Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw

Ze wskazaną problematyką pozostaje w związku regulacja art. 74 § 2 K.k.w.,
w którym wyraźnie przewidziano możliwość zmiany przez komisję penitencjarną nie tylko
typu, ale i rodzaju zakładu karnego.

24. Przedmiotowa zmiana implikuje także konieczność doprecyzowania w art. 79a § 1 i 79 b
§ 1 K.k.w., że czynności, o których mowa w tych przepisach będą wykonywane w areszcie
śledczym. Dodatkowo, jako zmianę dostosowawczą, w § 1 art. 79a K.k.w. wprowadzono
pojęcie „miejsca stałego pobytu” w zamian pojęcia „miejsca zameldowania lub przebywania”.

25. Zmieniając art. 80 § 1 i 1a K.k.w. doprecyzowano ich treść w taki sposób aby wyroki były
wykonywane w kolejności ich wpływu. W związku z treścią art. 15 § 4 Kodeksu karnego
wykonawczego, wykonywanie kar zgodnie z kolejnością, w jakiej uprawomocniły się
orzeczenia, którymi wymierzono te kary, nie znajduje obecnie uzasadnienia.
Proponowana zmiana spowoduje istotne uproszczenie w zakresie sposobu
wprowadzania orzeczeń do wykonania, w szczególności spowoduje znaczne zmniejszenie się
liczby przypadków, kiedy należy dokonać nowego obliczenia okresu wykonywania kary
i przez to znacząco zmniejszy się liczba czynności administracyjnych zarówno po stronie
jednostek penitencjarnych, jak i sądu. Należy też spodziewać się, że w wyniku takiej zmiany
zmniejszy się liczba wniosków o wyjaśnienie wątpliwości, kierowanych w trybie art. 13
Kodeksu karnego wykonawczego.
Proponowana zmiana umożliwi również wykonanie kar w sposób zgodny z treścią
wyroku, zwiększając prawdopodobieństwo uiszczenia kar zastępczych oraz w sposób
znaczący zmniejszy liczbę przypadków, gdy konieczne jest zarządzanie zmiany kolejności
wykonania kary. Wprowadzenie do przepisu zasady wykonywania kary zastępczej
pozbawienia wolności oraz zastępczej kary aresztu w ostatniej kolejności wypełniło lukę
prawną w obowiązującym uregulowaniu (art. 80 § 1a K.k.w.). W praktyce i tak te zastępcze
kary wykonywane były w ostatniej kolejności.

26. Jeśli chodzi o propozycję dotyczącą treści art. 86 § 2 K.k.w., to wskazać należy, że
w dotychczasowym brzmieniu tego przepisu nie przewidziano wcale możliwości odbywania
kary w zakładzie dla recydywistów penitencjarnych przez osoby pierwszy raz karane, ale
wymienione w art. 65 Kodeksu karnego. Odwrotna możliwość, a więc dopuszczenie
odbywania kary przez recydywistów penitencjarnych w zakładzie karnym dla pierwszy raz
karanych, jest w przepisie wskazana i uzasadniają ją szczególne względy resocjalizacyjne.
Tymczasem założeniem art. 65 K.k. jest szczególne traktowanie wymienionych w nim
skazanych w zakresie wymiaru kary, środków karnych i środków związanych z poddaniem

18
próbie, tak jak recydywistów, i to z art. 64 § 2 K.k. Podstawą takiego rozwiązania jest
uznanie przez ustawodawcę, że są to skazani wykazujący znaczny stopień demoralizacji
i zagrożenia społecznego, wymagający intensywnych oddziaływań wychowawczo-
-resocjalizacyjnych. Powinna zatem istnieć również możliwość osadzania takich skazanych
w zakładach dla recydywistów penitencjarnych w przypadkach, kiedy taka potrzeba będzie
uzasadniona.
Nowelizacją omawianego przepisu objęto również skazanych na podstawie art. 37 § 1
pkt 2 i 5 K.k.s., tj. sytuacje jeżeli sprawca uczynił z popełnienia przestępstwa skarbowego
stałe źródło dochodu oraz popełnił przestępstwo skarbowe działając w zorganizowanej grupie
albo w związku mającym na celu popełnienie przestępstwa skarbowego.

27. Zaproponowana zmiana art. 88 K.k.w. polegająca na dodaniu § 5a związana jest
z realizacją przez Służbę Więzienną zapisów normatywnych zawartych w ustawie z dnia
25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym (Dz. U. z 2007 r. Nr 36, poz. 232). Mając na
względzie wykonywanie przez Służbę Więzienną zadań, wynikających ze wzmiankowanej
ustawy, znowelizowano również art. 88a (dodanie § 3), art. 100 (dodanie § 2) i art. 212a
(dodanie § 5) Kodeksu karnego wykonawczego. W związku z koniecznością
usankcjonowania stosowanej obecnie praktyki kierowania do zakładu karnego typu
zamkniętego skazanych, o których mówi przepis art. 96 § 1 (m.in. sprawcy tzw. „przestępstw
seksualnych”), w projektowanym przepisie art. 88 K.k.w. dodano § 5b.

28. Proponowana zmiana treści art. 88a § 2 pkt 2 lit. c (oraz 212a § 4 pkt 2 lit. c) Kodeksu
karnego wykonawczego dotyczy dodania zwrotu „spowodowania ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu”.
Projektowane przepisy art. 88a § 3 i art. 212a § 6 K.k.w. jednoznacznie regulują kwestie,
związane z umieszczaniem w wyznaczonym oddziale lub celi zakładu karnego typu
zamkniętego lub aresztu śledczego również osób, które popełniły przestępstwo
w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw.

29. Zmiana w art. 90 w pkt 8 K.k.w. podyktowana jest zmianami w sposobie postępowania
z korespondencją osadzonych. W tym miejscu należy dodać, że zakazem cenzury objęto także
korespondencję kierowaną do Rzecznika Praw Dziecka (art. 8a § 3 K.k.w.).

30. Proponuje się zmianę redakcji art. 100 Kodeksu karnego wykonawczego – propozycja ta
nie ogranicza stosowania zasady, o której mowa w wymienionym artykule Kodeksu i art. 165

19
§ 1, kierowania skazanego do odbywania kary we właściwym zakładzie karnym położonym
w miarę możliwości najbliżej przyszłego miejsca pobytu. Nie wprowadza również
ograniczenia w prawidłowym rozmieszczaniu skazanych – zgodnie z zasadą ochrony
społeczeństwa i bezpieczeństwa skazanych w zakładach karnych (unormowanie zawarte jest
w art. 82 i 88 Kodeksu karnego wykonawczego).
Proponowana zmiana wpłynie natomiast na bardziej racjonalne i uzasadnione
względami resocjalizacyjnymi podejmowanie decyzji transportowych w przypadku
rozpatrywania kolejnych próśb skazanych o zmianę jednostki penitencjarnej. Pozwoli również
na ograniczenie liczby transportów zwłaszcza tych, które nie znajdują uzasadnienia
prowadzonymi wobec skazanego oddziaływaniami penitencjarnymi, wprowadzi możliwość
skrócenia okresu oczekiwania na przetransportowanie, a ponadto pozwoli na niezwłoczne
zrealizowanie dyspozycji transportowej skazanych, którzy np. ze względu na trudną sytuację
rodzinną (ciężka choroba członka rodziny i inne), wymagają pilnego przetransportowania.

31. W art. 103 K.k.w. skreślenie wyrazów „ich obrońcy i pełnomocnicy oraz właściwe
organizacje pozarządowe” spowodowane było koniecznością korekty oczywistego błędu
zawartego w ustawie, która nie może dotyczyć uprawnień obrońców, pełnomocników
i organizacji pozarządowych do kierowania skarg itp. do dowolnego podmiotu. Ponadto
konieczne było skreślenie w zdaniu drugim wyrazów „w tych sprawach”, ponieważ aby
uzyskać wiedzę, jakiej materii dotyczy korespondencja, konieczne jest zapoznanie się z jej
treścią, co może być traktowane jako cenzura. Skoro korespondencja skazanego
z wymienionymi podmiotami nie podlega cenzurze, to nie wiadomo, jaki jest jej temat, więc
nie może być używany zwrot „w tych sprawach”. Wobec brzmienia nowo dodanego art. 8a
K.k.w., zbędny stał się zawarty w § 1 zwrot „i nie podlega cenzurze” oraz przepis § 2.
Zmiany w art. 105 § 4 K.k.w. podyktowane były koniecznością dostosowania
brzmienia tego przepisu do zmian w przepisach wskazanych powyżej.

32. Nowelizacja art. 105a K.k.w. ma na celu ochronę osób niepełnoletnich przed szkodliwym
wpływem środowiska więziennego realizowaną przez zapewnienie nadzoru osób dorosłych
nad osobami niepełnoletnimi uczestniczącymi w widzeniu. Znowelizowano treść § 2,
w którym unormowano zasady organizacji widzeń. Jednocześnie w § 6 dookreślono zasady
postępowania z zakupionymi w trakcie widzenia artykułami żywnościowymi.



20
33. Proponuje się uregulować kwestie związane z obowiązkiem poddania się osób
pozbawionych wolności także badaniom na obecność w ich organizmie alkoholu, środków
odurzających lub substancji psychotropowych – art. 116 § 1 pkt 3 i dodany art. 116b K.k.w.
Obecnie, bowiem nie ma przepisu, który nakładałby na skazanego, w sposób jednoznaczny,
obowiązek poddania się badaniom. Zdarzają się natomiast przypadki odmowy skazanych
poddania się takiemu badaniu. W przypadku odmowy skazanego (podejrzanego

np. o używanie narkotyków) poddania się badaniu, administracja nie ma jasnej podstawy
prawnej do dalszych działań. Przepis taki jest potrzebny również ze względu na nasilający się
problem przenikania alkoholu, narkotyków na teren zakładów karnych. Propozycja ma na
celu uzupełnienie obecnych przepisów o regulacje dotyczące kwestii sprawdzania obecności
alkoholu lub narkotyków w organizmie osadzonego. Umieszczenie upoważnienia
ustawowego dla Ministra Sprawiedliwości zakłada konieczność wzięcia pod uwagę zarówno
szczegółowego określenia sposobu badania, jak i uwzględnienia problemu weryfikacji
badania w przypadku podważania przez badanego wyniku wykonanego testu na zawartość
w organizmie skazanego alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Z treści art. 116a pkt 4 wynika bowiem w sposób jednoznaczny, że skazanemu nie wolno
spożywać alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych. Złamanie tego
zakazu może skutkować ukaraniem karą dyscyplinarną. Oczywiście unormowanie odnoszące
się do możliwości przeprowadzenia badania na obecność w organizmie osób pozbawionych
wolności alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych, jako
ukierunkowane na weryfikację przestrzegania przez osobę badaną wskazanego powyżej
zakazu, nie będzie odnosić się do wypadków, w których zażywanie przez takie osoby leków
zawierających środki odurzające lub substancje psychotropowe następuje na podstawie
zalecenia lekarskiego, a więc ma charakter legalny.

34. Mając na względzie potrzebę zwiększenia liczby skazanych pracujących
w warunkach wolnościowych (tj. między innymi – poza aspektem ekonomicznym – również
aspekt resocjalizacyjny) zmieniono treść art. 123a § 2 Kodeksu karnego wykonawczego,
dodając do katalogu potencjalnych pracodawców również organizacje pożytku publicznego.

35. W art. 126 § 1 K.k.w. w miejsce „zapomogi” proponuje się użycie pojęcia „środków”.
Jest ono bardziej odpowiednie zważywszy proponowaną zmianę art. 113 § 6 K.k.w.
przez dodanie do środków wolnych od egzekucji także środków pieniężnych przyznanych
skazanemu ze środków, o których mowa w art. 136a § 1 K.k.w. i środków pieniężnych
wpłaconych na poczet grzywny, która została zamieniona na zastępczą karę pozbawienia
wolności i zastępczą karę grzywny (art. 113 § 1 pkt 2 i 3 K.k.w.). Skazany w każdym czasie
może zwolnić się od zastępczej kary pozbawienia wolności za nieuiszczoną grzywnę

21
dokonując stosownej wpłaty. Nie jest uzasadnione, aby taka kwota, wpłacona na poczet
grzywny następnie podlegała egzekucji na poczet innych zobowiązań. Grzywna jest karą
podlegającą wykonaniu w formie majątkowej na rzecz Skarbu Państwa.
Zmiana w § 5 ma na celu urealnienie wpływu skazanego na dysponowanie środkami
pieniężnymi i przedmiotami wartościowymi pozostającymi w jego dyspozycji.

36. Zmiana art. 141a § 1 K.k.w. podyktowana jest koniecznością dostosowania regulacji
prawa karnego wykonawczego do standardów określonych w Europejskich Regułach
Więziennych. Treść projektowanego przepisu stanowi odzwierciedlenie pkt 24.7 wskazanych
Europejskich Reguł Więziennych.
Projekt zakłada ograniczenie czynności sędziego penitencjarnego do minimum
niezbędnego do zabezpieczenia gwarancji procesowych skazanego. Spełnieniu tego celu służy
m.in. przekazanie dyrektorowi zakładu karnego kompetencji do wydawania decyzji
w przedmiocie udzielenia zezwolenia na czasowe opuszczenie zakładu karnego. Podyktowane
to jest także względami praktycznymi. Z reguły bowiem konieczność podejmowania tego
typu decyzji zachodzi w sytuacjach niecierpiących zwłoki i ma charakter pilny. Przekazanie
natomiast kompetencji w tym zakresie sędziemu penitencjarnemu wiązałoby się
z koniecznością przesyłania wniosku skazanego, a tym samym przedłużałoby niepotrzebnie
tok postępowania. W projekcie określono także cel udzielenia przepustki (§ 1 in fine).
Podkreślić jednak należy, że kontrolę decyzji dyrektora zakładu karnego
w przedmiocie zezwolenia na czasowe opuszczenia jednostki penitencjarnej, gwarantuje
możliwość wniesienia skargi przez skazanego (art. 141a § 5 K.k.w.).

37. W związku z zaistniałą koniecznością wyeliminowania różnic w rodzaju kary
dyscyplinarnej, polegającej na pozbawieniu lub ograniczeniu możliwości dokonywania
zakupów przez skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności i tymczasowo
aresztowanego, proponuje się wprowadzenie odpowiednich zmian do art. 222 § 2

pkt 7 K.k.w.

38. W celu sprawniejszego oraz bardziej racjonalnego wykonywania kary pozbawienia
wolności niezbędne stało się dokonanie stosownych zmian w niektórych przepisach
regulujących tę instytucję.
W art. 151 § 1 K.k.w. rezygnacja z zapisu „do 6 miesięcy” ma na celu
wyeliminowanie kilkakrotnego orzekania w przedmiocie odroczenia wykonania kary

22