Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym

przedłużaniem, zawieszaniem, cofaniem, aktualizacją danych zawartych w licencji
maszynisty, wydawaniem wtórników licencji oraz prowadzeniem rejestru takich licencji.
Art. 1 pkt 3 i 4 – w związku z tym, że dyrektywa 2007/59/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady w sprawie przyznawania uprawnień maszynistom prowadzącym lokomotywy i pociągi
w obrębie systemu kolejowego Wspólnoty zawiera przepisy odnoszące się jedynie do
maszynistów, pozostawiając do późniejszego uregulowania kwestie innych pracowników
wykonujących zadania mające wpływ na bezpieczeństwo, dostosowano przepisy w ustawie
o transporcie kolejowym przez zastąpienie dotychczasowego pojęcia „pracownicy zatrudnieni
na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu
kolejowego” sumą pojęć „maszyniści oraz zatrudnieni na stanowiskach bezpośrednio
związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu na liniach kolejowych”. Rozwiązanie
to polega na tym, aby nie burzyć dotychczas przyjętej metody uregulowania kwalifikacji
pracowników kolejowych, lecz się w nią wpisać.

Art. 1 pkt 5 i 6 – zawiera przepisy związane z koniecznością wyznaczenia organu w zakresie
egzekwowania przestrzegania przepisów rozporządzenia (WE) nr 1371/2007 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczącego praw i obowiązków
pasażerów w ruchu kolejowym. Organ ten podejmuje kroki niezbędne do zapewnienia
przestrzegania praw pasażerów. Organ ten ma być też niezależny organizacyjnie

w zakresie decyzji dotyczących finansowania i w zakresie struktury prawnej i procesu
decyzyjnego od zarządcy infrastruktury kolejowej, organu pobierającego opłaty, organu
przydzielającego zdolność przepustową lub przedsiębiorstwa kolejowego. Proponuje się, aby
organem nadzorującym przestrzeganie praw pasażerów był Prezes UTK. Prezes UTK będzie
w tym celu wykorzystywać uprawnienia określone w art. 15 ustawy o transporcie kolejowym.
Przepis ten został uzupełniony, tak aby Prezes UTK i pisemnie upoważnione przez niego
osoby miały prawo m.in. wstępu na obszar kolejowy, do pojazdów i pomieszczeń, żądania
wyjaśnień i dokumentów, udostępniania danych, ale także prawo przejazdu w pociągach.
Nakaz usunięcia nieprawidłowości będzie wydawany w drodze decyzji administracyjnej.
Zastosowanie tu formy decyzji administracyjnej zapewnia możliwość korzystania ze środków
prawnych – wystąpienia o powtórne rozpatrzenie sprawy i skargi do sądu administracyjnego.
A to z kolei zapewnia niezależność Urzędu Transportu Kolejowego w sprawach nadzoru nad
wykonywaniem przepisów rozporządzenia od podmiotów wymienionych w art. 30 ust. 1

4
rozporządzenia, gdyż działania Prezesa UTK w tym zakresie podlegają jedynie kontroli
w postępowaniu sądowym.
Prezes UTK będzie również rozpatrywać skargi pasażerów. W tym celu będzie wydawać
decyzje administracyjne stwierdzające brak naruszenia prawa albo naruszenie prawa,
określając w decyzji zakres nieprawidłowości oraz termin ich usunięcia.

Art. 1 pkt 7 – 9 – kwestie kwalifikacyjne pracowników kolejowych ogólnie są obecnie
uregulowane w rozdziale 4 ustawy – Bezpieczeństwo transportu kolejowego. Kwalifikacje
odnoszące się do pracowników systemu transeuropejskiego – w kolejnym rozdziale ustawy,
tj. rozdziale 4a. Ponieważ regulacje odnoszące się do pracowników kolejowych powinny być
uniwersalne, proponuje się wymagania kwalifikacyjne maszynistów umieścić w rozdziale 4
ustawy. Generalną, europejską licencję maszynisty oraz lokalne, odniesione do części
infrastruktury kolejowej i charakterystycznego taboru świadectwo, należy potraktować więc
jako jeden z dokumentów formalnie potwierdzających zachowanie wymaganych standardów,
obok autoryzacji bezpieczeństwa zarządcy, certyfikatu bezpieczeństwa przewoźnika oraz
świadectw bezpieczeństwa. Dzięki takiemu zabiegowi posiadanie ważnych licencji
i świadectwa jest elementem podlegającym kontroli na ogólnych zasadach określonych dla
nadzoru nad bezpieczeństwem ruchu kolejowego.
Pkt 8 określa wymagania, jakie musi spełniać osoba ubiegająca się o licencję maszynisty.
Wymóg posiadania wykształcenia wynika z przepisów dyrektywy nr 2007/59/WE odnośnie
do 9-letniej edukacji, a wprowadzenie wymogu wykształcenia zasadniczego zawodowego lub
średniego zostało dostosowane do krajowych realiów. Wprowadzono również opłatę za
wydanie licencji w kwocie stanowiącej równowartość w złotych 40 euro, służącej pokryciu
kosztów wydania dokumentu przez Prezesa UTK.
Zgodnie z przepisami regulacji UE, maszynista będzie się legitymował jednocześnie dwoma
dokumentami: ogólnounijną licencją oraz świadectwem, precyzującym jego uprawnienia,
tj. odnoszącym je do konkretnych linii kolejowych i konkretnych rodzajów pojazdów
kolejowych. Przepisy określają zasady przyznawania i uzyskiwania licencji, które będzie
wydawać Prezes UTK, oraz świadectw – wydawanych przez przedsiębiorców. Świadectwo
wygasa z chwilą zmiany pracodawcy, chociaż nie wygasają zobowiązania wynikające
z poniesienia przez pracodawcę kosztów kształcenia, obciążające maszynistę na podstawie
umowy lojalnościowej.

5
Szczegóły dotyczące szkoleń i egzaminów niezbędnych do uzyskania świadectwa ustalają
pracodawcy maszynisty – przewoźnicy lub zarządcy infrastruktury kolejowej. Świadectwo
maszynisty wygasa w momencie rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę, zgodnie
z wymogami określonymi w dyrektywie nr 2007/59/WE.
Prezes UTK może zawiesić lub cofnąć licencję osobom, które przestały spełniać warunki
niezbędne do jej uzyskania. Ważność licencji została określona na 10 lat, zgodnie
z wymogami narzuconymi w dyrektywie nr 2007/59/WE.
Znaczna część szczegółowych postanowień dyrektywy znajdzie swoje odzwierciedlenie
w przepisach wykonawczych, gdyż dotąd była to właśnie materia aktów wykonawczych.
Dzięki przyjęciu takiego rozwiązania skutki prac Europejskiej Agencji Kolejowej
odnoszących się do potwierdzania kwalifikacji personelu nie będą oddziaływać na ustawę,
lecz zostaną wprowadzone rozporządzeniami. Rozporządzenia określą m.in. warunki fizyczne
i psychiczne osób ubiegających się o wydanie licencji maszynisty, zakres badań wstępnych
i okresowych, wymogi odnośnie do osób prowadzących badania i szkolenia, wzór licencji
maszynisty oraz sposób prowadzenia rejestru licencji, a w zakresie świadectw – wzór
świadectwa i sposób prowadzenia jego rejestru, a także zasady prowadzenia szkoleń
i egzaminów niezbędnych do uzyskania świadectwa maszynisty.
Egzaminy, zarówno na licencje, jak i na świadectwa, prowadzić będą osoby, które uzyskały
akredytację (tj. zostały wpisane na listę) Prezesa UTK. W rozporządzeniu minister właściwy
do spraw transportu określi warunki wpisu na tę listę, uwzględniając zasady ustalone
w dyrektywie nr 2007/59/WE. Prezes UTK będzie również prowadził listę podmiotów
uprawnionych do szkolenia i egzaminowania kandydatów na maszynistów ubiegających się
o licencje i świadectwa maszynisty oraz listę podmiotów uprawnionych do sprawdzania
spełniania warunków fizycznych i psychicznych kandydatów. Przewoźnicy kolejowi będą
natomiast prowadzić rejestry świadectw maszynistów.
Długi czas funkcjonowania obok siebie starych i nowych zasad wejścia do zawodu powinien
spowodować, że nowe wymagania będą mało dotkliwe dla zainteresowanych.
Jednocześnie dotychczasowy art. 22 otrzymuje oznaczenie 22d i dotyczyć będzie
pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem
i bezpieczeństwem ruchu kolejowego.


6
Minister właściwy do spraw transportu będzie przeprowadzał, nie rzadziej niż raz na 5 lat,
ocenę systemu uzyskiwania licencji maszynisty i świadectwa maszynisty (nowy art. 22e).

Art. 1 pkt 10 – w nowym brzmieniu art. 29a wprowadzono możliwość dostępu przewoźników
z innych krajów Unii Europejskiej do infrastruktury kolejowej w celu wykonywania
międzynarodowych przewozów pasażerskich (w dacie ustalonej przez Komisję Europejską,
tj. 1 stycznia 2010 r. – art. 6 pkt 2 projektu).
Dostęp ten może zostać ograniczony decyzją Prezesa UTK, w związku z zaistnieniem niżej
opisanych okoliczności.
Wprowadzono możliwość ograniczenia prawa zapewniania podróżnym możliwości wsiadania
i wysiadania na stacjach pośrednich na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
w okolicznościach dopuszczonych przez dyrektywę nr 2007/58/WE, ustalając – w art. 29a
lit. b – tryb wydawania decyzji Prezesa UTK w przedmiocie dostępu przewoźnika z innego
państwa członkowskiego UE do polskiej infrastruktury kolejowej. Przewoźnik unijny,
ubiegający się o możliwość wjazdu na polskie tory, będzie musiał poinformować o swoim
zamiarze Prezesa UTK. Na podstawie przekazanych informacji Prezes UTK będzie
sprawdzał, czy głównym celem ww. przewoźnika nie jest usługa krajowa (stacje pośrednie na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej). Prezes UTK będzie mógł również sprawdzić, na
wniosek zainteresowanych stron (przewoźnika kolejowego korzystającego z linii kolejowej
objętej wnioskiem, jej zarządcy lub organu zawierającego umowy o świadczenie usług
publicznych na tej linii), że jego działalność nie zachwieje finansowaniem usług publicznych.
W obydwu przypadkach Prezes UTK będzie mógł wydać decyzję ograniczającą dostęp do
infrastruktury kolejowej przewoźnika z innego państwa członkowskiego UE. Minister
właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, zasady wydawania przez
Prezesa UTK decyzji ograniczających dostęp do polskiej infrastruktury kolejowej. Gwarancje
proceduralne (możliwość wystąpienia o wtórne rozpatrzenie sprawy, skarga do sądu) są
znacznymi przywilejami dla obcych przewoźników, ułatwiającymi im dostęp do polskiej
infrastruktury kolejowej.

Art. 1 pkt 11 – stosownie do dyrektywy przewidziano możliwość zawierania umów
ramowych między przewoźnikiem a zarządcą infrastruktury kolejowej na okres 15 lat

7
i w wyjątkowych przypadkach na okres powyżej 15 lat, gdy jest to uzasadnione
długoterminowymi inwestycjami na dużą skalę.

Art. 1 pkt 12 – stosownie do rozporządzenia nr 1371/2007/WE wskazano, że ubezpieczenie
posiadane przez przedsiębiorcę ubiegającego się o uzyskanie licencji na prowadzenie
przewozów uwzględnia wymagania określone przepisami rozporządzenia.
Art. 1 pkt 13 – dodano w art. 66 ustawy przepisy umożliwiające nakładanie przez Prezesa
UTK kar na przewoźników kolejowych, zarządców infrastruktury kolejowej, właścicieli
dworców lub zarządzających dworcami za nieprzestrzeganie lub naruszanie przepisów
rozporządzenia (WE) nr 1371/2007.

Art. 2 – rozporządzenie nr 1371/2007/WE w sprawie praw pasażerów przewiduje możliwość
wyłączenia ze stosowania niektórych przepisów. Proponowana nowelizacja ustawy
przewiduje wyłączenie ze stosowania przepisów rozporządzenia miejskie, podmiejskie
i regionalne przewozy pasażerskie, z wyjątkiem:
– przepisów wyłączonych z możliwości niestosowania (dotyczących zapewnienia dostępności
biletów, odpowiedzialności przedsiębiorstw kolejowych za pasażerów oraz ich bagaż,
ułatwień wobec osób niepełnosprawnych oraz o ograniczonej sprawności ruchowej,
zapewnienia osobistego bezpieczeństwa pasażerów),
– innych przepisów, których stosowanie nie wiąże się z koniecznością poniesienia znaczących
kosztów lub które są już stosowane przez przewoźników kolejowych (możliwości przewozu
rowerów, zobowiązania przedsiębiorstwa do zwrotu biletu lub zapewnienia połączenia
powrotnego, w przypadku gdy zaistnieją uzasadnione powody, aby przypuszczać, że
opóźnienie przyjazdu do miejsca przeznaczenia przekroczy 60 minut w stosunku do umowy
transportu, zobowiązania podmiotów do współpracy w celu zastosowania ułatwień dla osób
niepełnosprawnych – ustanowienia mechanizmów rozpatrywania skarg w zakresie praw
i obowiązków, zobowiązanie do informowania pasażerów o przysługujących im prawach).

Art. 3 – zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1371/2007 przewiduje się wyłączenie ze
stosowania przepisów rozporządzenia krajowe kolejowe połączenia pasażerskie oraz

8