Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych

ust. 1 ustawy zmienianej w art. 4, informacja jest przesyłana na zasadach obowiązujących
przed dniem wejścia w życie ustawy.
4. Od dnia 1 maja 2011 r. powszechne towarzystwa emerytalne mogą podejmować
czynności związane z uzyskaniem zezwolenia na utworzenie dobrowolnego funduszu
emerytalnego.
5. Decyzje Komisji Nadzoru Finansowego w sprawach, o których mowa w ust. 4, nie
mogą wejść w życie przed dniem 1 stycznia 2012 r.

Art. 30. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie:
1) art. 14 ust. 3 i art. 22 ust. 3 ustawy zmienianej w art. 9 niniejszej ustawy zachowują
moc do dnia wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych wydanych na
podstawie art. 14 ust. 3 i art. 22 ust. 3 ustawy zmienianej w art. 9 niniejszej ustawy,
2) art. 16 ustawy zmienianej w art. 18 niniejszej ustawy zachowują moc do dnia wejścia
w życie przepisów wykonawczych na podstawie art. 16 ustawy zmienianej w art. 18,
w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą
– nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 31. 1. W okresie od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r.
oszczędzający może przenieść środki zgromadzone na indywidualnym koncie emerytalnym
na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego. Wartość przeniesionych środków
stanowi wpłatę na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego.
2.

Wpłata na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego środków,
o których mowa w ust. 1, może podlegać odliczeniu od dochodu na zasadach określonych
w ustawie zmienianej w art. 3. Nadwyżka ponad przysługujący w roku podatkowym limit
odliczenia podlega odliczeniu w latach następnych, do czasu zrównania wartości
przeniesionych środków z sumą limitów w kolejnych latach.

3. W okresie dokonywania odliczeń od dochodu środków przeniesionych
z indywidualnego konta emerytalnego na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego
oszczędzającemu nie przysługuje prawo dokonywania wpłat na indywidualne konto
zabezpieczenia emerytalnego.
4.

Do
środków, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się przepisu art. 30a ust. 1
pkt 10 ustawy zmienianej w art. 3.
55

 

Art. 32. 1. Rada Ministrów dokonuje przeglądu funkcjonowania systemu emerytalnego
po wejściu w życie niniejszej ustawy i przedkłada Sejmowi informację o skutkach jej
obowiązywania wraz z propozycjami zmian nie rzadziej niż co 3 lata.
2.
Pierwszego
przeglądu funkcjonowania systemu emerytalnego po wejściu
w życie niniejszej ustawy i przedłożenia Sejmowi informacji o skutkach jej obowiązywania
wraz z propozycjami zmian Rada Ministrów dokona nie później niż do dnia 31 grudnia
2013 r.

Art. 33. Ustawa wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie
miesiąca od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 2 pkt 1, art. 3 pkt 1, 2, pkt 3 lit. a – c, pkt 4,
pkt 6 lit. a tiret drugie w zakresie art. 30a ust. 1 pkt 10 i lit. b, pkt 7 i 8, art. 4 pkt 1 – 10 i 12,
pkt 13 lit. b i c, pkt 20, pkt 24, 25, pkt 27, pkt 28, pkt 30 – 33, pkt 34 lit. a, pkt 35 – 39,
pkt 42 – 44 i pkt 46 – 48, art. 5, art. 6, art. 12, art. 13, art. 15 i art. 31, które wchodzą w życie
z dniem 1 stycznia 2012 r.

____________
1)Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawę
z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, ustawę z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych, ustawę z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych, ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, ustawę z dnia 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustawę z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym
i
emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych, ustawę z dnia 22 maja 2003 r. o działalności
ubezpieczeniowej, ustawę z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o
indywidualnych kontach emerytalnych, ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach
emerytalnych, ustawę z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych, ustawę z dnia 21 lipca
2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawę z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych,
ustawę z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, ustawę z dnia 23 stycznia 2008 r. o przenoszeniu praw
emerytalnych urzędników Wspólnot Europejskich, ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach
pomostowych oraz ustawę z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych.
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1986 r. Nr 36, poz. 180,
z 1990 r. Nr 34, poz. 198, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1998 r. Nr 117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532,
z 2000 r. Nr 122, poz. 1322, z 2001 r. Nr 128, poz. 1403, z 2003 r. Nr 83, poz. 772 i Nr 130, poz. 1188,
z 2004 r. Nr 162, poz. 1691, z 2007 r. Nr 121, poz. 831, Nr 134, poz. 947 i Nr 192, poz. 1378, z 2008 r.
Nr 220, poz. 1431 oraz z 2010 r. Nr 125, poz. 842.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 218, poz. 1690 oraz
z 2010 r. Nr 105, poz. 668, Nr 182, poz. 1228, Nr 225, poz. 1474 i Nr 254, poz. 1700.
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 57, poz. 352, Nr 75,
poz. 473, Nr 105, poz. 655, Nr 149, poz. 996, Nr 182, poz. 1228, Nr 219, poz. 1442, Nr 226, poz. 1475
i Nr 226, poz. 1478.
5) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538, z 2006 r. Nr 157,
poz. 1119, z 2008 r. Nr 220, poz. 1432, z 2009 r. Nr 165, poz. 1316 oraz z 2010 r. Nr 18, poz. 98.
6) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398,
56

 
z 2006 r. Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 25, poz. 162 i Nr 61, poz. 410, z 2008 r. Nr 209, poz. 1315 i 1317,
z 2009 r. Nr 69, poz. 589 i Nr 143, poz. 1164 oraz z 2010 r. Nr 109, poz. 709 i Nr 257, poz. 1724.
7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 85, poz. 727, Nr 86,
poz. 732 i Nr 143, poz. 1199, z 2006 r. Nr 66, poz. 470, Nr 104, poz. 708, Nr 143, poz. 1031, Nr 217,
poz. 1590 i Nr 225, poz. 1635, z 2007 r. Nr 112, poz. 769, Nr 120, poz. 818, Nr 192, poz. 1378 i Nr 225,
poz. 1671, z 2008 r. Nr 118, poz. 745, Nr 141, poz. 888, Nr 180, poz. 1109 i Nr 209, poz. 1316, 1318 i 1320,
z 2009 r. Nr 18, poz. 97, Nr 44, poz. 362, Nr 57, poz. 466, Nr 131, poz. 1075, Nr 157, poz. 1241, Nr 166,
poz. 1317, Nr 168, poz. 1323, Nr 213, poz. 1652 i Nr 216, poz. 1676 oraz z 2010 r. Nr 40, poz. 230, Nr 57,
poz. 355, Nr 127, poz. 858, Nr 167, poz. 1131, Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1306.
8) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 224, Nr 134,
poz. 903, Nr 205, poz. 1365, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726.
9) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 170, poz. 1651, z 2004 r. Nr 93,
poz. 891 i Nr 96, poz. 959, z 2005 r. Nr 48, poz. 447, Nr 83, poz. 719, Nr 143, poz. 1204 i Nr 163, poz. 1362,
z 2006 r. Nr 157, poz. 1119, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1832, z 2007 r. Nr 82, poz. 557 i Nr 171,
poz. 1206, z 2008 r. Nr 228, poz. 1507 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 341.
10) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 120, poz. 1252,
z 2005 r. Nr 94, poz. 788, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, z 2007 r. Nr 120, poz. 818 i Nr 176, poz. 1241, z 2008 r.
Nr 70, poz. 416, z 2009 r. Nr 97, poz. 800 oraz z 2010 r. Nr 40, poz. 229 i Nr 182, poz. 1228.
11) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1971 r. Nr 27, poz. 252, z 1976 r. Nr 19, poz. 122,
z 1982 r. Nr 11, poz. 81, Nr 19, poz. 147 i Nr 30, poz. 210, z 1984 r. Nr 45, poz. 242, z 1985 r. Nr 22, poz. 99,
z 1989 r. Nr 3, poz. 11, z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 55, poz. 321 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 107, poz. 464
i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 17, poz. 78, z 1994 r. Nr 27, poz. 96, Nr 85, poz. 388 i Nr 105, poz. 509,
z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 114, poz. 542, Nr 139, poz. 646 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43,
poz. 272, Nr 115, poz. 741, Nr 117, poz. 751 i Nr 157, poz. 1040, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117,
poz. 758, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 271, Nr 74, poz. 855 i 857, Nr 88, poz. 983 i Nr 114,
poz. 1191, z 2001 r. Nr 11, poz. 91, Nr 71, poz. 733, Nr 130, poz. 1450 i Nr 145, poz. 1638, z 2002 r. Nr 113,
poz. 984 i Nr 141, poz. 1176, z 2003 r. Nr 49, poz. 408, Nr 60, poz. 535, Nr 64, poz. 592 i Nr 124, poz. 1151,
z 2004 r. Nr 91, poz. 870, Nr 96, poz. 959, Nr 162, poz. 1692, Nr 172, poz. 1804 i Nr 281, poz. 2783, z 2005 r.
Nr 48, poz. 462, Nr 157, poz. 1316 i Nr 172, poz. 1438, z 2006 r. Nr 133, poz. 935 i Nr 164, poz. 1166,
z 2007 r. Nr 80, poz. 538, Nr 82, poz. 557 i Nr 181, poz. 1287, z 2008 r. Nr 116, poz. 731, Nr 163, poz. 1012,
Nr 220, poz. 1425 i 1431 i Nr 228, poz. 1506, z 2009 r. Nr 42, poz. 341 i Nr 79, poz. 662 oraz z 2010 r. Nr 40,
poz. 222 i Nr 155, poz. 1037.
12) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 128, poz. 840, z 1999 r. Nr 64, poz. 729
i Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93, poz. 1027 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071,
z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 121, poz. 1142, Nr 179, poz. 1750, Nr 199, poz. 1935 i Nr 228, poz. 2255,
z 2004 r. Nr 25, poz. 219, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889 i Nr 243, poz. 2426, z 2005 r. Nr 86, poz. 732,
Nr 90, poz. 757, Nr 132, poz. 1109, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479 i Nr 180, poz. 1493, z 2006 r.
Nr 190, poz. 1409, Nr 218, poz. 1592 i Nr 226, poz. 1648, z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 123, poz. 850, Nr 124,
poz. 859 i Nr 192, poz. 1378, z 2008 r. Nr 90, poz. 560, Nr 122, poz. 782, Nr 171, poz. 1056, Nr 173,
poz. 1080 i Nr 214, poz. 1344, z 2009 r. Nr 62, poz. 504, Nr 63, poz. 533, Nr 166, poz. 1317, Nr 168,
poz. 1323, Nr 190, poz. 1474, Nr 201, poz. 1540 i Nr 206, poz. 1589, z 2010 r. Nr 7, poz. 46, Nr 40, poz. 227
i 229, Nr 98, poz. 625 i 626, Nr 125, poz. 842, Nr 127, poz. 857, Nr 152, poz. 1018 i 1021, Nr 182, poz. 1228,
Nr 225, poz. 1474 i Nr 240, poz. 1602 oraz z 2011 r. Nr 17, poz. 78, Nr 24, poz. 130, Nr 39, poz. 202 i Nr 48,
poz. 245.
13) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 143, poz. 1202, z 2006 r. Nr 157,
poz. 1119, z 2008 r. Nr 220, poz. 1432 oraz z 2010 r. Nr 18, poz. 98.
14)Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 272 i Nr 49, poz. 328, z 2008 r.
Nr 209, poz. 1317, Nr 228, poz. 1507 i Nr 231, poz. 1546, z 2009 r. Nr 42, poz. 341, Nr 77, poz. 649 i Nr 165,
poz. 1316 oraz z 2010 r. 126, poz. 853.
15) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 64, poz. 427, Nr 124, poz. 859, Nr 127,
poz. 880 i Nr 128, poz. 883, z 2008 r. Nr 44, poz. 262, Nr 63, poz. 394, Nr 182, poz. 1121, Nr 195, poz. 1198,
Nr 216, poz. 1367 i Nr 220, poz. 1414, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 22, poz. 120, Nr 57, poz. 466 i Nr 72,
poz. 619 oraz z 2010 r. Nr 8, poz. 51, Nr 81, poz. 531 i Nr 107, poz. 679.

57

 
U Z A S A D N I E N I E

Reforma emerytalna przeprowadzona w 1999 r. w dużej mierze uodparnia polski system
zabezpieczenia społecznego na zagrożenia związane ze starzeniem się społeczeństwa.
Spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej, to właśnie w Polsce do 2060 r. uda się
w największym stopniu ograniczyć obciążenie pokolenia pracującego wypłatą emerytur.
Jednocześnie reforma zapewnia właściwe bodźce do utrzymywania aktywności zawodowej,
a także dzięki funkcjonowaniu OFE pozwala na dywersyfikację ryzyka wypłaty świadczeń
i zwiększenie ich oczekiwanej wysokości dzięki lokowaniu części składek emerytalnych na
rynkach kapitałowych. Istotą reformy było jednak przejście z systemu zdefiniowanego
świadczenia na system zdefiniowanej składki, co pozwoliło na powiązanie otrzymywanych
przez ubezpieczonych świadczeń z sumą zgromadzonego kapitału w okresie aktywności
zawodowej.

Po dekadzie jej funkcjonowania należy jednak zauważyć, iż kształt reformy wymaga
racjonalnej korekty. Korekta ta powinna dotyczyć przede wszystkim kwestii związanych z
narastaniem długu publicznego, które jest spowodowane koniecznością pokrywania
niedoboru w FUS w wyniku przekazania części składki emerytalnej do OFE. Powoduje to
wzrost potrzeb pożyczkowych i narastanie długu publicznego. Obniżanie potrzeb
pożyczkowych jest ważne dla podtrzymania stabilności i wiarygodności sytuacji fiskalnej.
Jest to kluczowe zadanie w kontekście zwiększania możliwości finansowania wydatków
rozwojowych, koniecznych dla podjęcia wyzwań modernizacyjnych kraju.

Tylko w 2010 r. wysokość refundacji FUS składki przekazywanej do OFE wyniosła 22,5 mld
zł (tj. 1,6 % PKB), zaś od początku reformy emerytalnej w 1999 r. do 2010 r. bezpośredni
koszt refundacji z budżetu państwa ubytku składki emerytalnej w FUS wskutek jej
przekazania do OFE wyniósł ok. 162 mld z, a więc ok. 11,5 % przewidywanego na
2010 r. PKB. Po uwzględnieniu kosztu finansowania koszt refundacji rośnie o kolejne
61,5 mld zł. Jednocześnie, dzięki inwestycjom OFE, wartość aktywów w nich
                                                           
1) The 2009 Aging Report: Economic and budgetary projections for the EU-27 Member States (2008 – 2060),
Luksemburg 2009, s. 296. 
2) Zgodnie z przewidywanym wykonaniem ustawy budżetowej na rok 2011.
3) Wliczono również konwersję zadłużenia FUS wobec OFE na obligacje w latach 2003 – 2007 w łącznej kwocie
ok. 6 mld zł. 
4) Przy założeniu finansowania długu na rynku krajowym.
zgromadzonych wynosi obecnie 221,3 mld z. Dotychczasowy trend wskazuje na to, iż
problemy związane z przyrostem długu publicznego w związku z funkcjonowaniem
kapitałowej części systemu emerytalnego będą w przyszłości narastać i stanowić istotne
obciążenie dla sektora finansów publicznych. Dotychczasowe doświadczenie wskazuje
ponadto, że co pewien czas (nie rzadziej niż co 3 lata) powinien się odbywać przegląd
funkcjonowania systemu emerytalnego pod kątem jego efektywności.

Istotną kwestię stanowi fakt, iż średnio tylko ok. 30 % aktywów OFE inwestowanych jest
w akcje (przy limicie 40 %). Pozostała część alokowana jest głównie w skarbowe papiery
wartościowe. Powoduje to niekorzystną sytuację, w której Minister Finansów musi pożyczać
środki na rynku w celu uzupełnienia niedoboru w FUS w wyniku przekazania części składki
emerytalnej do OFE, aby następnie OFE mogły za nie zakupić kolejne serie rządowych
obligacji. Powoduje to, że mimo rosnących potrzeb pożyczkowych, nadal gwarantem kapitału
emerytalnego jest Skarb Państwa, co oznacza, że nie ujawniają się efekty funkcjonowania
kapitałowej części systemu emerytalnego, związane przede wszystkim z dywersyfikacją
ryzyka i osiąganiem wyższych stóp zwrotu dla emerytów dzięki inwestowaniu w papiery
udziałowe.

Mając powyższe na uwadze, należy jednak podkreślić, iż nie można traktować otwartych
funduszy emerytalnych jako jedynego źródła problemów sektora finansów publicznych.
ródłem deficytu sektora finansów publicznych są również wieloletnie zaniechania lub
decyzje, których skutki okazały się dla finansów publicznych gorsze niż pierwotnie
zakładano. Dotyczy to wszelkich wyłączeń z powszechnego systemu emerytalnego oraz
radykalnego obniżenia składki rentowej. Łączny dodatni skutek fiskalny związany z innymi
decyzjami w wymienionych obszarach mógłby sięgać w 2010 r. 30 mld zł (ponad 2 % PKB).
Część istotnych z punktu widzenia finansów publicznych działań została już podjęta, w tym
wprowadzenie emerytur pomostowych, które w perspektywie 2020 r. dadzą oszczędności
rzędu 21 mld zł rocznie w cenach stałych z 2010 r.
Równocześnie należy pamiętać, iż cały system zabezpieczenia społecznego miał w 2010 r.
ok. 93 mld zł deficytu, w tym:
                                                           
5) Stan na koniec grudnia 2010 r., dane KNF. 
2