Rządowy projekt ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej

36. Pomiary niwelacyjne wykonuje się przy dobrej widoczności i spokojnym obrazie łat, w
godzinach rannych i popołudniowych, przy temperaturze od 0°C do +25°C i wietrze o
prędkości mniejszej niż 6 m/s., przy czym:
1) pomiar rozpoczyna się 0,5 godz. po wschodzie Słońca i kończy 0,5 godz. przed
zachodem Słońca;
2) podczas dni pochmurnych i w okresie jesiennym pomiary wykonuje się przez cały
dzień;
3) nie wykonuje się pomiaru po niestabilnym podłożu, w tym na zamarzniętym lub świeżo
odtajałym gruncie.
37. Pomiar odcinka niwelacyjnego polega na określeniu przewyższenia między dwoma
punktami wysokościowymi, stanowiącymi jego punkty końcowe przy czym:
1) jako pośrednie punkty pomiaru służą sferyczne trzpienie klinów lub żabek
niwelacyjnych;
2) długość klinów niwelacyjnych dobiera się odpowiednio do rodzaju podłoża;
3) kliny wbija się co najmniej na 5 minut przed pomiarem na stanowisku;
4) żabki niwelacyjne stosuje się w wyjątkowych przypadkach, tam gdzie ze względu na
rodzaj podłoża pomiar z użyciem klinów jest niemożliwy.
38. Odcinki niwelacyjne mierzy się dwukrotnie: w kierunku głównym i w kierunku
powrotnym tym samym kompletem sprzętu, przy czym:
1) pomiary w obu kierunkach wykonuje się w różnych dniach i jeżeli to możliwe w
różnych porach dnia;
2) liczba stanowisk niwelatora powinna być parzysta, aby na punktach końcowych była
obserwowana ta sama łata;
3) przy pomiarze w kierunku powrotnym łaty zamienia się tak, aby na punktach
końcowych odcinka była ustawiana inna łata niż ta, która była obserwowana podczas
pomiaru w kierunku głównym;
4) stanowisko instrumentu obiera się na gruncie twardym, a nogi statywu ustawia się tak,
aby dwie z nich wypadały na kolejnych stanowiskach raz z prawej, a drugi raz z lewej
strony, patrząc w kierunku pomiaru;
5) na początku i na końcu pomiaru oraz w przypadku przerw w pomiarze odcinka notuje
się czas, a na pierwszym i kolejno co czwartym stanowisku notuje się temperaturę
powietrza.
39. Wymaga się, aby celowe przebiegały w środowisku jednorodnym pod względem
temperatury, wilgotności, nasłonecznienia i pokrycia terenu, z dala od obiektów
wydzielających ciepło oraz na wysokości około 1,5 m nad powierzchnią terenu a w terenie
falistym nie mniej niż 0,6 m, przy czym:
1) celowe do reperów ściennych nie mogą przebiegać wzdłuż ścian budynku;
2) dopuszczalne długości celowych wynoszą:
a. dla osnowy 1 klasy od 8 do 35 m,
b. dla osnowy 2 klasy od 8 do 40 m,
w terenach górzystych celowe mogą być krótsze, jednak nie krótsze niż 5 m.
3) celowe dłuższe od dopuszczalnych mogą być stosowane jedynie przy przechodzeniu
przez przeszkody naturalne oraz mosty i wiadukty;
4) różnica długości celowych na stanowisku nie może być większa niż:
a. 0,4 m dla osnowy 1 klasy,
b. 0,5 m dla osnowy 2 klasy.
40. Na każdym stanowisku przewyższenie wyznacza się dwukrotnie a różnica między dwoma
wyznaczeniami przewyższenia na stanowisku nie powinna być większa niż:
1) przy długości celowej do 20 m - 0,00016 m dla osnowy 1 klasy i 0,00018 m dla
osnowy 2 klasy;
2) przy długości celowej powyżej 20 m - 0,00020 m dla osnowy 1 klasy i 0,00024 m dla
osnowy 2 klasy.

5

41. Różnica wyników dwukrotnego pomiaru odcinka niwelacyjnego, obliczona z pomiarów w
kierunku głównym i powrotnym nie powinna być większa niż:
1) 1,2 R mm dla osnowy 1 klasy i 1,5 R mm dla osnowy 2 klasy, gdzie R oznacza
długość odcinka w km, przy czym wartość różnicy oblicza się po uwzględnieniu
poprawek komparacyjnych i termicznych
2) poprawkę komparacyjną i termiczną łat oblicza się dla odcinka niwelacyjnego, osobno
dla pomiaru w kierunku głównym i powrotnym w oparciu o wyniki komparacji,
wykonanej przed i po sezonie pomiarowym, a współczynnik rozszerzalności termicznej
łat określa się co 5 lat.
42. Suma różnic wyników dwukrotnych pomiarów odcinków, obliczona dla linii, nie powinna
być większa niż 2,25 L mm dla osnowy 1 klasy i 3 L mm dla osnowy 2 klasy, gdzie L
oznacza długość linii lub sekcji w km.
43. Odchyłka zamknięcia poligonu niwelacyjnego, wyznaczona z wartości pomierzonych,
powinna spełniać kryterium 2 F mm, gdzie F oznacza długość obwodnicy poligonu w
km.
44. Poprawkę pływową oblicza się osobno dla pomiaru w kierunku głównym i powrotnym dla
całego odcinka niwelacyjnego, pod warunkiem, że:
1) pomiar był wykonywany w sposób ciągły i nie trwał dłużej niż 2,5 godziny;
2) trasa niwelacji od reperu do reperu jest zbliżona do linii prostej;
3) w przypadku gdy warunki wymienione w pkt 1-2 nie są spełnione, odcinek niwelacyjny
dzieli się na części, obliczając poprawki oddzielnie dla każdej części i sumując ich
wartości.
45. Poprawkę niwelacyjną ze względu na nierównoległość powierzchni equipotencjalnych
oblicza się dla odcinka niwelacyjnego korzystając z wyników pomiarów grawimetrycznych
wykonanych wzdłuż linii niwelacyjnej lub korzystając z wartości anomalii Faye΄a.
46. Na podstawie poprawionych przewyższeń oblicza się odchyłki zamknięć poligonów
niwelacyjnych, których absolutne wartości nie powinny przekraczać wielkości 1,8 F mm
a dla poligonów rozwartych osnowy 2 klasy wartości 2,7 F mm, gdzie F oznacza
długość poligonu w km.
47. Przed przystąpieniem do wyrównania sieci przeprowadza się ocenę dokładności na
podstawie materiałów całej sieci przez określenie wartości średnich błędów, przy czym:
1) średni błąd pomiaru linii niwelacyjnej nie powinien przekraczać wartości 0,3 mm/km
dla osnowy 1 klasy i wartości 0,5 mm/km dla osnowy 2 klasy;
2) średni błąd pomiaru wyznaczony z odchyłek zamknięć poligonów nie powinien
przekraczać wartości 1 mm/km dla osnowy 1 klasy i 1,5 mm/km dla osnowy 2 klasy;
3) średni błąd przypadkowy pomiaru nie powinien przekraczać wartości 0,3 mm/km dla
osnowy 1 klasy i 0,5 mm/km dla osnowy 2 klasy;
4) średni błąd systematyczny nie powinien przekraczać wartości 0,1 mm/km dla osnowy 1
klasy i 0,2 mm/km dla osnowy 2 klasy.
48. Przy pomiarze przez szerokie przeszkody terenowe dopuszcza się stosowanie innych metod
pomiaru.

ROZDZIAŁ III

PODSTAWOWA OSNOWA GRAWIMETRYCZNA

49. Podstawową osnowę grawimetryczną dzieli się na:
1) osnowę fundamentalną, obejmującą punkty wyznaczeń bezwzględnych, o gęstości nie
mniejszej niż 1 punkt na 20 000 km2;
2) osnowę grawimetryczną 1 klasy o średniej gęstości 1 punkt na 1000 km2.

6

50. Pomiary grawimetryczne na terenie kraju odnosi się do jednolitego poziomu odniesienia
przyspieszenia siły ciężkości wynikającego z międzynarodowego systemu UEGN.
51. Skalę przyrostów przyspieszenia ziemskiego w systemie UEGN na terenie kraju
zapewniają wzorcowe wartości różnic przyspieszenia Δg na przęsłach baz kalibracyjnych:
Gdańsk – Kuźnice oraz Koszalin – nieżka.
52. Dla każdego punktu wyznaczeń absolutnych wyznacza się co najmniej jeden bliski punkt
ekscentryczny oraz dowiązuje się do co najmniej trzech punktów osnowy grawimetrycznej
1 klasy.
53. Wartość przyspieszenia ziemskiego na punktach wyznaczeń absolutnych określa się z
błędem średnim nie większym niż 1,0×10-7 m·s-2 .
54. Dla pomiarów wykonywanych przy użyciu transportu lotniczego punkty podstawowej
osnowy grawimetrycznej zakłada się na lotniskach a w przypadku wykonywania pomiarów
przy użyciu transportu samochodowego w pobliżu dróg publicznych.
55. Lokalizacja punktów podstawowej osnowy grawimetrycznej powinna zapewniać:
1) wieloletnie przetrwanie punktu;
2) najlepsze warunki obserwacji wskazań grawimetru, w tym minimalne oddziaływanie
wpływu mikrowstrząsów;
3) możliwość wyznaczenia współrzędnych i wysokości punktu.
56. Długość przęsła między sąsiednimi punktami osnowy grawimetrycznej 1 klasy powinna
wynosić od 20 do 60 km, licząc po trasie przejazdu drogami publicznymi, a przęsła osnowy
powinny tworzyć poligony zamknięte, przy czym w poligonie winno być od trzech do
pięciu przęseł.
57. Punkty podstawowej osnowy grawimetrycznej stabilizuje się blokiem betonowym o
wymiarach: 0,80×0,80×1,20 m z centrem w postaci trzpienia metalowego, przy czym:
1) wartość przyspieszenia siły ciężkości odnosi się do główki trzpienia;
2) krawędzie bloku powinny być zorientowane zgodnie z kierunkami stron świata;
3) górna powierzchnia winna być pozioma i gładka i nie wystawać więcej niż 0,05 m nad
poziom otaczającego terenu
58. Współrzędne punktu podstawowej osnowy grawimetrycznej wyznacza się z dokładnością
nie gorszą niż 5 m, a wysokość z dokładnością nie gorszą niż 0,05 m w nawiązaniu do
najbliższych punktów osnowy wysokościowej 1-4 klasy.
59. Grawimetry statyczne używane do pomiarów osnowy podstawowej cechuje się na co
najmniej trzech przęsłach krajowej bazy grawimetrycznej, przy czym:
1) przęsła bazy grawimetrycznej dobiera się tak, aby punkty końcowe leżały poza
szerokością geograficzną punktów skrajnych obszaru, na którym będą wykonywane
pomiary osnowy;
2) wartość sumy Δg na mierzonych przęsłach bazy powinna być, w miarę możliwości,
dwukrotnie większa od przewidywanych wartości różnic przyspieszenia siły ciężkości
na przęsłach osnowy podstawowej.
60. Pomiar osnowy grawimetrycznej 1 klasy polega na wyznaczeniu grawimetrami
statycznymi różnic natężenia siły ciężkości Δg na każdym zaprojektowanym przęśle
osnowy, przy czym:
1) pomiar różnic natężenia siły ciężkości na przęsłach wykonuje się grupą co najmniej
trzech grawimetrów statycznych, o dokładności wyznaczeń nie gorszej od 10-7 m·s-2.
2) sposób transportu grawimetrów powinien zapewnić swobodne, pionowe położenie a
także izolację grawimetrów od wstrząsów, wibracji, uderzeń i przechyłów oraz
gwałtownych zmian temperatury
3) pomiar powinien być wykonany w jak najkrótszym czasie, a czas przejazdu pomiędzy
kolejnymi punktami osnowy, powinien być w miarę możliwości jednakowy;
4) przy wykonywaniu pomiarów w niesprzyjających warunkach pogodowych (silny wiatr,
opady lub intensywne nasłonecznienie) zaleca się stosowanie namiotów osłaniających
grawimetry.

7

61. Pomiar osnowy grawimetrycznej 1 klasy wykonuje się przy użyciu statywu lub spodarki o
stałej wysokości, ustawianych centrycznie nad znakiem,:
1) pomiary wykonuje się według schematu: A – B – B – A – A- B, tak aby otrzymać dla
każdego przęsła co najmniej trzy wartości różnic przyspieszenia Δg każdym
instrumentem;
2) w trakcie pomiaru zapisuje się co najmniej: numer i nazwę stanowiska, wykonawcę,
typ i numer instrumentu, datę i moment obserwacji, odczyty grawimetru, wzniesienie
grawimetru nad znakiem pomiarowym, temperaturę zewnętrzną i temperaturę
wewnętrzną;
3) grawimetr powinien być na każdym stanowisku identycznie zorientowany w stosunku
do stron świata;
4) w przypadku wykonywania pomiarów grupą grawimetrów jednocześnie, pozycja
każdego z nich powinna być ściśle określona i opisana, dla zapewnienia możliwości
redukcji odczytów do centra znaku.
62. Przy obliczaniu wartości przyrostów Δg między punktami osnowy grawimetrycznej 1
klasy uwzględnia się współczynniki skal grawimetru, wyznaczone na bazie kalibracyjnej
oraz poprawki ze względu na dryft grawimetrów i redukcję do poziomu znaku
pomiarowego, przy czym:
1) obliczenia prowadzi się przy założeniu liniowości dryftu w czasie między kolejnymi
obserwacjami na tym samym punkcie osnowy;
2) poprawki pływowe oblicza z dokładnością 1,0×10-8 m·s-2, stosując współczynnik
sprężystości skorupy ziemskiej równy 1,17.
63. Błąd średni mΔg średniej wartości Δg na przęśle sieci podstawowej otrzymanej grupą
grawimetrów nie powinien przekraczać 2,0×10-7 m·s-2, w przypadku uzyskania większego
błędu średniego pomiar Δg przęsła należy powtórzyć.
64. Odchyłki zamknięć poligonów f nie powinny być większe od fdop = mΔg n , gdzie n jest
liczbą przęseł tworzących poligon, a zestawienie zamknięć poligonów powinno zawierać
wartości f oraz odchyłki dopuszczalne fdop.
65. Pomiar kalibracyjny na przęsłach bazy kalibracyjnej wykonuje się w taki sam sposób, jak
pomiar przęsła sieci podstawowej, przy czym błąd średni pomiaru wartości Δg przęsła
bazowego nie powinien przekroczyć 1,5×10-7 m·s-2 a wartości współczynników k1, k2 i λ
grawimetru powinny być wyznaczone ze średnim błędem względnym nie większym od
1,0×10-4.
66. Błąd średni wartości natężenia siły ciężkości na punktach osnowy grawimetrycznej 1 klasy
nie powinien być większy niż 2,5×10-7 m·s-2.

ROZDZIAŁ IV

PODSTAWOWA OSNOWA MAGNETYCZNA

67. Podstawową osnowę magnetyczną dzieli się na:
1) osnowę fundamentalną, obejmującą punkty wyznaczeń elementów składowych wektora
natężenia pola magnetycznego (punkty wiekowe), rozmieszczone nie rzadziej niż 1
punkt na 20 000 km2;
2) punkty podstawowego zdjęcia magnetycznego kraju o przeciętnej gęstości 1 punkt na
500 km2 przy czym lokalna gęstość punktów zdjęcia magnetycznego zależy od
rozkładu przestrzennego pola magnetycznego.
68. Pomiary magnetyczne na terenie kraju odnosi się do jednolitego poziomu odniesienia
wyznaczonego przez standard obserwatoriów magnetycznych w Europie.
69. Przy wyznaczaniu elementów pola magnetycznego Ziemi stosuje się jednostki:
1) dla wektora natężenia całkowitego pola magnetycznego F i jego składowych X, Y , Z
- nanotesle oznaczane symbolem nT,

8

2) dla deklinacji magnetycznej D i dla inklinacji magnetycznej I - stopnie i minuty łuku.
70. Punkty podstawowej osnowy magnetycznej wybiera się w miejscach oddalonych od
obszarów zurbanizowanych, dających możliwość powtórzenia pomiaru w kolejnych latach,
przy czym punkty winny być oddalone od obiektów mogących zakłócać ziemskie pole
magnetyczne na odległość:
1) od kolejowej trakcji elektrycznej 4-5 km;
2) od zakładów przemysłowych od 500 do 600 m;
3) od elektrycznych linii przesyłowych wysokiego napięcia od 300 -500 m;
4) od budynków od 100 m do 300 m w zależności od ich konstrukcji.
71. Przed podjęciem ostatecznej decyzji o lokalizacji punktu sprawdza się czy w miejscu
lokalizacji gradient horyzontalny pola nie przekracza 3 nT na 1 m.
72. Jako punkt magnetyczny może być wykorzystany istniejący punkt geodezyjny, o ile jego
lokalizacja spełnia warunki wymienione powyżej, a stabilizacja punktu nie zawiera
elementów żelaznych.
73. Współrzędne punktu magnetycznego wyznacza się z dokładnością nie gorszą niż 5 m.
74. Punkty osnowy magnetycznej stabilizuje się amagnetycznym znakiem:
1) punkty osnowy fundamentalnej – granitowym albo betonowym słupem o wymiarach co
najmniej 20x20x80 cm z podcentrem w postaci płyty z takiego samego materiału;
2) punkty podstawowego zdjęcia magnetycznego – palikiem drewnianym lub rurką z
tworzywa sztucznego.
75. Dla każdego punktu wybiera się, na kierunkach w miarę możliwości prostopadłych do
siebie dobrze widoczne i charakterystyczne cele ziemskie (miry) położone w odległości
nie mniejszej niż 500 m, a w przypadku braku takich punktów zakłada się punkty
ekscentryczne, stabilizowane tak jak punkt magnetyczny.
76. Pomiary na punkcie fundamentalnej osnowy magnetycznej obejmują co najmniej wektor
natężenia pola magnetycznego F oraz co najmniej dwie składowe wektora: deklinację
magnetyczną D, inklinację magnetyczną I albo składową poziomą H, przy czym na
punkcie wykonuje się co najmniej po 6 serii wyznaczeń każdego elementu pola, po dwie
serie w trzech kolejnych dniach.
77. Pomiary na punkcie podstawowego zdjęcia magnetycznego mogą dotyczyć jednego lub
kilku elementów pola magnetycznego, przy czym każdorazowo wyznacza się deklinację
magnetyczną D, wykonując co najmniej dwie serie wyznaczeń elementu pola
magnetycznego, z przerwą nie mniejszą niż 15 minut między nimi.
78. Poprawki niezbędne do redukcji pomiarów o wpływ wariacji dobowych pola
geomagnetycznego wyznacza się na podstawie magnetogramów zmian pola
magnetycznego w najbliższym obserwatorium magnetycznym lub na polowej
magnetycznej stacji wariograficznej, przy czym stację wariograficzną do rejestrowania
zmian dobowych pola magnetycznego w rejonie pomiarów instaluje się jeśli punkt
magnetyczny jest odległy od obserwatorium magnetycznego o więcej niż 150 km.
79. Jeśli w czasie pomiarów ma miejsce zjawisko zaburzenia ziemskiego pola magnetycznego,
pomiary na punkcie przerywa się albo wydłuża okres pomiarów tak, aby istniała pewność,
że uzyskane wyniki nie będą obarczone błędami spowodowanymi przez to zaburzenie a
wyniki pomiarów wykonywanych w czasie zaburzeń pola magnetycznego nie są włączane
do zbioru obserwacji magnetycznych.
80. Moment każdej obserwacji na punkcie magnetycznym notuje się w dzienniku polowym z
dokładnością do 0,5 min., przy czym wskazania zegara kontroluje się w oparciu o radiowe
sygnały czasu.
81. Błędy średnie elementów pola magnetycznego Ziemi na punktach osnowy fundamentalnej
nie powinny być większe niż:
1) dla wektora natężenia pola ±1 nT ,
2) dla deklinacji magnetycznej ±0,5’,
3) dla inklinacji magnetycznej ±0,3’.

9