Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji

Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych (Dz. U. Nr 47, poz. 314,
z późn.
zm.), który obowiązuje z wyłączeniem regulacji dotyczących godła i barw
Rzeczypospolitej Polskiej, ani też z wydanym na jego podstawie rozporządzeniem Rady
Ministrów z dnia 7 grudnia 1955 r. w sprawie tablic i pieczęci urzędowych (Dz. U. Nr 47,
poz. 314, z późn. zm.). Zgodnie bowiem z treścią § 25 wskazanego powyżej rozporządzenia,
do Mennicy Państwowej należy przekazać tylko te pieczęcie, które nie mogą być używane
np.
z powodu zniesienia jednostki organizacyjnej. W sytuacji ustanowienia zastępcy
komornika, w tym na skutek odwołania lub śmierci komornika, nie dochodzi jednak do
likwidacji jednostki organizacyjnej, jaką jest kancelaria komornika. W funkcjonującej
kancelarii, do czasu powołania nowego komornika lub likwidacji kancelarii, wykonywane są
nadal wszystkie czynności egzekucyjne.
Kolejna zmiana dotyczy kancelarii komorniczej właściwej do wykonywania czynności
egzekucyjnych w obszarze właściwości nowo utworzonego sądu rejonowego. Zgodnie
z obecnie obowiązującym art. 7 ust. 2 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji,
w wypadku utworzenia nowego sądu rejonowego, komornicy, których siedziby kancelarii
położone są w obszarze właściwości nowo utworzonego sądu, z chwilą jego utworzenia stają
się z mocy prawa komornikami przy tym sądzie. Regulacja ta nie spełnia swojej roli
wówczas, gdy w obszarze nowo utworzonego sądu nie znajduje się żadna siedziba kancelarii
komorniczej. W takim przypadku istnieje niebezpieczeństwo, że – z uwagi na brak komornika
w nowo utworzonym rewirze – do czasu jego powołania nastąpiłby paraliż czynności
egzekucyjnych. Dotyczy to zwłaszcza egzekucji z nieruchomości, której nie może prowadzić
inny wybrany przez wierzyciela komornik. Regulacje proponowane w dodawanych w art. 7
ustępach 2a i 2b mają zapobiec takiej sytuacji. Przewiduje się bowiem, iż w takim przypadku
Minister Sprawiedliwości z urzędu zarządzi utworzenie wolnego stanowiska komornika
sądowego i rozpocznie procedurę jego obsadzenia. Do czasu zakończenia tej procedury lub
zniesienia rewiru po bezskutecznym trzykrotnym obwieszczeniu, czynności egzekucyjne
wykonywaliby komornicy dotychczas właściwi.
Zmiany wprowadzone w treści przepisu art. 11 ustawy mają na celu usprawnienie
i przyspieszenie procedury obsady wolnego stanowiska komornika sądowego. Zgodnie
z obecnie obowiązującym brzmieniem tego przepisu, prezes sądu apelacyjnego przesyła odpis
wniosku radzie właściwej izby komorniczej w celu wyrażenia opinii o kandydacie, w terminie
21 dni, a po jej uzyskaniu przesyła wniosek Ministrowi Sprawiedliwości, który z kolei zwraca
się do właściwego organu Policji o nadesłanie informacji o osobie ubiegającej się na

2
stanowisko komornika. Informację tą Policja ma obowiązek sporządzić w terminie 30 dni.
Proponowana zmiana przewiduje, że Minister Sprawiedliwości, a nie jak dotychczas prezes
sądu apelacyjnego, będzie się zwracał o zaopiniowanie kandydatów przez właściwą radę izby
komorniczej, co znacznie przyspieszy postępowanie administracyjne w przedmiocie obsady
wolnego stanowiska komornika.
Przyspieszeniu postępowania posłuży również rezygnacja z obowiązku uzyskiwania
od organów Policji informacji o kandydacie na stanowisko komornika i asesora komorniczego
oraz o osobie ubiegającej się o wpis na listę aplikantów komorniczych. Uchylenie przepisów
art. 11 ust. 1a, 1b i 5a oraz art. 29 ust. 4 i art. 32 ust. 5 wiąże się także z potrzebą zwolnienia
organów Policji od obowiązków w zakresie zdobywania informacji o kandydatach, wobec
przyjęcia, że czynności Policji wymagają zaangażowania znacznej liczby funkcjonariuszy,
a wiedza niezbędna dla oceny kandydata może być uzyskana w inny sposób.
Wprowadzenie możliwości ubiegania się przez kandydata o powołanie tylko na jedno
stanowisko komornika sądowego, a nie jak jest obecnie na stanowisko w jednym rewirze
komorniczym, uniemożliwi kandydatom jednoczesne składanie kilku wniosków o powołanie
na różne stanowiska komornika sądowego w rewirze, w którym do obsady będzie w danej
chwili kilka wolnych stanowisk. Takie rozwiązanie usprawni procedury w przedmiocie
obsady wolnego stanowiska komornika sądowego, co będzie korzystne dla wszystkich
kandydatów starających się o powołanie na takie stanowisko.
W art. 13 proponuje się skreślenie ust. 4 przewidującego, iż o zgłoszeniu Ministrowi
Sprawiedliwości utworzenia kancelarii komornik zawiadamia prezesa sądu rejonowego, przy
którym działa, oraz radę właściwej izby komorniczej. Z uwagi na fakt, że zgodnie z treścią
przepisu art. 14 ust. 4, komornik uzyskuje prawo wykonywania czynności dopiero z dniem
złożenia ślubowania, a nie z dniem utworzenia lub objęcia kancelarii, uznano, że nie zachodzi
konieczność dokonania takiego zawiadomienia.
Propozycje zmian art. 14 polegają na rezygnacji z obowiązku zawiadamiania przez
Ministra Sprawiedliwości prezesa właściwego sądu okręgowego o zgłoszeniu przez
komornika utworzenia kancelarii oraz nałożeniu na prezesa sądu apelacyjnego obowiązku
zawiadomienia Ministra Sprawiedliwości, prezesa właściwego sądu rejonowego oraz rady
właściwej izby komorniczej o przyjęciu ślubowania od komornika. Ostatnia z wyżej
wymienionych zmian jest związana z – omówioną powyżej – propozycją wykreślenia art. 13
ust. 4.

3
Nowelizacja art. 15 ma na celu umożliwienie komornikowi skorzystania z sądowej
kontroli wydanego przez Ministra Sprawiedliwości postanowienia w przedmiocie zawieszenia
komornika w czynnościach w wypadkach wskazanych w przedmiotowym przepisie, podobnie
jak ma to miejsce przy zawieszeniu komornika przez Ministra Sprawiedliwości przy złożeniu
wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego w trybie art. 74 ustawy. Obecnie, w razie
zawieszenia komornika w oparciu o art. 15, komornikowi przysługuje prawo zaskarżenia
postanowienia Ministra w trybie sądowo-administracyjnym. Zawieszenie komornika
w czynnościach jest okolicznością mającą dla komornika bardzo duże znaczenie zarówno
zawodowe jak i finansowe. Z tych powodów decyzja Ministra Sprawiedliwości w tym
zakresie powinna zostać poddana kontroli sądu powszechnego. Wprowadzona została
również zmiana, która uniemożliwia ustanie zawieszenia komornika w czynnościach w razie
prawomocnego zakończenia postępowania wyrokiem skazującym. W obecnym stanie
prawnym każde prawomocne zakończenie postępowania karnego toczącego się przeciwko
komornikowi skutkuje ustaniem zawieszenia, a więc również komornik skazany
prawomocnym wyrokiem karnym, do czasu zakończenia procedury w przedmiocie odwołania
go ze stanowiska, ma prawo wykonywać czynności egzekucyjne.
Projektowane zmiany art. 26 ust. 2 i art. 27a ust. 4 mają za cel dostosowanie brzmienia
tych przepisów do obecnej terminologii ustawy. Charakter porządkujący ma zmiana
polegająca na skreśleniu art. 33a, którego treść przeniesiono do projektowanego art. 72a.
Zmiana w art. 49 ust. 1 wynika z konieczności racjonalnego i usprawiedliwionego
względami społecznymi zrównania zasad finansowania egzekucji, których sposoby nie
wymagają znacznego nakładu pracy komornika, a których skutki finansowe są dotkliwe dla
dłużników utrzymujących się ze stałych, zazwyczaj niewysokich świadczeń. Zgodnie
z nowym brzmieniem powyższego przepisu, katalog wierzytelności, przy egzekucji z których
obowiązuje obniżona opłata stosunkowa – w wysokości 8 % wyegzekwowanego świadczenia
– został uzupełniony o nowe kategorie wierzytelności, a mianowicie o świadczenie
z ubezpieczenia społecznego, zasiłek dla bezrobotnych, dodatek aktywizacyjny, stypendium
oraz dodatek szkoleniowy, wypłacane na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy. Wierzytelności te są podobne konstrukcyjnie do wymienionych
już w tym przepisie wierzytelności z wynagrodzenia za pracę. Brak jest również istotnych
różnic w zakresie nakładu pracy komornika, niezbędnego dla wyegzekwowania roszczeń przy
zastosowaniu wymienionych sposobów egzekucji. Proponowana zmiana przepisu art. 49
ust. 1 ustawy ma przede wszystkim na celu zmniejszenie finansowej dolegliwości egzekucji

4
prowadzonych w stosunku do osób częstokroć wymagających pomocy państwa. Zmiana
dotycząca świadczenia z pomocy społecznej wprowadzona została na skutek uwzględnienia
postulatu Rzecznika Praw Obywatelskich, zgłoszonego w wystąpieniu z dnia 23 maja 2008 r.
Została ona uzupełniona o świadczenia z tytułu zasiłku dla bezrobotnych, dodatku
aktywizacyjnego, stypendium i dodatku szkoleniowego, wypłacanych na podstawie
przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Za przyjęciem tego
rozwiązania przemawiały ważkie względy społeczne, sprowadzające się do miarkowania
dolegliwości egzekucji wobec podmiotów zasługujących na ochronę państwa, z uwagi na ich
sytuację życiową. Równie ważne było harmonizowanie tego przepisu z przepisem art. 833
§ 11 K.p.c., dotyczącym ograniczenia egzekucji, który dopuszcza (z ograniczeniami
wynikającymi z art. 87¹ K.p.) możliwość prowadzenia egzekucji z tej kategorii wierzytelności
(choćby celem wyegzekwowania świadczeń alimentacyjnych).
Kolejną zmianą przewidzianą w art. 49 jest przywrócenie możliwości miarkowania
wysokości opłat komorniczych przez sąd. Możliwość taka istniała przed wejściem w życie
przywołanej powyżej ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach
sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw. Na potrzebę wprowadzenia takiej
możliwości wskazał Minister Zdrowia w uwagach do niniejszego projektu, przedstawionych
przed posiedzeniem Stałego Komitetu Rady Ministrów.
W opinii Ministra Zdrowia, instytucja taka miałaby szczególne znaczenie dla
publicznych zakładów opieki zdrowotnej, w odniesieniu do których nakład pracy
komorników związany z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego jest z reguły niewielki.
Proponuje się dodanie w art. 49 nowych ustępów 7 – 10, przyznających dłużnikowi
(a w przypadku określonym w art. 49 ust. 4 – także wierzycielowi) możliwość złożenia
wniosku o obniżenie opłaty stosunkowej, w terminie 7 dni od dnia dowiedzenia się przez
uprawnionego o ściągnięciu opłaty, względnie od dnia doręczenia postanowienia
zawierającego wezwanie do uiszczenia opłaty. Do wniosku takiego stosowane być mają
odpowiednio przepisy o skardze na czynności komornika.
Określone zostały także kryteria, które sąd powinien wziąć pod uwagę – ustalając
kwotę, o jaką powinna zostać obniżona opłata.
W obowiązującym stanie prawnym postępowanie dyscyplinarne wobec komorników
sądowych, asesorów i aplikantów komorniczych uregulowane jest w przepisach ustawy
o komornikach sądowych i egzekucji oraz w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia

5
19 lutego 2008 r. w sprawie trybu postępowania dyscyplinarnego wobec komorników,
asesorów i aplikantów komorniczych (Dz. U. Nr 40, poz. 238). Taki stan rzeczy nie jest
właściwy, albowiem zasady według których toczy się postępowanie dyscyplinarne powinny
być uregulowane w ustawie, a nie w akcie wykonawczym. Natomiast w postępowaniu
odwoławczym, toczącym się przed sądem okręgowym – sądem pracy i ubezpieczeń
społecznych, stosowane są odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego
o apelacji.
Projekt przewiduje uregulowanie całości problematyki postępowania dyscyplinarnego
w ustawie i jednoczesne skreślenie art. 78a, stanowiącego podstawę prawną do wydania
rozporządzenia w sprawie trybu postępowania dyscyplinarnego wobec komorników,
asesorów i aplikantów komorniczych, co będzie skutkowało utratą mocy obowiązującej tego
aktu wykonawczego. Przewiduje się także rezygnację z dotychczasowego dualizmu trybu
postępowania.
W art. 75 przewiduje się wprowadzenie ogólnej klauzuli stanowiącej, że w sprawach
nieuregulowanych w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji stosowane będą
odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego, który zapewnia pełne gwarancje praw
wszystkim stronom. Przepisy K.p.k. stosowane będą odpowiednio zarówno w postępowaniu
przed komisją dyscyplinarną, jak i w postępowaniu odwoławczym. Sądem właściwym do
rozpatrywania odwołania od orzeczeń komisji dyscyplinarnej będzie sąd okręgowy właściwy
według siedziby kancelarii obwinionego komornika.
Zmiana art. 74 ust. 2 i 4 ma na celu zagwarantowanie Ministrowi Sprawiedliwości
możliwości złożenia wniosku wszczynającego postępowanie dyscyplinarne niezależnie od
tego, czy wcześniej wszczęte zostało już takie postępowanie z wniosku innego uprawnionego
podmiotu. Taka regulacja zapewni Ministrowi Sprawiedliwości realizację jego
przewidzianych w ustawie uprawnień w postępowaniu dyscyplinarnym. Regulacja nakazująca
dołączenie wniosku Ministra Sprawiedliwości do postępowania dyscyplinarnego wszczętego
o ten sam czyn wcześniej w celu łącznego rozpoznania, uniemożliwi umorzenie takiego
postępowania z tego powodu, iż wcześniej o ten sam czyn wszczęto postępowanie. Na
postanowienie Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie zawieszenia komornika w czyn-
nościach będzie przysługiwało zażalenie do Sądu Okręgowego w Warszawie.
W art. 75a zostały uregulowane kwestie związane z powołaniem komisji dyscy-
plinarnej. Jako podmiot uprawniony do powołania 22 osobowej komisji dyscyplinarnej
wskazano Krajową Radę Komorniczą. Przewidziano, iż kandydatów na członków komisji

6