Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo atomowe oraz o zmianie niektórych innych ustaw

iż orzeczenia lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy w warunkach narażenia powinny
być wydawane w trybie określonym w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie
art. 229 § 8 Kodeksu pracy.
53.
Art. 1 pkt 29 lit. a tiret drugie projektu.
W projektowanym art. 65 ust. 1 pkt 5 ustawy – Prawo atomowe wprowadzono wymóg
zatrudnienia w PAA, jako niezbędną przesłankę uzyskania uprawnień inspektora ochrony
radiologicznej. PAA jest urzędem obsługującym naczelny organ dozoru jądrowego (Prezesa
PAA), w związku z tym uzasadnione jest, aby inspektorzy, jako organy dozoru jądrowego,
byli zatrudnieni w tym urzędzie. W obecnej praktyce nie ma zresztą inspektorów dozoru
jądrowego niezatrudnionych w PAA.
54.
Art. 1 pkt 29 lit. b projektu.
Obecnie przepis art. 65 ust. 2 ustawy – Prawo atomowe dotyczy jedynie części
kosztów egzaminu kwalifikacyjnego na stanowisko inspektora dozoru jądrowego – kosztów
związanych z pracą komisji przeprowadzającej ten egzamin. W związku z przesądzeniem,
że inspektor dozoru jądrowego musi być pracownikiem PAA przepis ten zmieniono poprzez
wskazanie, że koszty jego praktyki, egzaminu oraz wymaganych badań lekarskich pokrywane
są z budżetu PAA. Pracodawca nie powinien obciążać swojego pracownika kosztami
przygotowania do wykonywania zawodu.
55.
Art. 1 pkt 29 lit. c projektu.
Istniejące ramy krajowe powinny, zgodnie z art. 7 dyrektywy Rady 2009/71/Euratom,
wymagać od wszystkich stron zapewnienia szkoleń ich personelowi odpowiedzialnemu
za kwestie związane z
bezpieczeństwem jądrowym obiektów jądrowych. W związku
z tym wprowadzono do art. 65 ustawy – Prawo atomowe nowe ust. 3 – 8 dotyczące
odbywania praktyki przez kandydatów na inspektorów dozoru jądrowego, powoływania
komisji przeprowadzających egzamin kwalifikacyjny, obowiązku ciągłego podnoszenia
kwalifikacji przez inspektorów dozoru jądrowego oraz zapewniania szkoleń pracownikom
innych niż Prezes PAA organów administracji przeprowadzającychm kontrole w obiektach
jądrowych. Dotyczą one przeważnie kwestii nieuregulowanych rozporządzeniem Rady
Ministrów z dnia 6 sierpnia 2002 r. w sprawie inspektorów dozoru jądrowego, z wyjątkiem
projektowanych przepisów art. 65 ust. 5 i 6 ustawy – Prawo atomowe, które odpowiadają
odpowiednio przepisom § 8 ust. 1 i 3 rozporządzenia. Przeniesienie ich treści do tekstu
ustawy – Prawo atomowe wynika z tego, iż są to przepisy o charakterze podstawowym
dla tematyki przeprowadzania egzaminów kwalifikacyjnych. Jednocześnie przepisy
72 
te wprowadzają pewne modyfikacje w stosunku do ich poprzedników, związane
z wprowadzeniem klasyfikacji inspektorów dozoru jądrowego w art. 64 ust. 1 pkt 3 ustawy –
Prawo atomowe oraz potrzebą rozszerzenia składu komisji egzaminacyjnych o specjalistów
z zakresu postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym,
a także z zakresu prawa atomowego. Nowym rozwiązaniem dotyczącym komisji
przeprowadzających egzaminy kwalifikacyjne jest z kolei przyznanie za uczestnictwo w ich
pracach wynagrodzenia oraz zwrotu poniesionych kosztów podroży i noclegów. Uznano,
że
powinno to się odbywać na zasadach dotyczących należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu
podróży służbowej na obszarze kraju. Przepis ten jest wzorowany na § 11 ust. 2
rozporządzenia w sprawie stanowisk, zawierającym podobne rozwiązanie w stosunku
do członków komisji przeprowadzających egzaminy dla osób, które ubiegają się
o uprawnienia umożliwiające zatrudnienie na stanowiskach mających istotne znaczenie
dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz o uprawnienia
inspektora ochrony radiologicznej.
Projektowane przepisy art. 65 ust. 3 i 4 ustawy – Prawo atomowe dotyczą kompetencji
Głównego Inspektora Dozoru Jądrowego, który jako organ zgłaszający Prezesowi PAA
wnioski o powołanie inspektorów dozoru jądrowego powinien mieć także kompetencję
do kierowania pracowników PAA na praktyki, stwierdzania odbycia tej praktyki, a także
zwalniania z obowiązku odbycia praktyki. W tym ostatnim przypadku uznano, iż kandydat
na stanowisko inspektora dozoru jądrowego I stopnia, który przez dłuższy czas pełnił funkcję
inspektora ochrony radiologicznej lub był zatrudniony w warunkach narażenia
na promieniowanie jonizujące w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność
wymagającą zezwolenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy – Prawo atomowe, powinien
z reguły mieć wystarczające doświadczenie, aby przystąpić do egzaminu kwalifikacyjnego
bez odbycia praktyki. W każdym takim przypadku ocena tych okoliczności będzie jednak
należała do Głównego Inspektora Dozoru Jądrowego.
Projektowane przepisy art. 65 ust. 8 – 11 nakładają na Prezesa PAA oraz na inne
organy administracji przeprowadzających kontrole w obiektach jądrowych obowiązek
zapewniania (organizowania lub wskazywania), na własny koszt, odpowiednich szkoleń.
Szkolenia te powinny mieć na celu zapewnienie inspektorom dozoru jądrowego możliwości
spełniania obowiązku stałego podnoszenia swojej wiedzy i kwalifikacji. W przypadku
pracowników innych organów przeprowadzających kontrole szkolenia powinny dotyczyć
73 
zagadnień bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w zakresie ich właściwości
i kompetencji, a ich programy powinny być uzgadniane z Prezesem PAA.

56.
Art. 1 pkt 30 projektu.
W związku z potrzebą zapewnienia nadzoru nad przestrzeganiem przepisów i zasad
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w większej ilości obiektów jądrowych
niż ma to miejsce obecnie w projektowanym art. 65a ust. 1 ustawy – Prawo atomowe
wprowadza się, zgodnie z wytycznymi MAEA (SAFETY GUIDE No. GS-G-1.3) oraz przy
uwzględnieniu doświadczeń i praktyki dozorowej krajów z funkcjonującym programem
energetyki jądrowej, trzy podstawowe typy inspekcji dozorowych: kontrole okresowe,
kontrole doraźne oraz kontrole ciągłe. Ten ostatni rodzaj kontroli wykonywany będzie jedynie
w stosunku do elektrowni jądrowych. Jest to nowe rozwiązanie w warunkach polskich,
ale stosuje się je w wielu krajach. Pozwoli ono na bieżącą ocenę stanu bezpieczeństwa
jądrowego elektrowni, co może mieć duże znaczenie w przypadku wystąpienia sytuacji
kryzysowej.
Ze względu na specyfikę dziedziny jaką jest nadzór nad bezpieczeństwem jądrowym
i ochroną radiologiczną, skalę potencjalnych zagrożeń do jakich może doprowadzić
nieprzestrzeganie wymogów bezpieczeństwa oraz w celu zapewnienia organom dozoru
jądrowego uprawnień wymaganych przez art. 5 dyrektywy Rady 2009/71/Euratom
projektowana ustawa wprowadza szereg postanowień dotyczących trybu prowadzenia
kontroli. Obecnie inspektor dozoru jądrowego może prowadzić kontrolę na podstawie
upoważnienia wydanego przez Prezesa PAA lub Głównego Inspektora Dozoru Jądrowego,
a w wyjątkowych sytuacjach (istnienie zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi
albo dla środowiska) na podstawie legitymacji służbowej, ale upoważnienie
do
przeprowadzenia kontroli należy w takim przypadku doręczyć kierownikowi
kontrolowanej jednostki organizacyjnej w terminie 3 dni od rozpoczęcia kontroli (art. 64
ust. 5 i 6 ustawy – Prawo atomowe). W projektowanym art. 65a ust. 2 ustawy – Prawo
atomowe utrzymuje się zasadę, iż czynności kontrolne mogą być wykonywane przez
inspektora dozoru jądrowego po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli
oraz
dodatkowo wprowadza wymóg okazania kierownikowi kontrolowanej jednostki
organizacyjnej albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej. Na podstawie
samej legitymacji inspektor dozoru jądrowego będzie mógł prowadzić kontrolę w sytuacji
podejrzenia poważnego naruszenia wymagań bezpieczeństwa jądrowego lub ochrony
74 
radiologicznej, a upoważnienie do przeprowadzenia kontroli będzie należało doręczyć
kierownikowi kontrolowanej jednostki niezwłocznie (projektowany art. 65a ust. 3 ustawy –
Prawo atomowe). Omówione uprawnienia są szersze niż dotychczasowe, jednak w większości
przypadków naruszenie wymagań bezpieczeństwa jądrowego lub ochrony radiologicznej
może powodować skutki, o jakich mowa w dotychczasowym art. 65 ust. 6 ustawy – Prawo
atomowe. Kontrole dozorowe, a w szczególności kontrole doraźne, powinny być
przeprowadzane w celu uniknięcia wystąpienia zagrożeń dla ludzi i środowiska, a nie tylko
w przypadku wystąpienia takich zagrożeń.
W projektowanym art. 65a ust. 4 ustawy – Prawo atomowe ustalono, że upoważnienie
do przeprowadzenia kontroli ciągłych w elektrowniach jądrowych, w odróżnieniu
od upoważnień do przeprowadzania pozostałych typów inspekcji, będzie mieć charakter stały
i powinno być wydawane na okres nie dłuższy niż 2 lata. Takie rozwiązanie jest uzasadnione
specyfiką tego rodzaju kontroli.
W projektowanym art. 65a ust. 5 ustawy – Prawo atomowe określono minimalną treść
upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.
Na wypadek, gdy w kontroli okresowej przewidziany jest udział biegłego
lub specjalisty, projektowane przepisy art. 65a ust. 6 i 7 ustawy – Prawo atomowe stanowią,
że upoważnienie do przeprowadzenia kontroli powinno także zawierać imię i nazwisko
tej
osoby, która powinna także uzyskiwać imienne upoważnienie do brania udziału
w
kontroli, wydane przez inspektora dozoru jądrowego. Pozwoli to na zapobieżenie
przypadkom niewpuszczenia tych osób na teren kontrolowanieej jednostki organizacyjnej.
W projektowanym art. 65a ust. 8 ustawy – Prawo atomowe zamieszczono
upoważnienie dla ministra właściwego do spraw środowiska do określenia wzoru legitymacji
służbowej inspektora dozoru jądrowego w drodze rozporządzenia, ze względu na techniczny
charakter tej kwestii.
57.
Art. 1 pkt 31 projektu.
Zgodnie z art. 5 ust. 3 lit. c i d dyrektywy Rady 2009/71/Euratom Prezes PAA jako
właściwy organ regulacyjny powinien posiadać uprawnienia i zasoby umożliwiające
zweryfikowanie, poprzez oceny i inspekcje, spełniania przez posiadaczy zezwoleń krajowych
wymogów bezpieczeństwa jądrowego określonych w stosownych przepisach oraz warunkach
zezwolenia. Prezes PAA musi być również wyposażony w uprawnienia umożliwiające
przeprowadzenie działań na rzecz egzekwowania przepisów, w tym zawieszenia eksploatacji
obiektu jądrowego. Z tego powodu w przedmiotowym projekcie ustawy rozbudowano katalog
75 
uprawnień organów dozoru jądrowego w związku z prowadzoną kontrolą, określony w art. 66
ust. 1 ustawy – Prawo atomowe. Nowymi uprawnieniami przewidzianymi w projekcie są:
–
swobodne wnoszenie niezbędnego sprzętu na teren, do obiektów
i pomieszczeń kontrolowanej jednostki organizacyjnej, a także
należących do niej środków transportu,
–
wgląd do ksiąg oraz innych nośników informacji, należących
do
kontrolowanej jednostki organizacyjnej, dotyczących
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej,
–
żądanie sporządzenia oraz wydania kopii dokumentów i nośników
informacji należących do kontrolowanej jednostki organizacyjnej,
dotyczących bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej,
–
wzywanie i przesłuchiwanie kierownika i pracowników kontrolowanej
jednostki organizacyjnej, a także pracowników zewnętrznych
lub praktykantów,
–
pobieranie próbek do badań laboratoryjnych,
–
przeprowadzanie oględzin terenu, obiektów, pomieszczeń i urządzeń
kontrolowanej jednostki organizacyjnej oraz należących do niej
środków transportu,
–
utrwalanie przebiegu i wyników oględzin za pomocą aparatury
i środków technicznych służących do utrwalania obrazu i dźwięku,
–
zabezpieczanie lub żądanie zabezpieczenia dokumentów i innych
dowodów,
–
w przypadku kontroli elektrowni jądrowej – korzystanie z pomocy
autoryzowanych przez Prezesa Agencji laboratoriów i organizacji
eksperckich, a w przypadku kontroli innych jednostek organizacyjnych
– korzystanie z pomocy biegłych i ekspertów oraz laboratoriów.
Z ustawy – Prawo atomowe usunięto wzmiankę o korzystaniu przez organy dozoru
jądrowego w związku z wykonywaniem czynności kontrolnych z ochrony przewidzianej
w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.)
dla funkcjonariuszy publicznych, jako że osoby wykonujące te funkcje są funkcjonariuszami
publicznymi w rozumieniu art. 115 § 13 pkt 4 Kodeksu karnego i nie jest potrzebna
dodatkowa wzmianka o przysługującej im ochronie. W to miejsce w art. 66 ust. 2 ustawy –
76