Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej

Warszawa, 21 kwietnia 2011 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA–140 – 2(5)/11



Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec poselskiego
projektu ustawy:

-
o zmianie ustawy o pomocy
społecznej (druk nr 3767).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Pracy i
Polityki Społecznej do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.



(-) Donald Tusk



Stanowisko Rady Ministrów
do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej ( druk nr 3767)


Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oznaczony drukiem sejmowym 3767
proponuje zmianę ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz.
1362, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, polegającą na poszerzeniu katalogu świadczeń nie
wliczanych do dochodu osoby ubiegającej się o świadczenie z pomocy społecznej (art. 8 ust. 4
ustawy) o dodatek mieszkaniowy przyznawany na podstawie ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o
dodatkach mieszkaniowych ( Dz. U. Nr 71, poz. 734, z późn. zm.).

W obecnym stanie prawnym, ustalając dochód dla osoby, która pobiera świadczenie z pomocy
społecznej stosuje się art. 8 ust. 3 ustawy. W świetle przedmiotowych przepisów, za dochód uważa
się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku
utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich
uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:
1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;
2) składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych
przepisach;
3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

Do tak ustalonego dochodu nie wlicza się, zgodnie z art. 8 ust. 4 ustawy, w brzmieniu nadanym przez
art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 40,
poz. 229) :
1) jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego;
2) zasiłku celowego;
3) pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie
przepisów o systemie oświaty;
4) wartości świadczenia w naturze;
5) świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych.

Jak wynika z powyższych przepisów ustawa zawiera zasadę uwzględniania wszystkich dochodów, bez
względu na ich pochodzenie, wprowadzając tylko nieliczne wyjątki wymienione w art. 8 ust. 4.
Wprowadzenie takiej konstrukcji dochodu wiąże się z wyrażoną w art. 2 ustawy zasadą
pomocniczości, zgodnie z którą rolą pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom
przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując
własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna wkracza więc w sytuację osób i rodzin
dopiero wtedy, gdy nie są one w stanie pokonać trudności życiowych własnym działaniem.

Przepis art. 2 ustawy stanowi również wskazówkę dla organów państwa zajmujących się pomocą
społeczną, jak i dla osób ubiegających się o taką pomoc, że w pierwszej kolejności powinny
skorzystać z przyznanych im przez przepisy innych ustaw uprawnień, z własnych zasobów
majątkowych (pieniężnych i niepieniężnych) oraz z własnych możliwości działania.

W świetle tego, co przedstawiono powyżej wydaje się uzasadniona konstrukcja dochodu wyrażona w
ustawie oraz nieposzerzanie wyjątków z art. 8 ust. 4 ustawy o kolejne świadczenie, tj. o dodatek
mieszkaniowy. Analogiczne rozwiązania zawierała poprzednio obowiązująca ustawa z dnia 29
listopada 1990 r. o pomocy społecznej ( Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414, z późn. zm.).

Ponadto należy zauważyć, że projekt będzie oddziaływał zarówno na budżet państwa, jak i budżety
jednostek samorządu terytorialnego z uwagi na fakt, że spowoduje wzrost liczby osób uprawnionych
do świadczeń pieniężnych i niepieniężnych, wzrost wysokości otrzymywanych świadczeń oraz
zmniejszenie wysokości wnoszonej odpłatności za usługi np. opiekuńcze. W związku z tym zmiana ta
dotknie budżet państwa oraz budżety jednostek samorządu terytorialnego.

Określając szczegółowo wpływ ustawy na budżet państwa z chwilą wejścia w życie poselskiego
projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej, przy założeniu, że świadczeniobiorcy
pomocy społecznej, przy jednoczesnym korzystaniu z dodatków mieszkaniowych stanowią 8%, oraz
że niewliczanie dodatków do dochodu spowoduje wzrost liczby świadczeniobiorców o 3%, skutki
finansowe kształtowałyby się na następującym poziomie:

1) W przypadku zasiłków stałych w 2009 r. liczba świadczeniobiorców ukształtowała się na
poziomie blisko 185 000 osób. Każda osoba pobierała świadczenie przeciętnie przez 10 miesięcy
w średniej wysokości 344 zł.
Wyłączenie dodatku mieszkaniowego z dochodu świadczeniobiorcy spowoduje wzrost średniej
wysokości zasiłku stałego do ok. 400 zł dla grupy 14 800 osób. W systemie pojawią się nowi
świadczeniobiorcy – 5550 osób, dla których średnia wysokość zasiłku stałego wyniesie 77 zł.
Koszt niewliczania dodatków mieszkaniowych do dochodu osób pobierających zasiłki stałe
wyniesie 12 561 500 zł.

2) W przypadku zasiłków okresowych w 2009 r. liczba świadczeniobiorców ukształtowała się na
poziomie blisko 460 000 osób. Każda osoba pobierała świadczenie przeciętnie przez 5 miesięcy
w średniej wysokości 267 zł.
Wyłączenie dodatku mieszkaniowego z dochodu świadczeniobiorcy spowoduje, wzrost średniej
wysokości zasiłku okresowego do ok. 380 zł dla grupy 36 800 osób. W systemie pojawią się nowi
świadczeniobiorcy – 13 800 osób, dla których średnia wysokość zasiłku okresowego wyniesie
77 zł.

Koszt niewliczania dodatków mieszkaniowych do dochodu osób pobierających zasiłki okresowe
wyniesie więc 26 105 000 zł, z czego koszt dla budżetu państwa ukształtuje się na poziomie 24 799
750 zł.

W związku z powyższym wyłączenie dodatków mieszkaniowych z dochodu uprawniającego do
ubiegania się o pomoc społeczną spowoduje wzrost wydatków z budżetu państwa tylko na zasiłki
okresowe i stałe o kwotę 37 500 000 zł rocznie.

W przypadku wejścia w życie przedmiotowej nowelizacji należy spodziewać się również wzrostu
wydatków na inne świadczenia z pomocy społecznej uzależnione od dochodu, m.in. liczby
przyznawanych zasiłków celowych, wysokości opłat za świadczone usługi i pobyt w domach pomocy
społecznej, których oszacowanie nie jest możliwe przed wejściem w życie ustawy.

Jednocześnie należy wskazać, iż uzasadnienie przedstawionego projektu nie spełnia wymogów
określonych w art. 34 ust. 2 pkt 5 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ nie
wskazuje źródeł finansowania proponowanej zmiany. Nie sposób bowiem uznać za wystarczające
wskazanie źródła finansowania stwierdzenie zawarte w projekcie „Jako źródło pokrycia wydatków
przewiduje się oszczędności budżetowe dysponentów części od 1 do 15 budżetu państwa.”

Należy zauważyć, że nie znajduje podstaw prawnych stwierdzenie zawarte w uzasadnieniu do
przedmiotowego projektu (6 akapit od końca), iż: „Wiąże się to m.in. z tym, iż aby otrzymać dodatek
mieszkaniowy trzeba nie zalegać z zapłatą czynszu.". Przepis art. 7 ust. 11 ustawy z dnia 21 czerwca
2001 r. o dodatkach mieszkaniowych stanowi, że w wypadku stwierdzenia, że osoba, której
przyznano dodatek mieszkaniowy, nie opłaca na bieżąco należności za zajmowany lokal mieszkalny,
wypłatę dodatku mieszkaniowego wstrzymuje się, w drodze decyzji administracyjnej, do czasu
uregulowania zaległości. Zatem, jeżeli nie była wydana decyzja o wstrzymaniu wypłaty dodatku
mieszkaniowego, to zaległości w zapłacie czynszu na dzień składania wniosku nie są przeszkodą do
wydania decyzji o przyznaniu dodatku mieszkaniowego.

Mając powyższe na uwadze Rada Ministrów negatywnie opiniuje poselski projekt ustawy o zmianie
ustawy o pomocy społecznej ( druk nr 3767).