Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego

Warszawa, 5 października 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-99(5)/10

Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
senackiego projektu ustawy


- o zmianie ustawy ochronie praw
lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy
i o zmianie Kodeksu cywilnego (druk nr
3278).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Infrastruktury do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.



(-) Donald Tusk
Stanowisko Rządu
do senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów,
mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (druk nr 3278)





Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym
zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (druk nr 3278) przewiduje nowelizację ustawy
z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o
zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266, z późn. zm.1)), zwanej dalej:
ustawa o ochronie praw lokatorów.
Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do
postanowienia sygnalizacyjnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 marca 2008 r. (sygn.
akt S 2/08), w którym Trybunał wskazał na potrzebę podjęcia inicjatywy ustawodawczej w
przedmiocie jasnego określenia w ustawie o ochronie praw lokatorów, obowiązków gminy
związanych ze wskazaniem tymczasowego pomieszczenia, o którym mowa w art. 1046 § 6
ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296
ze zm.), zwanej dalej „Kpc”.
W zakresie zmian proponowanych w przedmiotowym projekcie należy podnieść, co
następuje.
Zawarta w art. 1 pkt 1 projektu definicja tymczasowego pomieszczenia (projektowany
art. 2 ust. 1 pkt 6a) wymaga modyfikacji, gdyż konstrukcja ustanawianej definicji powinna
być dostosowana do zastanej stylizacji jednostki systematyzacyjnej aktu prawnego, do której
jest wprowadzana, w tym wypadku do brzmienia podobnych do niej definicji zamieszczonych
w art. 2 ust. 1 pkt 4-6 ustawy o ochronie praw lokatorów. Z tych względów definicja w
ustawie o ochronie mogłaby powtarzać regulację art. 1046 § 6 Kodeksu postępowania
cywilnego oraz § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 stycznia 2005 r. w
sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach o opróżnienie lokalu lub
pomieszczenia albo o wydanie nieruchomości oraz szczegółowych warunków, jakim powinno
odpowiadać tymczasowe pomieszczenie (Dz. U. Nr 17, poz. 155), a co najmniej odsyłać tylko
do przepisu art. 1046 § 6 i przepisów wydanych na podstawie art. 1046 § 11 Kpc.
W przedłożonym projekcie przewiduje się także nałożenie wyłącznie na gminy
obowiązku zapewniania pomieszczeń tymczasowych (art. 1 pkt. 2 projektu). Warto jednakże
zauważyć, że przepis art. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów w obecnym brzmieniu nakłada
na gminę obowiązek zapewniania lokali socjalnych, zamiennych, a także zaspokajania
potrzeb mieszkaniowych gospodarstw o niskich dochodach. Lokale socjalne wskazywane są
rodzinom o szczególnie niskich dochodach oraz osobom, wobec których wydany został
wyrok eksmisyjny, z którego wynika uprawnienie do otrzymania takiego lokalu. Natomiast
osoba mająca uprawnienie do pomieszczenia tymczasowego może posiadać bardzo wysoki
dochód, a zatem pomieszczenie takie nie kreuje instytucji o charakterze podobnym do lokali,
o których mowa w ustawie o ochronie praw lokatorów. Można zatem rozważyć, czy
obarczanie wyłącznie gmin dodatkowym obowiązkiem, jak przewiduje art. 4 ust. 2
projektowanej ustawy, nie naruszy celu tej ustawy, której podstawowym zadaniem jest
zapewnienie ochrony osobom najuboższym. Niezasadnym jest przyznawanie takiego

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 69, poz. 626, z 2006
r. Nr 86, poz. 602, Nr 94, poz. 657, Nr 167, poz. 1193 i Nr 249, poz. 1833, z 2007 r. Nr 128, poz. 902 i Nr 173,
poz. 1218 oraz z 2010 r. Nr 3, poz. 13.
pomieszczenia osobie, której sytuacja materialna pozwala na wynajem mieszkania w innym
zasobie.
Należy przy tym zauważyć, że art. 1046 § 4 Kpc przewiduje, że oprócz gminy, także
na dłużniku spoczywa obowiązek znalezienia tymczasowego pomieszczenia. Ponadto, w §5
tego przepisu ustawodawca wyraźnie stwierdził, ze komornik nie może wstrzymać się z
dokonaniem czynności, jeżeli wierzyciel wskaże tymczasowe pomieszczenie. Tymczasem
projektowana nowelizacja zupełnie pomija tę kwestię, co może powodować dalsze
wątpliwości co do relacji zachodzących pomiędzy gminą, dłużnikiem a wierzycielem.
Wyjaśnienia wymaga również dokonane w art. 4 ust. 2 ustawy zmienianej (art. 1 pkt 2
projektu) zróżnicowanie obowiązków gminy w zakresie zapewnienia lokali socjalnych i
zamiennych, a wskazaniem tymczasowego pomieszczenia: a więc zasadne byłoby
wyjaśnienie do czego w istocie sprowadza się owo „wskazanie” i czy nie jest ono tożsame z
„zapewnieniem”.
Jednocześnie Rząd zwraca uwagę na treść proponowanego art. 5a ust. 1 ustawy o
ochronie praw lokatorów (art. 1 pkt 3 projektu). Zapis ten nie przewiduje sposobu
postępowania z osobami, które posiadały uprawnienie do pomieszczenia tymczasowego i
pozostały w nim po upływie terminu, w jakim mogły go używać. Warto w związku z tym
rozważyć, czy po wygaśnięciu tytułu prawnego do pomieszczenia tymczasowego możliwe
byłoby zapewnienie ww. osobom miejsca w noclegowni lub schronisku, czy też
następowałaby eksmisja na tzw. bruk. Należy przy tym rozważyć, czy proponowany termin
12 miesięcy – na jaki pomieszczenie tymczasowe mogłoby być oddane do używania, nie jest
zbyt długi.
Ponadto, w postanowieniu sygnalizacyjnym Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę
na konieczność wprowadzenia precyzyjnych i jasnych rozwiązań prawnych w zakresie
wskazywania przez gminę tymczasowych pomieszczeń. Należy podnieść, że senacki projekt
ustawy i zaproponowane w nim mechanizmy cechują się małą precyzyjnością. Projektodawcy
m.in. w dodawanym art. 5 ust 2 posługują się ogólnym odesłaniem wskazując, że do osób
którym udostępniono pomieszczenie tymczasowe stosuje się odpowiednio przepisy ustawy
dotyczące praw i obowiązków właścicieli i lokatorów. Takie ogólne odesłanie może
powodować trudności w stosowaniu i interpretacji przepisów ustawy. Przedłożony projekt
jest w tym zakresie mało precyzyjny i powinien w zakresie instytucji pomieszczeń
tymczasowych określać wprost istotne rozwiązania prawne dotyczące tej instytucji.
Jednocześnie zastosowane w projekcie sformułowanie: „do osób, którym udostępniono
tymczasowe pomieszczenie”, zdaje się sugerować, że do właścicieli pomieszczeń
tymczasowych przepisów tego rozdziału już się nie stosuje.
Odnosząc się z kolei do skutków finansowych wynikających z wejścia w życie
projektowanej ustawy, należy zauważyć, że nawet w minimalnym zakresie nie określa ona,
jakie skutki budżetowe będzie powodowała ona dla budżetów gmin oraz budżetu państwa. W
szczególności (w sytuacji, gdy tymczasowe pomieszczenia będą wskazywane przez gminę
spoza jej zasobu) wskazać należy na finansowe konsekwencje dla gminy wynikające z art. 18
ustawy o ochronie praw lokatorów. Skoro bowiem, zgodnie z art. 5a ust. 2, do osób, którym
udostępniono tymczasowe pomieszczenie stosuje się przepisy rozdziału 2, to także art. 18
(obowiązek uiszczania odszkodowania za zajmowanie pomieszczenia bez tytułu prawnego).
W konsekwencji, w przypadku niewywiązania się z tego obowiązku przez osobę, której
udostępniono tymczasowe pomieszczenie, konieczność wypłacenia odszkodowania będzie
spoczywała na gminie.

Art. 2 projektu przewiduje, że „ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia”. Należy podnieść, że ze względu na szczególną materię projektowanej

2
nowelizacji oraz konieczność przygotowania się gmin do jej stosowania, 14 – dniowe vacatio
legis wydaje się być zbyt krótkie.
Rząd, z uwagi na konieczność realizacji wytycznych zawartych w orzeczeniu
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 marca 2008 r. (sygn. akt S 2/08), uznaje potrzebę
podjęcia inicjatywy ustawodawczej, zgodnej z kierunkiem wskazanym przez Trybunał, której
przedmiotem byłyby zagadnienia dotyczące pomieszczeń tymczasowych.
Jako trafne należy przyjąć rozwiązanie, że odpowiedzialność za dostarczenie
pomieszczenia tymczasowego w głównej mierze spoczywać będzie na gminie, a zatem
zagadnienia dotyczące tej kwestii mogą zostać uregulowane poprzez wprowadzenie
odpowiednich przepisów do ustawy z dnia 21 czerwca 2005 r. o ochronie praw lokatorów,
mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz.
266, z późn. zm.).
Jednocześnie Rząd stoi na stanowisku, że prowadzenie dalszych prac legislacyjnych
nad projektem ustawy w brzmieniu z przedłożenia senackiego uznaje za celowe przy
uwzględnieniu uwag wskazanych w niniejszym stanowisku.
W szczególności w projekcie uregulowania wymaga kwestia dotycząca sposobu
postępowania z osobami, które pozostały w pomieszczeniu tymczasowym po upływie okresu,
na jaki umowa była zawarta. Wątpliwości budzi także przyjęte rozwiązanie, iż do osób,
którym udostępniono tymczasowe pomieszczenie, przepisy rozdziału: „Prawa i obowiązki
właścicieli i lokatorów” stosuje się bez żadnych wyłączeń. Należałoby również zastanowić
się, czy nie jest zbyt długi dwunastomiesięczny termin, na jaki pomieszczenie tymczasowe
może zostać oddane do używania.
Ponadto, projektowana ustawa nie w pełni realizuje wytyczne zawarte w
postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 marca 2008 r., ponieważ nie reguluje
kwestii wyłączenia ochrony przed eksmisją na bruk, wynikającej z art. 1046§4 Kpc, w
stosunku do sprawcy przemocy w rodzinie. W przedmiotowym orzeczeniu TK stwierdzone
bowiem zostało, że „ochrona dłużnika przed „eksmisją na bruk”, wynikająca z
obowiązującego art. 1046 § 4 k.p.c. nie jest jednak wyłączona wobec osób, których eksmisję
nakazano ze względu na znęcanie się nad rodziną. Zdaniem Trybunału, wprowadzenie
stosownej regulacji w tym zakresie jest konieczne dla zapewnienia spójności systemu prawa
oraz poszanowania praw ofiar przemocy w rodzinie.”






3