Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo atomowe oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Wzmocnienie uprawnień nadzorczych Prezesa PAA i innych organów dozoru jądrowego
będzie miało pozytywny wpływ na sytuację przedsiębiorców wykonujących działalność
związaną z narażeniem. Kontrole dozorowe ograniczają się jedynie do specyficznych
aspektów działalności kontrolowanych przedsiębiorców – bezpieczeństwa jądrowego
i ochrony radiologicznej, są krótkotrwałe (jedynie w
elektrowniach jądrowych
projektowane są kontrole ciągłe), nie angażują co do zasady innych niż inspektor ochrony
radiologicznej pracowników kontrolowanego przedsiębiorcy. Natomiast pomagają
przedsiębiorcy utrzymać odpowiedni poziom bezpieczeństwa pracowników i osób
postronnych, co chroni go przed ewentualną odpowiedzialności z tytułu wypadków
związanych ze stosowaniem promieniowania jonizującego.
Projektowane regulacje będą miały wpływ finansowy na funkcjonowanie jednostek
organizacyjnych dotychczas eksploatujących obiekty jądrowe na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, to jest na Instytut Energii Atomowej „Polatom” oraz na
Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych. Dodatkowe wydatki
wymienionych jednostek organizacyjnych będą związane z z projektowanymi wymogami
dotyczącymi bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, takimi jak zapewnienie
przejrzystości dla społeczeństwa kwestii związanych z bezpieczeństwem obiektów
jądrowych, posiadanie udokumentowanego i wdrożonego zintegrowanego systemu
zarządzania, przeprowadzanie okresowych ocen bezpieczeństwa. Koszty te zostaną
pokryte ze środków własnych ww. jednostek organizacyjnych. Projektowany długi okres
przejściowy wprowadzenia tych wymagań (4 lata) pozwoli tym jednostkom na
przygotowanie się organizacyjne i finansowe do ich wprowadzenia.
b) W zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową, Programu polskiej
energetyki jądrowej oraz informacji społecznej w zakresie obiektów energetyki
jądrowej.
Projektowana ustawa będzie miała pośredni wpływ na konkurencyjność gospodarki
i przedsiębiorczość.
Po pierwsze jako element systemu ochrony przed negatywnymi skutkami
działalności w zakresie energetyki jądrowej może przyczynić się do wzrostu społecznej
akceptacji przemysłu jądrowego. To może przełożyć się w przyszłości na wzrost
poziomu społecznej aprobaty dla rozwoju tej gałęzi gospodarki.
Po drugie, konieczność zapewnienia przez eksploatującego obiekt jądrowy
zabezpieczenia finansowego w postaci ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
127 
o wyższym niż dotychczasowy limicie może skutkować pozytywnymi zmianami na
rynku usług finansowych, a pośrednio także na całym rynku kapitałowym.


6. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionów
a) W zakresie wdrożenia dyrektywy Rady 2009/71/Euratom z dnia 25 czerwca 2009 r.
ustanawiającej wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego obiektów jądrowych
(Dz. Urz. L 172 z 02.07.2009, str. 18 i n. oraz Dz. Urz. L 260 z 03.10.2009 str. 40)
Uchwalenie ustawy nie będzie miało bezpośredniego wpływu na sytuację i rozwój
regionalny. Natomiast wprowadzane projektowaną ustawą ramy prawne bezpieczeństwa
budowy i eksploatacji obiektów jądrowych w szczególności elektrowni jądrowych,
oraz wzmocniony nadzór nad bezpieczeństwem takich obiektów wykonywany przez
Prezesa PAA i inne organy dozoru jądrowego – pozwolą inwestorom na budowę takich
obiektów, co w efekcie przełoży się na rozwój regionów, w których takie obiekty
powstaną. Z drugiej strony projektowane ramy bezpieczeństwa obiektów jądrowych
zagwarantują, że obiekt nie będzie w negatywny sposób oddziaływał na ludzi i na
środowisko naturalne. Temu samemu celowi służy także projektowane utworzenie
funduszu likwidacyjnego na
pokrycie kosztów postępowania z odpadami
promieniotwórczymi, w tym z wypalonym paliwem jądrowym z elektrowni jądrowych,
a tworzonym z wpłat pobieranych od wyprodukowanej w elektrowni jądrowej energii
elektrycznej (zgodnie z zasadą – zanieczyszczający płaci).
b) W zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową, Programu polskiej
energetyki jądrowej oraz informacji społecznej w zakresie obiektów energetyki
jądrowej.
Nie przewiduje się bezpośredniego wpływu nowej ustawy na sytuację regionów i
rozwój regionalny.
7. Wskazanie źródeł finansowania
W zakresie wdrożenia dyrektywy Rady 2009/71/Euratom z dnia 25 czerwca 2009 r.
ustanawiającej wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego obiektów jądrowych (Dz.
Urz. L 172 z 02.07.2009, str. 18 i n. oraz Dz. Urz. L 260 z 03.10.2009 str. 40)
1. Projektowana ustawa będzie wywoływać skutki finansowe przede wszystkim
dla jednostek organizacyjnych, które postanowią wybudować, eksploatować
128 
a w końcu poddać procesowi likwidacji obiekt jądrowy, zwłaszcza elektrownię
jądrową. Skutki te będą związane z
koniecznością spełnienia wymagań
bezpieczeństwa jądrowego, ochrony radiologicznej, ochrony fizycznej i zabezpieczeń
materiałów jądrowych. Ich wysokość jest trudna do oszacowania, gdyż zależy od typu
obiektu jądrowego, z którym dana jednostka organizacyjna będzie chciała wykonywać
działalność oraz od warunków specyficznych dla wybranej lokalizacji.
Dodatkowe koszty będą dotyczyły jednostki zamierzającej wykonywać działalność z
obiektem jądrowym będącym elektrownią jądrową i będą to koszty:
1) opłaty za rozpatrzenie przez Prezesa PAA wniosków o wydawanie wskazanych
w ustawie – Prawo atomowe zezwoleń i opinii;
2) opłat wnoszonych na fundusz likwidacyjny obiektu jądrowego, przeznaczonych
na sfinansowanie kosztów postępowania z odpadami promieniotwórczymi, w tym
z wypalonym paliwem jądrowym, powstałymi w elektrowni jądrowej, a także na
pokrycie kosztów likwidacji elektrowni jądrowej po zakończeniu przez nią
działalności.
Wszystkie wymienione koszty będzie musiała ponieść jednostka organizacyjna chcąca
wykonywać, czy też wykonująca działalność związaną z obiektem jądrowym i będzie
musiała znaleźć źródła ich sfinansowania. Kosztów tych nie da się jednak uniknąć,
gdyż zgodnie z przepisami dyrektywy Rady 2009/71/Euratom, przepisami Konwencji
bezpieczeństwa jądrowego, jak i zaleceniami Międzynarodowej Agencji Energii
Atomowej, w szczególności „Podstawowymi Zasadami Bezpieczeństwa” priorytetem
w działalności obiektu jądrowego musi być bezpieczeństwo jego eksploatacji,
a odpowiedzialnym za bezpieczeństwo jest kierownik obiektu jądrowego. Koszty
zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego, ochrony radiologicznej, ochrony fizycznej
i zabezpieczeń materiałów jądrowych muszą być niezbędnym elementem biznes planu
elektrowni jądrowej. Należy wskazać, że eksploatacja elektrowni jądrowej jest
działalnością bardzo dochodową. Koszt wybudowania elektrowni jądrowej obejmuje
również koszt spełnienia wymagań bezpieczeństwa. Według ocen Agencji Rynku
Energii koszty kapitałowe elektrowni uwzględniające koszt samej elektrowni oraz
wykup ziemi, budynki administracyjne/pomocnicze, prace terenowe, zarządzanie
projektem, uzyskiwanie niezbędnych zezwoleń itd., ale bez uwzględnienia kwestii
związanych z inflacją, wahaniami cen materiałów/siły roboczej itp. wahają się
pomiędzy 2500 euro, a 4000 euro na kilowat mocy elektrowni.
129 
Projektowany obowiązek wnoszenia opłaty za rozpatrzenie wniosku o wydanie
zezwolenia na budowę, rozruch, eksploatację lub likwidację elektrowni jądrowej
podyktowany jest ogromnymi kosztami, jakie wiążą się z rozpatrzeniem takiego
wniosku przez Prezesa PAA.

W proces ten zaangażowanych będzie przez wiele miesięcy od kilkunastu
do kilkudziesięciu inspektorów dozoru jądrowego i innych pracowników Państwowej
Agencji Atomistyki. Państwowa Agencja Atomistyki jest jednostką budżetową, więc
powyższa opłata powinna stanowić dochód budżetu państwa. Wyliczając wysokość
projektowanej opłaty ograniczono się jedynie do ustalenia kosztów osobowych.
Powyższe uzasadnienie ma też zastosowanie do projektowanej opłaty za wydanie
przez Prezesa PAA wyprzedzającej opinii odnośnie lokalizacji elektrowni jądrowej.
Projektowany obowiązek wnoszenia przez jednostkę organizacyjną eksploatującą
elektrownię jądrową opłaty na fundusz likwidacyjny przeznaczonej na pokrycie
kosztów postępowania z odpadami promieniotwórczymi, w tym wypalonym paliwem
jądrowym oraz na pokrycie kosztów likwidacji elektrowni jądrowej jest realizacją
wynikającej ze Wspólnej konwencji bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami
promieniotwórczymi i bezpieczeństwa w
postępowaniu z wypalonym paliwem
jądrowym zasady „zanieczyszczający płaci”. Jest też zgodny z zaleceniem Komisji z
dnia 24 października 2006 roku w sprawie zarządzania zasobami finansowymi
przeznaczonymi na likwidację instalacji jądrowych, zużytego paliwa i odpadów
radioaktywnych (Dz. Urz. UE L 330 z 18.11.2006, s.
31). Według danych
podawanych przez Agencję Energii Nuklearnej NEA/OECD („Nuclear Energy
Outlook 2008”, NEA No. 6348) roczna eksploatacja lekkowodnego reaktora
jądrowego daje w rezultacie wypalone paliwo o zawartości 30 do 50 tHM na 1 GWe
(gigawat elektryczny) mocy bloku. Ta sama publikacja powołując się na badania
Komisji Europejskiej przeprowadzone w 2006 roku koszt składowania 1 tHM szacuje
na 300 000 do 600 000 euro. Rozwiązania techniczne (np. wyższy dozwolony poziom
wypalenia paliwa) stosowane w reaktorach generacji III/III+, których budowa jest
planowana w Polsce, powodują, że roczna praca reaktora o mocy 1 GWe skutkuje
wygenerowaniem około 20-30 tHM odpadów.
Koszty likwidacji elektrowni jądrowych w dużym stopniu zależą od przyjętych
w danym kraju rozwiązań prawnych, strategii odnośnie likwidacji obiektów jądrowych
130 
i gospodarki odpadami promieniotwórczymi, a także posiadanej infrastruktury
technologicznej w tej dziedzinie. Jednak badania przeprowadzone przez NEA w 2003
roku pokazały, że średni koszt likwidacji reaktora chłodzonego wodą mieści się w
granicach od 300 do 450 mln USD / 1 GWe (wg wartości z 2001 roku). W przedziale
tym mieszczą się koszty likwidacji reaktorów ciśnieniowych (PWR, WWER),
wrzących (BWR) oraz chłodzonych ciężką wodą (PHWR).
rodki na powyższe cele musza zostać zgromadzone na funduszu likwidacyjnym
elektrowni jądrowej.
2. Projektowana ustawa spowoduje też skutki finansowe dla budżetu państwa związane
z koniecznością sfinansowania pełnego dostosowania Państwowej Agencji Atomistyki
do pełnienia funkcji dozoru jądrowego nad energetyką jądrową oraz związane z
koniecznością finansowania poszerzonych zadań Państwowej Agencji Atomistyki, a
także koszty związane z
funkcjonowaniem nowo tworzonej Rady do Spraw
Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej.
Na ten cel muszą zostać zaplanowane dodatkowe środki w budżecie państwa w części
68 – Państwowa Agencja Atomistyki.
Z drugiej strony wprowadzenie opłat za rozpatrzenie wniosku o wydanie zezwolenia
oraz opłaty za wydanie wyprzedzającej opinii lokalizacyjnej spowoduje dodatkowe
wpływy do budżetu państwa.
Skutki finansowe dla budżetu państwa zostaną także spowodowane utworzeniem
Rady do Spraw Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej, będącej
organem opiniodawczym i doradczym Prezesa PAA w sprawach bezpieczeństwa
obiektów jądrowych. Zadania nakładane na przedmiotową Radę projektowaną ustawą,
w tym opiniowanie projektów zezwoleń dotyczących obiektów jądrowych, a także
opiniowanie projektów decyzji nadzorczych Prezesa PAA, uzasadniają przyznanie
członkom Rady wynagrodzenia miesięcznego. Na ten cel muszą zostać zaplanowane
dodatkowe środki w budżecie państwa w części 68 – Państwowa Agencja Atomistyki.
Powierzenie ministrowi właściwemu do spraw gospodarki zadań związanych
z
udzieleniem dotacji na zapewnienie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej przy stosowaniu promieniowania jonizującego, o której mowa w art. 33
ustawy – Prawo atomowe spowoduje dodatkowe koszty dla budżetu państwa w
wysokości 90 000 złotych rocznie, począwszy od 2012 roku. Koszty te wynikną z
konieczności zatrudnienia w Ministerstwie Gospodarki 1 pracownika, który zajmie się
131