Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o kontroli skarbowej oraz niektórych innych ustaw

podejmowania przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej wszystkich czynności
procesowych w sposób istotny wpływa na możliwość realizacji zasady szybkości
postępowania. Jednocześnie w strukturze Ministerstwa Finansów istnieje wyodrębniona
komórka organizacyjna, odpowiedzialna za obsługę prac Generalnego Inspektora Kontroli
Skarbowej w zakresie nadzoru nad postępowaniami o przestępstwa skarbowe. W związku
z
tym zasadne jest, aby Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej mógł upoważniać
inspektorów kontroli skarbowej zatrudnionych w ww. komórce organizacyjnej Ministerstwa
Finansów, a więc osoby posiadające niezbędne kwalifikacje, do wykonywania w jego imieniu
uprawnień i obowiązków wynikających z Kodeksu karnego skarbowego dla organu
nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego. Zakres
upoważnień ograniczony będzie do spraw mniejszej wagi, natomiast do wyłącznej akceptacji
Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej pozostaną decyzje procesowe o najbardziej
istotnym znaczeniu.

Zmiana w art. 39
Dodawany ust. 1a stanowi, obok rozwiązania wprowadzonego w art. 8 ust. 4, otwarcie
kontroli skarbowej na osoby zatrudnione w jednostkach organizacyjnych kontroli skarbowej
lub administracji podatkowej, posiadające uprawnienia do wykonywania zawodu doradcy
podatkowego. Projektowany przepis umożliwia osobie, która została wpisana na listę
doradców podatkowych, uzyskanie powołania na stanowisko inspektora kontroli skarbowej,
o ile posiada odpowiedni staż w jednostkach organizacyjnych kontroli skarbowej lub
jednostkach organizacyjnych administracji podatkowej i celnej.
W ocenie projektodawcy proponowane rozwiązanie stanowi dla kontroli skarbowej szansę
pozyskania przygotowanej merytorycznie i posiadającej odpowiednie doświadczenie kadry
pracowników, zapewniając im w zamian stabilne zatrudnienie na stanowisku inspektora
kontroli skarbowej oraz możliwość awansu na najwyższe stanowiska w kontroli skarbowej
– dyrektorów urzędów kontroli skarbowej. Projektowane regulacje wprowadzają ponadto
czynnik motywacyjny dla pozostania w strukturze organizacyjnej kontroli skarbowej obecnie
zatrudnionych pracowników. Możliwość awansu zawodowego (stanowisko inspektora
kontroli skarbowej i dyrektora urzędu kontroli skarbowej) pozwoli na zatrzymanie
w jednostkach organizacyjnych kontroli skarbowej pracowników posiadających wysokie
kwalifikacje, potwierdzone wpisem na listę doradców podatkowych. Brak takich rozwiązań

33
może spowodować odpływ takich osób do sektora prywatnego, co nie pozostanie bez wpływu
na skuteczność i sprawność organów kontroli skarbowej.
Zmiana w ust. 2a wprowadza zasadę, iż dodatkowej ocenie podlegają wyłącznie inspektorzy
kontroli skarbowej, którzy wykonują czynności kontrolne lub prowadzą postępowania
przygotowawcze, w odniesieniu do tych czynności. Pozostali inspektorzy kontroli skarbowej
podlegać będą ocenie na podstawie przepisów ustawy o służbie cywilnej.

Art. 39a, 39b, 40, 40a, 41a, 42 – 42e
Celem projektowanych przepisów jest wzmocnienie statusu inspektorów kontroli skarbowej
w celu zagwarantowania im pełnej niezależności w prowadzonych postępowaniach
kontrolnych i czynnościach. Obecnie, mimo iż ustalenia inspektorów często dotyczą bardzo
skomplikowanych stanów faktycznych i wysokich kwot zaległości podatkowych, nie
posiadają szczególnej ochrony stosunku pracy na stanowisku inspektora gwarantującej
niezależność w zakresie podejmowanych decyzji (ewentualny status urzędnika służby
cywilnej zapewnia większą ochronę przed rozwiązaniem stosunku pracy, ale nie przed utratą
statusu inspektora). W celu zagwarantowania stabilności zatrudnienia inspektorów w sposób
wyczerpujący określone zostaną zasady wygasania i rozwiązywania stosunku pracy
inspektora oraz zasady odwoływania osób ze stanowiska inspektora i ich dalszego
zatrudniania w jednostkach organizacyjnych kontroli skarbowej. Zasady wygasania i roz-
wiązywania stosunków pracy wszystkich inspektorów zostaną ukształtowane w sposób
analogiczny do rozwiązań przyjętych dla urzędników służby cywilnej.
Zgodnie z art. 39b powoływania inspektora kontroli skarbowej dokonywać będzie Generalny
Inspektor Kontroli Skarbowej. Zakres zadań, uposażenie określi dyrektor urzędu kontroli
skarbowej, w którym powołanie uzyska inspektor.

Art. 40a przewiduje możliwość delegowania przez Generalnego Inspektora Kontroli
Skarbowej inspektorów kontroli skarbowej do wykonywania zadań służbowych w innych
jednostkach kontroli skarbowej lub poza kontrolą skarbową. Wprowadzenie tego uprawnienia
dla Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej wiąże się z koniecznością zapewnienia
większej elastyczności w korzystaniu przez kontrolę skarbową z potencjału kadry
inspektorskiej oraz zwiększoną dyspozycyjnością inspektorów, wynikającą ze zmienionego
statusu ich zatrudnienia. Warunki i tryb delegowania inspektorów kontroli skarbowej określi
minister właściwy do spraw finansów publicznych w drodze rozporządzenia.

34
Dodawany w art. 41 ust. 2a wprowadza zobowiązanie organu postępowania
przygotowawczego do zawiadomienia Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej o za-
miarze przesłuchania inspektora kontroli skarbowej co do faktów, o których dowiedział się
w związku z wykonywaniem czynności służbowych. Obowiązek ten dotyczyć będzie również
sądu, jeżeli pierwsze przesłuchanie inspektora będzie miało miejsce dopiero na rozprawie
głównej. Z uwagi na to, iż fakty, których dotyczyć ma przesłuchanie, stanowią podlegający
szczególnej ochronie rodzaj tajemnicy służbowej – tajemnicę skarbową, zasadnym jest, aby
Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej odpowiedzialny za jej ochronę posiadał wiedzę
o przypadkach ujawniania informacji objętych tajemnicą skarbową. Jednocześnie uprzednia
informacja o zamiarze przesłuchania inspektora przyczyni się do lepszej współpracy organów
kontroli skarbowej z organami ścigania, w szczególności w przypadkach, w których
w związku z przesłuchaniem wystąpi konieczność zwolnienia z tajemnicy skarbowej
dokumentów z postępowań kontrolnych prowadzonych na wniosek organów ścigania.

Art. 42 – 42c określają zasady odwoływania inspektorów kontroli skarbowej oraz
rozwiązywania ich stosunków pracy. Przewidziane w tych przepisach zasady gwarantują
inspektorom kontroli skarbowej stabilność zatrudnienia i niezależność w wykonywaniu
obowiązków służbowych od jakichkolwiek wpływów zewnętrznych. Proponowane
rozwiązanie ma również na celu zapobieżenie odpływowi doświadczonych i wykwali-
fikowanych pracowników ze służb kontroli skarbowej. Zgodnie z art. 42c określone
w przepisach art. 42 – 42b przesłanki będą wyłączną podstawą odwołania i rozwiązania
stosunku pracy inspektora, niezależnie od tego, czy jest on pracownikiem czy urzędnikiem
służby cywilnej. W zakresie sposobów oraz przyczyn rozwiązania stosunku pracy nie będą
miały zastosowania przepisy Kodeksu pracy oraz ustawy o służbie cywilnej.
Art. 42 określa przypadki obligatoryjnego odwołania inspektora przez Generalnego Inspek-
tora Kontroli Skarbowej. Ust. 2 i 3 wskazują na skutki odwołania dla stosunku pracy
inspektora. Ust. 2 wskazuje przesłanki odwołania, które będzie równoznaczne z rozwiązaniem
stosunku pracy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Ust. 3 stanowi, iż
w przypadku odwołania inspektora z przyczyn innych niż określone w ust. 2, odwołany
inspektor zostaje zatrudniony na stanowisku, jakie zajmował przed powołaniem na
stanowisko inspektora lub równorzędnym.
Art. 42a określa przypadki fakultatywnego odwołania inspektora kontroli skarbowej przez
Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej oraz skutki odwołania dla stosunku pracy
inspektora (w sposób analogiczny do rozwiązań przyjętych w art. 42).

35
Art. 42b wprowadza możliwość rozwiązania stosunku pracy inspektora na mocy
porozumienia stron oraz rezygnacji inspektora, ale z zachowaniem trzymiesięcznego okresu
wypowiedzenia. Jest to rozwiązanie analogiczne do funkcjonującego na gruncie ustawy
o służbie cywilnej w odniesieniu do urzędników służby cywilnej.

Art. 42d określa przypadki wygaśnięcia stosunku pracy inspektora kontroli skarbowej.
Wygaśnięcie stosunku pracy inspektora stwierdzać będzie Generalny Inspektor Kontroli
Skarbowej.

Art. 42e określa tryb postępowania wobec inspektorów w przypadku likwidacji urzędu,
w którym zostali powołani.

Art. 42f – 42k regulują kwestię naboru, oceny zdolności do pracy pracowników oraz czasu
pracy pracowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych.
Dodawany art. 42f określa kryteria w zakresie predyspozycji etycznych, fizycznych oraz
psychologicznych, jakie powinny spełniać osoby zatrudnione w wyodrębnionych komórkach
i wywiadzie skarbowym.
Art. 42g związany jest z uchyleniem dotychczasowego art. 36k i stanowi, że nie podlegają
ogłoszeniu informacje o wolnych stanowiskach pracy w komórkach realizacyjnych oraz
wywiadzie skarbowym, a także o kandydatach do pracy na tych stanowiskach. Natomiast
zgodnie z ust. 2 do obsadzania stanowisk kierujących komórkami organizacyjnymi
właściwymi w sprawach wywiadu skarbowego nie mają zastosowania przepisy rozdziału 4
ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U z 2008 r. Nr 227, poz. 1505).
Zmiana ta polega na przeniesieniu dotychczasowej treści art. 36k ust. 2 i 3 do rozdziału 5.
Art. 42h wskazuje komisje lekarskie podległe ministrowi właściwemu do spraw
wewnętrznych jako właściwe do dokonywania oceny zdolności fizycznej i psychicznej
kandydatów do pracy oraz pracowników zatrudnionych w komórkach, o których mowa
w art. 11g ust. 1 i wywiadzie skarbowym, a także zobowiązuje ministra właściwego do spraw
finansów publicznych do pokrywania kosztów tych badań. W stanie dotychczasowym
komisje te również wydawały orzeczenia w stosunku do kandydatów i pracowników kontroli
skarbowej, z tym że ze względu na brak uregulowania właściwości komisji lekarskich
w ustawie oraz rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie komórek
organizacyjnych kontroli skarbowej, w których zatrudnionym inspektorom i pracownikom

36
przysługuje umundurowanie służbowe i broń służbowa, a także naboru do tych komórek
(Dz. U. Nr 100, poz. 911, z późn. zm.), czyniły to na podstawie umowy cywilnoprawnej.
W związku z tym, że do chwili obecnej, na podstawie ww. umowy, ustalanie zdolności
fizycznej i psychicznej kandydatów do pracy oraz pracowników zatrudnionych w komórkach,
o których mowa w art. 11g ust. 1, oraz wywiadu skarbowego odbywało się odpłatnie, zmiana
przepisów nie spowoduje zwiększenia obciążenia budżetu państwa w tym zakresie.
Szczegółowy tryb przeprowadzania oceny określi rozporządzenie wydane na podstawie
art. 42h ust. 2.

Art. 42i reguluje postępowanie w sprawie naboru pracowników wyodrębnionych komórek
oraz wywiadu skarbowego. Do tej pory materia zawarta w art. 42i uregulowana była
w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie komórek organi-
zacyjnych kontroli skarbowej, w których zatrudnionym inspektorom i pracownikom
przysługuje umundurowanie służbowe i broń służbowa, a także naboru do tych komórek
(Dz. U. Nr 100, poz. 911, z późn. zm.).

Wprowadzenie przepisu art. 42j ma na celu umożliwienie przeprowadzenia badań lekarskich,
psychologicznych lub psychofizjologicznych w stosunku do osób już zatrudnionych
w komórkach realizacyjnych i wywiadzie skarbowym. Badania te, w dotychczasowym stanie
prawnym, każdy z pracowników przechodzi tylko raz – podczas procedury naboru.
Pracownicy komórek realizacyjnych i wywiadu skarbowego wykonują zadania wymagające
szczególnych predyspozycji psychofizycznych. W trakcie ich wykonywania narażeni są na
silny stres. Mają prawo użycia środków przymusu bezpośredniego i broni palnej. Od stanu
psychicznego i fizycznego jednej osoby w zespole zależy nie tylko powodzenie realizacji
zadania, ale również życie i zdrowie pozostałych osób. Zatem niezbędne wydaje się
wprowadzenie przepisu, który umożliwiłby, w przypadku powzięcia przez pracownika lub
jego przełożonych wątpliwości co do jego stanu psychicznego lub fizycznego, skierowanie go
na badania weryfikujące predyspozycje do pracy w tych komórkach. Podobnie przedstawia
się sytuacja z badaniami psychofizjologicznymi. Pracownicy komórek realizacyjnych
i wywiadu skarbowego, w ramach realizacji zadań, uzyskują wiedzę z zakresu form i metod
pracy operacyjnej, a także wiedzę z zakresu konkretnych prowadzonych przez nich spraw.
W niektórych sytuacjach, uzasadnionych okolicznościami (np. niepowodzenia prowadzonych
działań w przypadku, gdy tylko kilku pracowników miało informacje na ich temat), zachodzi
konieczność sprawdzenia pracowników, czy nie wykorzystują swej wiedzy dla celów innych

37