Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych

21) Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów,
22) Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego POLSAT S.A.,
23) Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A.,
24) KK NSZZ „Solidarność”,
25) OPZZ Służb Państwowych i Społeczno-Zawodowych,
26) Forum Związków Zawodowych,
27) Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych,
28) Ruchu Wolność i Godność,
29) OPZZ.

Uwagi do projektu ustawy dotyczyły:
a. Alternatywnych propozycji reformy systemu ubezpieczeń emerytalnych:
warunkowego zmniejszenia składki przekazywanej do OFE na 2 lata oraz pakietu
dodatkowych reform (ulga w podatku dochodowym dla oszczędności na emeryturę,
ustawa zwiększająca efektywność OFE, przyspieszenie prywatyzacji,
zintensyfikowanie negocjacji z KE w sprawie procedury liczenia długu, reforma
emerytur pracowników służb mundurowych, sędziów, prokuratorów, górników,
rolników, objęcie rolników podatkiem dochodowym i składkami zdrowotnymi,
powiązanie wieku emerytalnego z długością trwania życia, reforma systemu
rentowego, etc.). Wymienione propozycje zostały odrzucone, stanowią one bowiem
bardzo szeroki pakiet – niemożliwy do szybkiej implementacji. Należy zauważyć, że
podejmowane obecnie działania mają na celu relatywnie szybkie obniżenie potrzeb
pożyczkowych Skarbu Państwa.
b. Wprowadzenia prawa wyboru dla ubezpieczonych, czy chcą nadal oszczędzać w OFE
oraz przywrócenia osobom urodzonym w latach 1949 – 1968 prawa do podjęcia
decyzji, czy chcą należeć do OFE, a także możliwości deklarowania przez
ubezpieczonych, jaki procent składki chcą inwestować w II filarze. Uwaga została
odrzucona. Obecne brzmienie projektu nie narusza zasady praw nabytych zaś
przedstawione propozycje mogłyby prowadzić do demontażu systemu emerytalnego
w Polsce.
c. Niekonstytucyjności nowego podziału składki emerytalnej zmniejszającego część
przekazywaną do OFE ze względu na naruszenie zasady praw nabytych i zasady
zaufania obywateli do państwa oraz prawa do zabezpieczenia społecznego. Uwaga ta
23 
 
została odrzucona, po konsultacjach uznano, że zaproponowany kształt reformy nie
narusza Konstytucji w tym zakresie.
d. Kształtu prawnego indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego w kontekście
wpływu projektu na sytuację III filaru, w tym kwestii zgodności z Konstytucją
wymogu obligatoryjnego prowadzenia IKZE przez OFE, rozwiązań podatkowych,
opłaty karnej, wieku uprawniającego do wypłaty środków z IKZE oraz możliwości
wypłaty środków z IKZE przed osiągnięciem tego wieku. Uwagi te zostały co do
zasady uwzględnione w nowej wersji przepisów przewidujących dobrowolność
tworzenia IKZE przez uprawnione podmioty.
e. Formuły wpłat i wypłat środków na i z IKZE oraz przepływów środków w ramach
IKE i IKZE oraz między IKE a IKZE (definicje, warunki, terminy i limity wypłat
środków, wypłaty transferowe, tryb zwrotu nadpłaty, forma wypłaty w ratach, opłaty
za zmianę IKZE, opłaty od wypłat, etc.). Kwestie te zostały wyjaśnione
w poprawionej wersji projektu.
f. Partnerzy społeczni postulowali również wprowadzenie zmian w zakresie
efektywności OFE, w tym wprowadzenia wielofunduszowości, uelastycznienia
polityki lokacyjnej (także przez wprowadzenie nowych instrumentów inwestycyjnych
dedykowanych dla OFE), zmian w sposobie naliczania opłat ponoszonych przez PTE
od średniej rocznej wartości aktywów, polityki inwestycyjnej OFE, minimalnej
wymaganej stopy zwrotu (benchmarku), poziomu alokacji aktywów OFE w określone
grupy lokat, usunięcia wymogu, aby inwestycje OFE w akcje warunkowane były
posiadaniem oceny ratingowej, rozszerzenia dopuszczalnych odchyleń oraz gwarancji
minimalnej stopy zwrotu, definicji minimalnej stopy zwrotu, zróżnicowania opłat
pobieranych przez PTE oraz zmian efektywnościowych w PPE. Przedmiotem dyskusji
i uwag była także optymalizacja poziomu składki do OFE zapewniająca skuteczne
wprowadzenie zmian efektywnościowych. Wymienione uwagi zostały odrzucone,
mogą one jednak być przedmiotem dalszych analiz.
g. Powołania przy Trójstronnej Komisji komitetu monitorującego, z udziałem ekspertów
delegowanych przez partnerów społecznych i rząd (komitet miałby oceniać stan
systemu emerytalnego i opiniować propozycje niezbędnych korekt) oraz
wprowadzenie do rad nadzorczych poszczególnych towarzystw emerytalnych
przedstawicieli ubezpieczonych desygnowanych przez organizacje związkowe
i przedstawicieli pracodawców. Jeżeli chodzi o komitet monitorujący, opracowana
24 
 
została koncepcja Społecznej Rady Bezpieczeństwa Emerytalnego, organu
opiniodawczo-doradczego przy KNF, jednak nie zyskała ona akceptacji.
h. Charakteru prawnego subkonta w ZUS jako elementu integralności II filara oraz
charakteru środków na tym subkoncie (w tym nieuwzględnienia analogicznych jak
w OFE zasad dziedziczenia składki zapisywanej na subkoncie w ZUS zostały
uwzględnione przez zmianę odpowiednich zapisów). Uwagi te zostały uwzględnione
poprzez wprowadzenie w tym zakresie analogicznych zasad, jak w przypadku
środków z OFE.
i. Wysokości opłat dla ZUS w tym za prowadzenie subkonta (0,4 % wartości
zaewidencjonowanych składek) oraz zmniejszenia opłaty na rzecz ZUS uiszczanej od
składek przekazywanych do OFE. Uwagi te zostały odrzucone. Wzrost kosztów
będzie istotnie niższy niż obecnie pobierane opłaty.
j. Usunięcia w art. 191 ust. 1 ustawy o OFE, dotyczącym wysyłki informacji rocznej,
zapisu o formie pisemnej i liście zwykłym i pozostawienia zapisu, że w razie sporu
ciężar dowodu dostarczenia informacji, o której mowa w ust. 1, spoczywa na funduszu
i związanych z tym wątpliwości, czy oznacza to konieczność wysłania listu za
potwierdzeniem odbioru. Uwaga została uwzględniona przez odpowiednią zmianę
przepisu.
k. Uwagi w zakresie przedłużenia vacatio legis projektu. Uwagi zostały przyjęte.
l. Uwagi do techniki legislacyjnej, w szczególności dotyczące odpowiedniego
stosowania ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych
oraz inne uwagi redakcyjno-techniczne zaproponowane przez partnerów społecznych
zostały uwzględnione w poprawionej wersji projektu.
Uwagi do uzasadnienia i OSR:
a. Uwagi dotyczące założeń makroekonomicznych oraz wysokości świadczenia i stopy
zastąpienia nie zostały uwzględnione. Należy zauważyć, że założenia wartości
makroekonomicznych do ustawy budżetowej oraz wieloletnich planów finansowych
państwa są generalnie spójne z założeniami przyjętymi w projekcie. Ponadto
wątpliwości dotyczące założeń były przedmiotem dyskusji podczas posiedzenia
zespołu problemowego Komisji Trójstronnej. Jeżeli chodzi o wysokość świadczenia
i stopę zastąpienia, w wariantach przewidujących znaczny wzrost limitu inwestycji
w akcje, najbardziej prawdopodobnym wynikiem jest wzrost oczekiwanej wysokości
25 
 
przyszłych świadczeń – przeprowadzone symulacje zakładają dalszy stopniowy wzrost
limitu akcji w portfelu po 2020 r.
b. Uwagi dotyczące dodatkowych wyliczeń (np. kosztów prowadzenia subkont przez
ZUS) zostały uwzględnione i odpowiednie zmiany zostały umieszczone
w uzasadnieniu.
Działalność lobbingowa:
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 337) projekt ustawy
został umieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
aden podmiot nie zgłosił zainteresowania pracami nad projektem ustawy w trybie ww.
ustawy.

3. Wpływ na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jednostek
samorządu terytorialnego

Ograniczenie części składki emerytalnej przekazywanej do OFE doprowadzi do zmniejszenia
potrzeb pożyczkowych oraz tempa narastania długu publicznego. Równocześnie
wprowadzenie zachęt podatkowych do dodatkowego oszczędzania doprowadzi do mniejszych
wpływów podatkowych sektora. Skutki finansowe tych zmian zostały przedstawione w tabeli
poniżej (w mld zł; ceny bieżące).
2. Koszty ulgi podatkowej w
4. Spadek potrzeb
3. Spadek netto
1. Poprawa salda
zależności od odsetka
pożyczkowych („1-2A”)
potrzeb
funduszu
ubezpieczonych decydujących się
z uwzględnieniem
pożyczkowych
emerytalne po
na dodatkowe ubezpieczenie
kosztu finansowania
na dany rok
zmniejszeniu składki
(wariant
emerytalnej
A.100%
B.50%
C.10%
min,
mld zł
% PKB
trafiającej do OFE

tj. „1-2A”)
2011
9,4 0,0
0,0
0,0
9,4
9,7
0,7%
2012
18,3 0,0
0,0
0,0
18,3
19,2
1,2%
2013
18,3 3,5
1,8
0,4
14,8
16,7
1,0%
2014
18,5 3,8
1,9
0,4
14,7
17,6
1,0%
2015
18,8 4,1
2,1
0,4
14,7
18,5
1,0%
2016
19,9 4,4
2,2
0,4
15,5
20,2
1,0%
2017
19,8 4,6
2,3
0,5
15,2
20,9
1,0%
2018
20,8 4,8
2,4
0,5
16,0
22,6
1,0%
2019
21,7 5,1
2,6
0,5
16,6
24,1
1,0%
2020
22,6 5,3
2,7
0,5
17,3
25,8
1,0%
ródło: DAS KPRM na podstawie szacunków MF.
                                                           
9) Różnica między wpływami składkowymi a wydatkami.
10) Przy założeniu, że 100 % ubezpieczonych decyduje się na dodatkowe ubezpieczenie emerytalne.
26 
 

Łączny spadek potrzeb pożyczkowych w latach 2011 – 2020 będzie wynosił ok. 195 mld zł,
co stanowić będzie 7,6 % prognozowanego na 2020 r. PKB.
W myśl art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu
terytorialnego, jednostki samorządu terytorialnego mają udział we wpływach z podatku
dochodowego od osób fizycznych. Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego
od osób fizycznych wynosi odpowiednio: 37,12 % – dla gmin, 10,25 % – dla powiatów oraz
1,6 % – dla województw. W związku z tym koszt wprowadzenia ulgi podatkowej (spadek
wpływów z PIT przedstawiony w tabeli w punkcie 2) rozłoży się na poszczególne szczeble
zgodnie z udziałami procentowymi przedstawionymi powyżej.

Wyższa część składki emerytalnej przekazywana na subkonto w ZUS oznacza zarówno
wyższe przyszłe emerytury, jak i wyższe przyszłe składki zbierane przez ZUS. Poniższy
wykres przedstawia wpływy składkowe i wydatki funduszu emerytalnego w sytuacji bez
wprowadzenia zmian w wysokości składki emerytalnej przekazywanej do OFE oraz po jej
zmniejszeniu zgodnie z proponowaną ustawą (koszty z tytułu dziedziczenia zaprezentowano
w dalszej części uzasadnienia).

                                                           
11) Analizę wpływu proponowanych zmian w systemie emerytalnym na długookresową stabilność finansową
można również oprzeć na metodzie Komisji Europejskiej (Sustainability Report 2009). Wyliczany przez nią
wskaźnik S1 wskazuje na skalę trwałego dostosowania strukturalnego salda pierwotnego wymaganą dla
osiągnięcia odpowiedniego poziomu długu brutto w określonym horyzoncie (60 % PKB w 2060 r.), po
uwzględnieniu dodatkowych wydatków ponoszonych w tym horyzoncie, wynikających ze starzenia się
społeczeństwa. Wskaźnik ten jest sumą następujących składników:
1. Initial Budgetary Position (IBP) pokazujące wymagane strukturalne dostosowanie wynikające z wyjściowej
pozycji budżetowej. IBP można dalej rozbić na wyjściowe, pierwotne saldo strukturalne, koszt odsetek od
wyjściowego długu oraz wartość przyszłych, zdyskontowanych dochodów z tytułu własności.
2. Debt requirement (DR) pokazujące dostosowanie do poziomu 60 % PKB, co oznacza, że dla krajów poniżej
tego poziomu wskaźnik ten przyjmie wartość negatywną.
3. Long term cost of ageing (LTC) pokazujące zmianę długookresowych kosztów netto związanych ze
starzeniem ludności.
Przeprowadzone zmiany polepszają pierwotne saldo strukturalne o ok. 0,9 pkt, w wyniku czego o taką samą
wartość poprawia się wskaźnik IBP. Jednocześnie, rosną wydatki emerytalne, w wyniku czego o 0,2 pkt
pogarsza się wskaźnik LTC. W rezultacie jednak, wskaźnik S1 poprawia się o 0,7 pkt.
 
27