniosek o warunkowe zwolnienie.
45. Z obecnego brzmienia zdania pierwszego art. 162 wynika, że sąd penitencjarny
wysłuchuje przedstawiciela administracji zakładu karnego, a sądowego kuratora
zawodowego, jeżeli składał wniosek o warunkowe zwolnienie oraz powinien uwzględnić
ugodę zawartą w wyniku mediacji.
Zmiana brzmienia art. 162 K.k.w. ma na celu spowodowanie wszechstronnego
wyjaśniania przez sąd penitencjarny okoliczności związanych ze składanymi przez dyrektora
zakładu karnego i sądowego kuratora zawodowego wnioskami o warunkowe zwolnienie
i
zagwarantowanie organom postępowania wykonawczego udziału w podejmowanych
czynnościach procesowych.
Natomiast ze zdania drugiego art. 162 § 1 K.k.w. wynika, że rozpoznając każdy
wniosek o warunkowe zwolnienie osoby, która popełniła przestępstwo określone
w art. 197 – 203 K.k. w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, niezbędne jest
zasięgnięcie opinii biegłych. W tej sytuacji, proponowana zmiana treści art. 162 § 1 K.k.w.
powinna doprowadzić do tego, że zasięgnięcie opinii biegłych nastąpi wówczas, gdy zasadne
będzie udzielenie warunkowego przedterminowego zwolnienia. Wiąże się to z kosztami
związanymi z dopuszczeniem dowodu z opinii biegłych, ponoszonymi najczęściej przez
Skarb Państwa, jak i z ewentualną przewlekłością postępowania.

46 W odniesieniu do proponowanej zmiany treści art. 163 § 1 K.k.w. należy wskazać, że
obecnie i tak praktycznie kontrola zachowania się skazanego w okresie próby odbywa się
przez zlecanie wywiadów z okręgu sądu penitencjarnego, który wydał orzeczenie w I instancji
kuratorowi lub policji z rejonu zamieszkania lub pobytu skazanego.
Postulowana zmiana stałaby się ujednoliceniem tej sytuacji oraz uproszczeniem
przepisów, a ponadto byłaby, co do istoty spójna z propozycją zmiany art. 177 i 178 K.k.w.
Projekt ogranicza więc właściwość sądu penitencjarnego, który udzielił warunkowego
zwolnienia, do sytuacji, gdy miejsce pobytu lub zamieszkania zwolnionego skazanego nie jest
znane.
Propozycja dodania w art. 163 K.k.w. § 2 ma na celu jednoznaczne uregulowanie
kwestii kontroli warunkowo zwolnionego, jeżeli nie oddano go pod dozór i nie nałożono na
niego żadnych obowiązków. W takim przypadku sąd penitencjarny, w razie konieczności,
może zarządzić zebranie informacji o skazanym, a w szczególności zarządzić
przeprowadzenie przez kuratora sądowego stosownego wywiadu. W pozostałych sytuacjach
kurator bądź sprawuje dozór nad warunkowo zwolnionym, bądź też prowadzi kontrolę okresu
próby (jeżeli skazanego nie oddano pod dozór, a jedynie nałożono na niego obowiązki

27